Η ειδική έκθεση για τον ρόλο των κρίσιμων ορυκτών στη μετάβαση προς την καθαρή ενέργεια (The Role of Critical Minerals in Clean Energy Transitions), είναι η πιο ολοκληρωμένη μελέτη μέχρι σήμερα παγκοσμίως σχετικά με την κεντρική σημασία των ορυκτών όπως ο χαλκός, το λίθιο, το νικέλιο, το κοβάλτιο και οι σπάνιες γαίες προς έναν ασφαλή και γρήγορο μετασχηματισμό του παγκόσμιου ενεργειακού τομέα. Με βάση τον μακροχρόνιο ηγετικό ρόλο του IEA στην ενεργειακή ασφάλεια, η έκθεση προτείνει έξι βασικούς τομείς δράσης ώστε οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να διασφαλίσουν ότι τα κρίσιμα ορυκτά επιτρέπουν την ταχεία μετάβαση στην καθαρή ενέργεια αντί να αποτελέσουν εμπόδιο προς αυτή.
«Σήμερα, τα δεδομένα δείχνουν μια επικείμενη αναντιστοιχία μεταξύ των ενισχυμένων κλιματικών φιλοδοξιών του κόσμου και της διαθεσιμότητας κρίσιμων ορυκτών που είναι απαραίτητα για την υλοποίηση αυτών των φιλοδοξιών», δήλωσε ο Fatih Birol, Εκτελεστικός Διευθυντής του IEA. «Οι προκλήσεις δεν είναι ανυπέρβλητες, αλλά οι κυβερνήσεις πρέπει να δώσουν σαφή μηνύματα για το πώς σκοπεύουν να μετατρέψουν τις δεσμεύσεις τους για το κλίμα σε δράση. Ενεργώντας τώρα και ενεργώντας μαζί, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τους κινδύνους της αστάθειας των τιμών και των διακοπών του εφοδιασμού.
Αν δεν αντιμετωπιστούν, αυτές οι πιθανές αδυναμίες θα μπορούσαν να κάνουν την παγκόσμια πρόοδο προς ένα μέλλον καθαρής ενέργειας πιο αργή και πιο δαπανηρή - και επομένως να παρεμποδίσουν τις διεθνείς προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε ο Δρ Birol.
«Αυτή τη μορφή θα έχει η έννοια της ενεργειακής ασφάλειας τον 21ο αιώνα και ο ΙΕΑ έχει δεσμευτεί πλήρως να βοηθήσει τις κυβερνήσεις να διασφαλίσουν ότι αυτοί οι κίνδυνοι δεν θα εκτροχιάσουν την παγκόσμια προσπάθεια επιτάχυνσης της ενεργειακής μετάβασης».
Η ειδική έκθεση, μέρος της εμβληματικής σειράς World Energy Outlook του IEA, υπογραμμίζει ότι οι απαιτήσεις σε ορυκτά ενός ενεργειακού συστήματος που υποστηρίζεται από τεχνολογίες καθαρής ενέργειας διαφέρουν ριζικά από εκείνες που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα. Ένα τυπικό ηλεκτρικό αυτοκίνητο απαιτεί έξι φορές τις ποσότητες ορυκτών που χρειάζεταθ ένα συμβατικό αυτοκίνητο, και ένα χερσαίο αιολικό εργοστάσιο απαιτεί εννέα φορές περισσότερους ορυκτούς πόρους από μία παρόμοιου μεγέθους μονάδα παραγωγής ενέργειας με αέριο. Οι προοπτικές ζήτησης και οι ευπάθειες της προσφοράς ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό ανά ορυκτό, αλλά οι συνολικές ανάγκες του ενεργειακού τομέα για κρίσιμα ορυκτά θα μπορούσαν να αυξηθούν έως και έξι φορές έως το 2040, ανάλογα με το πόσο γρήγορα οι κυβερνήσεις ενεργούν για τη μείωση των εκπομπών. Αυτή δεν είναι μόνο μια τεράστια αύξηση σε απόλυτους όρους, αλλά καθώς θα μειώνεται το κόστος των τεχνολογιών, η χρήση ορυκτών θα αντιπροσωπεύει ένα όλο και πιο σημαντικό μέρος της αξίας των βασικών εξαρτημάτων, καθιστώντας το συνολικό κόστος τους πιο ευάλωτο σε πιθανές μεταβολές των τιμών των ορυκτών.
Η εμπορική σημασία αυτών των ορυκτών αυξάνεται επίσης γρήγορα: τα σημερινά έσοδα από την παραγωγή άνθρακα είναι δέκα φορές μεγαλύτερα από τα ορυκτά που χρησιμοποιούνται στην ενεργειακή μετάβαση. Ωστόσο, σε σενάρια που αφορούν το κλίμα, αυτές οι σχέσεις αντιστρέφονται πολύ πριν από το 2040.
Για να εκπονήσει την έκθεση «The Role of Critical Minerals in Clean Energy Transitions», ο IEA βασίστηκε σε λεπτομερή, ενεργειακά εργαλεία μοντελοποίησης πλούσια σε τεχνολογία ώστε να δημιουργήσει μια μοναδική βάση δεδομένων που θα δείχνει τις μελλοντικές απαιτήσεις σε ορυκτά σε διάφορα σενάρια που καλύπτουν ένα φάσμα επιπέδων κλιματικής δράσης και 11 διαφορετικούς τρόπους εξέλιξης της τεχνολογίας. Σε σενάρια που βασίζονται στο κλίμα, η ζήτηση ορυκτών για χρήση σε μπαταρίες για ηλεκτρικά οχήματα και αποθήκευση δικτύου είναι εξαιρετικά ισχυρή και θα αυξηθεί τουλάχιστον κατά τριάντα φορές έως το 2040. Η άνοδος της παραγωγής ενέργειας χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα για την επίτευξη των κλιματικών στόχων σημαίνει επίσης τριπλασιασμό της ζήτησης ορυκτών από αυτόν τον τομέα έως το 2040. Ο άνεμος παίρνει το προβάδισμα, ενισχυμένος από υπεράκτια αιολικά υψηλής έντασης υλικού. Τα ηλιακά φωτοβολταϊκά ακολουθούν κατά πόδαςά, λόγω του καθαρού όγκου δυναμικότητας που προστίθεται. Η επέκταση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας απαιτεί επίσης τεράστια ποσότητα χαλκού και αλουμινίου.
Σε αντίθεση με το πετρέλαιο - ένα εμπόρευμα που παράγεται σε όλο τον κόσμο και εμπορεύεται σε ρευστή μορφή - η παραγωγή και η επεξεργασία πολλών ορυκτών όπως το λίθιο, το κοβάλτιο και ορισμένα στοιχεία σπάνιων γαιών συγκεντρώνονται σε λίγες χώρες, με τους τρεις κορυφαίους παραγωγούς να αντιπροσωπεύουν περισσότερο από 75 % των προμηθειών. Οι σύνθετες και μερικές φορές αδιαφανείς αλυσίδες εφοδιασμού αυξάνουν επίσης τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από φυσικές διαταραχές, εμπορικούς περιορισμούς ή άλλες εξελίξεις σε μεγάλες χώρες παραγωγής. Επιπλέον, ενώ δεν υπάρχει έλλειψη πόρων, η ποιότητα των διαθέσιμων αποθεμάτων μειώνεται καθώς οι παραγωγοί εκμεταλλεύονται τους πιο άμεσα προσβάσιμους πόρους. Οι παραγωγοί αντιμετωπίζουν επίσης την αναγκαιότητα αυστηρότερων περιβαλλοντικών και κοινωνικών προτύπων.
Η έκθεση του ΙΕΑ παρέχει έξι βασικές συστάσεις προς τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής για την προώθηση σταθερού εφοδιασμού κρίσιμων ορυκτών για την υποστήριξη της ταχείας μετάβασης προς την καθαρή ενέργεια. Αυτές περιλαμβάνουν την ανάγκη οι κυβερνήσεις να εκθέσουν τις μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις τους για μείωση των εκπομπών, οι οποίες θα παρέχουν την εμπιστοσύνη που απαιτείται ώστε τους προμηθευτές να επενδύσουν και να επεκτείνουν την παραγωγή ορυκτών. Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να προωθήσουν την τεχνολογική πρόοδο, να αναβαθμίσουν την ανακύκλωση ώστε να μειώσουν την πίεση στις βασικές προμήθειες, να διατηρήσουν υψηλά περιβαλλοντικά και κοινωνικά πρότυπα και να ενισχύσουν τη διεθνή συνεργασία μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών.