Η ΕΕ έχει επιλέξει ως σύμβουλο σε θέματα τεχνικής στήριξης την Παγκόσμια Τράπεζα και όπως τόνισαν τα στελέχη της, σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην Κοζάνη τον περασμένο Φεβρουάριο έως τον Αύγουστο του 2020 θα πρέπει να έχει παραδοθεί στην Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (SRSS), το τελικό σχέδιο που προβλέπει, η Λιγνιτική Λεκάνη της Δυτικής Μακεδονίας να μεταβεί σε οικονομία χαμηλής εξάρτησης από τον λιγνίτη.
Η τεχνική βοήθεια από την πλευρά του Ιδρύματος θα συμβάλει έτσι ώστε η Δυτική Μακεδονία και η ελληνική κυβέρνηση να μπορέσουν να προετοιμαστούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο εν όψει της διαδικασίας της απολιγνιτοποίησης.
Τούτο προβλέπεται να γίνει μέσω της κατάρτισης λεπτομερούς σχεδίου («Coal Mining Sector Transition Road Map») που σκιαγραφεί τα βήματα που απαιτούνται να γίνουν, στους άξονες της επιχειρηματικότητας, του Περιβάλλοντος, της εκπαίδευσης και της ενίσχυσης του ανθρώπινου δυναμικού ώστε να διασφαλιστεί η μετάβαση στην εποχή χωρίς λιγνίτη σε αυτές τις περιοχές.
Ο Οδικός Χάρτης έχει οργανωθεί πάνω σε τρείς πυλώνες:
- τα κυβερνητικά συστήματα
- τους κατοίκους και τις κοινότητες και
- την αποκατάσταση και επαναχρησιμοποίηση της γης και των στοιχείων ενεργητικού
Επίσης, ο Οδικός Χάρτης θέτει μια λίστα προτεραιοτήτων για την μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο οικονομίας χωρίς λιγνίτη και για τα έργα που απαιτούνται για την αναζωογόνηση της περιοχής, προκειμένου να υπάρξει ανακατεύθυνση του εργατικού δυναμικού και να δοθούν κίνητρα για την οικονομική ανάπτυξη των λιγνιτοφόρων ζωνών.
Θυμίζουμε ότι η Δυτική Μακεδονία έχει επιλεγεί ως πιλοτική Περιφέρεια στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία "Coal Regions in Transition Platform" και έχει ενταχθεί, κατόπιν αιτήσεώς της, στο πακέτο Τεχνικής Στήριξης της Υπηρεσίας Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (SRSS) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που έχει καταθέσει χρήματα από τον δικό της προϋπολογισμό, ύψους 60 εκ. ευρώ, υπέρ του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης.
Στο πλαίσιο του προγράμματος για την ομαλή μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή, η Κομισιόν ανέθεσε στην Παγκόσμια Τράπεζα την εκπόνηση μελέτης για την υποκατάσταση του λιγνίτη και της οικονομικής δραστηριότητας στη Δυτική Μακεδονία που θα έχει διττό στόχο. Το βασικότερο σενάριο που εξετάζουν οι τεχνοκράτες της Παγκόσμιας Τράπεζας για την περιοχή είναι η αξιοποίηση των υποδομών των λιγνιτικών μονάδων, που θα αρχίσουν να αποσύρονται σταδιακά από το πρώτο εξάμηνο του 2020, για την εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας.
Για το σκοπό αυτό, εμπειρογνώμονες του Ιδρύματος παρουσίασαν, τον περασμένο Σεπτέμβριο, στην ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης ένα προκαταρκτικό σχέδιο για τη δημιουργία του Κέντρου Εναλλακτικής Ενέργειας και Αποθήκευσης Ενέργειας. Η πρόταση για μετατροπή της Δ. Μακεδονίας σε κέντρο αποθήκευσης ενέργειας των Βαλκανίων παρουσιάστηκε προ ημερών από την Παγκόσμια Τράπεζα στις Βρυξέλλες και αναφέρεται σε τεχνολογίες που αναπτύσσει η Siemens Gamesa αλλά και ολλανδικές εταιρείες, που στηρίζονται στην αποθήκευση ενέργειας σε ηφαιστειακά πετρώματα.
Σε ειδική εκδήλωση στην Αθήνα που διοργάνωσε για το θέμα, η Παγκόσμια Τράπεζα, την Τετάρτη, 30 Οκτωβρίου, στο ξενοδοχείο Τιτάνια, στην Αθήνα, παρευρέθησαν πλήθος τεχνικών εμπειρογνωμόνων, ανώτεροι αξιωματούχοι της ελληνικής κυβέρνησης, εκπρόσωποι περιφερειακών φορέων, ενεργειακών υπηρεσιών, εταιρειών, ερευνητικών ιδρυμάτων, μη κυβερνητικών οργανώσεων και ακαδημαϊκοί.
Στην παρουσίασή του με θέμα την κατανόηση της έννοιας του ενεργειακού κόμβου, ο Jonathan Walters, επικεφαλής σύμβουλος της Παγκόσμιας Τράπεζας ανέφερε πως η Δυτική Μακεδονία είναι προικισμένη με φυσικό κεφάλαιο ώστε να είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες που προσφέρουν η αποθήκευση ενέργειας και οι ΑΠΕ. Σύμφωνα με τον κ. Walters, τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της περιοχής είναι:
- Διαθέτει εξαιρετικές πηγές ηλιακής ενέργειας, καθώς είναι τοποθετημένη, γεωγραφικά, στην Νότια Ευρώπη
- Διαθέτει καλές αιολικές τοποθεσίες καθώς περιβάλλεται από ορεινούς όγκους
- Διαθέτει επαρκείς γαίες για την παραγωγή ηλιακής και αιολικής ενέργειας, καθώς για διάφορες τεχνολογίες ενεργειακής αποθήκευσης
- Διαθέτει σημαντικές επιφανειακές υδάτινες μάζες για να αντλεί ενεργειακή αποθήκευση από πλωτά φωτοβολταϊκά και
- Διαθέτει έδαφος με σημαντικές κλίσεις και υψομετρικές διαφορές
Επίσης, συνέχισε ο ίδιος, η Δυτική Μακεδονία είναι προικισμένη με σημαντικό κεφάλαιο υποδομών, καθώς διαθέτει εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που μπορούν να επαναδιευθετηθούν. ώστε να λειτουργούν με ανανεώσιμη ενέργεια (με αποθήκευση), καθώς και δίκτυα διανομής που μπορούν να μεταφέρουν ηλεκτρισμό απ΄ άκρου εις άκρον της χώρας. Ακόμη, η περιοχή διαθέτει ανθρώπινο κεφάλαιο υψηλής κατάρτισης στον ενεργειακό τομέα, καθώς κοινωνική ταυτότητα ως ενεργειακός κόμβος.
"Η περιοχή έχει μεγάλες δυνατότητες υιοθέτησης της ανανεώσιμης ενέργειας και της αποθήκευσής της, καθώς και να καταστεί ο κύριος τροφοδότης της Ελλάδας σε ηλεκτρισμό που θα είναι φθηνότερος και καθαρότερος από τον λιγνίτη. Μπορεί, ακόμη, να παράξει νέες θέσεις εργασίας που θα αντικαταστήσουν πολλές από εκείνες που θα απωλεσθούν μετά την απολιγνιτοποίηση. Επομένως, οι δυνατότητες της Δυτικής Μακεδονίας θα πρέπει να ερευνηθούν διεξοδικά", υπογράμμισε ο σύμβουλος της Παγκόσμιας Τράπεζας.
O κ. Walters υποστήριξε πως οι τεχνολογίες στην ανανεώσιμη ενέργεια καθίστανται ολοένα και πιο φθηνές, ενώ η πρόοδος στα οικονομικά της αποθήκευσης ενέργειας μπορεί να αντιμετωπίσει τη μεταβλητότητα στην παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας.
Σε πρώτη φάση, εξήγησε ο σύμβουλος της Παγκόσμιας Τράπεζας, θα πρέπει να εκπονηθεί μια μελέτη σκοπιμότητας που θα αποτιμά τα οικονομικά, χρηματοοικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά κόστη και τα οφέλη που απορρέουν από την προοπτική της δημιουργίας ενός κόμβου αποθήκευσης ενέργειας
Τα οφέλη θα περιλαμβάνουν, τόσο τα δυνητικά έσοδα ανά επένδυση και πιο συγκεκριμένα, τα οφέλη για το σύνολο του ελληνικού ενεργειακού συστήματος -ενδεχομένως και εκείνα των γειτονικών χωρών- από την ενεργοποίηση της πορείας προς την Ενεργειακή Μετάβαση σε πολύ υψηλότερα επίπεδα διείσδυσης σε φθηνή μεταβαλλόμενη ανανεώσιμη ενέργεια
Επίσης, θα περιλαμβάνουν όλα τα νομικά και ρυθμιστικά προαπαιτούμενα καθώς και τις δυνατότητες δημιουργίας συνθηκών που θα ευνοεί υψηλά ποσοστά απασχόλησης και την καινοτομία.
Σε δεύτερη φάση θα πρέπει να υπάρξει κινητοποίηση επενδυτικών κεφαλαίων, ιδιωτικών ή δημόσιων, στα εν λόγω στοιχεία ενεργητικού που θα έχουν υποστεί μετατροπή και ανακατεύθυνση λειτουργιών και των οποίων η βιωσιμότητα θα έχει προσδιοριστεί επακριβώς από τις εκθέσεις της πρώτης φάσης. Για το σκοπό αυτό, είναι απαραίτητη η ανάμειξη των διεθνών αναπτυξιακών τραπεζών, κατέληξε ο κ. Walters.