της Συνθήκης των Σεβρών» (ΣτΣ). Εάν ίσχυε η ΣτΣ (αντικατεστάθη από την Συνθήκη της Λωζάννης του 1922 με αντιστροφή των ρόλων) η άποψη του Ερντογκάν θα ήταν η αναγνώριση της αποτυχίας του γνωστού «μνημονίου». Διεθνείς συνθήκες όπως αυτή των Σεβρών δεν υπογράφονται μεταξύ πόλεων, πολλώ δε μάλλον δεν καταργούνται δια μνημονίων δύο χωρών η μία των οποίων δεν υπήρχε την εποχή εκείνη, η Λιβύη.
Αλλά γιατί ενεθυμήθη ο χαλίφης της Αγκύρας την ΣτΣ;
Στις 14 Μαΐου του 1919, ο Ελευθέριος Βενιζέλος έπειτα από εντολή του Συμβουλίου των Τεσσάρων ( δυτικών συμμάχων) και με ενθάρρυνση του Βρεταννού πρωθυπουργού Λόϋδ Τζώρτζ, απεβίβασε τον Ελληνικό στρατό στην Σμύρνη, «γράφοντας ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της Εγγύς Ανατολής» (Herbert Adams Gibbons VENIZELOS σελ.368).
Μάχες και ταραχές ξέσπασαν αλλά γρήγορα η τάξις απεκατεστάθη. Οι Έλληνες κατέλαβον τον σιδηροδρομικό σταθμό και μέσα σε δύο εβδομάδες είχαν φθάσει στο Αϊδίνιον. Τον Ιούνιο, οι Τούρκοι εθνικιστές που δεν υπήκουαν στις αρχές της Κωνσταντινουπόλεως, συγκέντρωναν εθελοντάς. Ο Ελληνικής καταγωγής πληθυσμός του Αϊδινίου, διωκόμενος υπό των Τούρκων, το εγκατέλειψε αλλά συντόμως επέστρεψε με τις ενισχύσεις του Ελληνικού στρατού, χωρίς οι Τούρκοι να δώσουν μάχη.
Προ της εκκενώσεως ο πληθυσμός της πόλεως του Αϊδινίου ανήρχετο σε 53.000 ψυχές εκ των οποίων μόνο το 1/3 ήσαν Τούρκοι κι’ οι λοιποί Αρμένιοι, Ιουδαίοι και Έλληνες. Όταν οι τελευταίοι επέστρεψαν εύρον μόνον 4.000 χριστιανούς και Ιουδαίους και τα δύο τρίτα της πόλεως κατεστραμμένα. Οι Τούρκοι απήγαγον τους περισσοτέρους ευκατάστατους Έλληνες και ιδιαιτέρως τις γυναίκες και τα κορίτσια των. Χιλιάδες νεκρών εκείτοντο στους δρόμους και τους αγρούς. Οι πρόσκοποι του Αϊδινίου συγκεντρώθηκαν από τους Τούρκους, προ της αποχωρήσεως των και τους προσεφέρθη η απελευθέρωση εάν αναθεμάτιζαν τον Βενιζέλο. Όταν αυτοί αρνήθησαν εξετελέσθησαν με πυροβόλα όπλα. Στο χωρίο Ορμουρλού ο χριστιανικός πληθυσμός εσφαγιάσθη.
Η διάσκεψη των Παρισίων συνήλθε στα τέλη του Σεπτεμβρίου, χωρίς ο Βενιζέλος να έχει τελειώσει το έργον του στην Σμύρνη. Αλλού στην χερσόνησο του Αίμου υπήρχαν εκκρεμότητες. Η Θράκη δεν είχε ακόμη απαλλαγεί από τους Βουλγάρους (συμμάχους των Γερμανών) και συνθήκη ειρήνης με την Τουρκία δεν είχε υπογραφεί.
Όταν επέστρεψε εις Αθήνας, η Αντίδραση αξίωσε εκλογές αλλά ο Βενιζέλος προτίμησε να επιστρέψει στην Ευρώπη παρά το γεγονός ότι πλήθος 120.000 Αθηναίων τον είχε υποδεχθή στον Πειραιά. Προτίμησε να κατοχυρώσει τα Ελληνικά συμφέροντα στις Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες Παρίσι, Λονδίνο και Σάν Ρέμο, όπου συνεδρίαζαν οι επιτροπές της «Εγκαρδίου Συνεννοήσεως» (Entente).Απέτυχε να πάρει από τους Ιταλούς τα Δωδεκάνησα και να ενσωματώσει την Θράκη στην Ελλάδα από τους Βουλγάρους.
Με τον συμβιβασμό του Σάν Ρέμο, η Ανατολική Θράκη εδόθη στους Έλληνες μέχρις τα Τσατάλγια, στα περίχωρα της Πόλης. Βέβαιος ο Βενιζέλος μετά τις διπλωματικές νίκες, εκήρυξε βουλευτικές εκλογές στην παλαιά Ελλάδα στις 7 Νοεμβρίου 1920, που οριακά τις έχασε.
Το πλήγμα όμως δεν ήλθε από τους αντιπάλους αλλά από τον Διχασμό. Δύο ημέρες μετά την υπογραφή της ΣτΣ, δύο ΄Ελληνες αξιωματικοί απεπειράθησαν να δολοφονήσουν τον Βενιζέλο καθώς εισήρχετο στον σιδηροδρομικό σταθμό «Γκάρ ντε Λυών» των Παρισίων, καθ’ οδόν προς την πατρίδα.
Ευτυχώς τα τραύματα του δεν ήσαν θανάσιμα και σε 15 ημέρες ο Βενιζέλος επί του θωρηκτού «Αβέρωφ» έφθανε στην Αθήνα. Ο πολιτικός του αντίπαλος Ίωνας Δραγούμης δυστυχώς εδολοφονήθη εις αντίποινα της αποπείρας αλλά οι συλληφθέντες, επικεφαλής της Αντίδρασης, απ’ την Αστυνομία, απελευθερώθησαν από τον Βενιζέλο.
Τα εν συνεχεία είναι γνωστά: Μετά την αποτυχία στις εκλογές, ο Βενιζέλος αυτοεξωρίσθη στην Γαλλία, οι επικριτές του συνέχισαν την κατοχή της Σμύρνης και προχώρησαν στα βάθη της Ανατολίας όπου ο Κεμάλ προέβαλε σθεναρά αντίσταση και κατόπιν εγκατέλειψαν την προσπάθεια, με επακόλουθο της Μικρασιατική καταστροφή, την «δευτέρα Άλωση».
Αυτά μας έφερε στην μνήμη ο επιλήσμων Ερντογκάν.