Πιο συγκεκριμένα, το ΔΕΕ επισημαίνει ότι η ηλεκτρική ενέργεια συνιστά εμπόρευμα κατά την έννοια του δικαίου της ένωσης, εναρμονιζόμενο ως προς το σημείο αυτό, με το ελληνικό δίκαιο που εξομοιώνει την ηλεκτρική ενέργεια με τα υλικά πράγματα (κατά νομικό πλάσμα του άρθρου 947§2 του Αστικού Κώδικα). Υπό αυτή την ιδιότητα, η ηλεκτρική ενέργεια εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των ρυθμίσεων της Συνθήκης Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) για την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, οι οποίες απαγορεύουν τους εισαγωγικούς και εξαγωγικούς δασμούς, καθώς και όλες τις φορολογικές επιβαρύνσεις ισοδυνάμου αποτελέσματος, μεταξύ των κρατών μελών.
Όπως δέχθηκε το ΔΕΕ, οι χρηματικές επιβαρύνσεις επί του προϊόντος της ηλεκτρικής ενέργειας ή επί των αναγκαίων σε σχέση με το προϊόν αυτό δραστηριοτήτων (όπως η χρήση των δικτύων μεταφοράς - διανομής), θα πρέπει να συνιστούν εύλογο αντίτιμο έναντι μιας συγκεκριμένης υπηρεσίας προς την επιχείρηση που οφείλει να το καταβάλει, διαφορετικά έχουν φορολογικό χαρακτήρα. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, εξετάζεται εάν η φορολογική επιβάρυνση πλήττει το σύνολο των προϊόντων (εισαγόμενα, εξαγόμενα, εγχώρια), οπότε συνιστά εσωτερικό φόρο ή εάν επιβάλλεται σε προϊόντα που διέρχονται από τα σύνορα ακριβώς λόγω αυτής της διέλευσης, οπότε θεωρείται ότι συνιστά μέτρο ισοδύναμο με δασμό.
Στην προκείμενη περίπτωση το ΔΕΕ δέχθηκε ότι η θέσπιση από τη σλοβακική κυβέρνηση επιβάρυνσης για υπηρεσίες δικτύου ή χρήση συστήματος επί της ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται εντός της Σλοβακίας και εξάγεται από αυτή, συνιστά φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου (προς δασμό) αποτελέσματος, η οποία πλήττει την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η άρνηση του δικαστηρίου να αποδεχθεί ως νομιμοποιητικό λόγο θέσπισης της ανωτέρω επιβάρυνσης, την ανάγκη διασφάλισης της ασφάλειας εφοδιασμού, ή οποιονδήποτε άλλο λόγο δημοσίου συμφέροντος. Ειδικότερα, ακολουθώντας πάγια νομολογία, το ΔΕΕ έκρινε ότι η απαγόρευση επιβολής δασμών ή άλλων ισοδύναμων επιβαρύνσεων είναι απόλυτη και δεν εφαρμόζονται σε αυτήν αναλογικά οι παρεκκλίσεις δυνάμει των οποίων επιτρέπονται για λόγους επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος οι ποσοτικοί περιορισμοί επί των εισαγωγών ή των εξαγωγών.
Η ανωτέρω απόφαση έρχεται να υπενθυμίσει τις βασικές αρχές του ενωσιακού δικαίου, που πρέπει να γίνονται σεβαστές από την ελληνική πολιτεία στο πλαίσιο των παρεμβάσεων της στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Η χώρα μας σε εναρμόνιση με το δίκαιο της ΕΕ, εφαρμόζει απλουστευμένες διαδικασίες εισαγωγής και εξαγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας2. Στο πλαίσιο των διαδικασιών αυτών, η ηλεκτρική ενέργεια που διακινείται με προέλευση και προορισμό χώρα της ΕΕ, απαλλάσσεται των τελωνειακών διατυπώσεων.
Εντούτοις, δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε τα ζητήματα που ενδέχεται να ανακύψουν από την επιβολή επιβαρύνσεων ή περιορισμών στις εξαγωγές της προερχόμενης από τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ ηλεκτρικής ενέργειας. Οι αρμόδιοι φορείς επικαλούνται τον δημοσίου συμφέροντος λόγο θέσπισης των δημοπρασιών ΝΟΜΕ, που συνίσταται στο άνοιγμα της ελληνικής λιανικής αγοράς στον ανταγωνισμό και όχι στην επίτευξη κερδών για τους εξαγωγείς ηλεκτρικής ενέργειας. Η επιβολή, όμως, πρόσθετης χρέωσης στην εξαγόμενη ηλεκτρική ενέργεια από ΝΟΜΕ, πάνω από την τιμή κτήσης του σχετικού προθεσμιακού προϊόντος, εξαιτίας αποκλειστικώς της εξαγωγής στο εξωτερικό, θα μπορούσε να κριθεί από το ΔΕΕ, σύμφωνα με το σκεπτικό που εκτέθηκε ανωτέρω, ως μέτρο ισοδύναμο με δασμό και ως εκ τούτου αντίθετο προς τους κανόνες της ΕΕ. Αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την τελική έκβαση των διαβουλεύσεων των αρμοδίων ελληνικών αρχών με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή επί του θέματος αυτού.
* Ο κ. Αριστοτέλης Κατράνης είναι Δικηγόρος, Senior Associate της KYRIAKIDES GEORGOPOULOS Law Firm, Μέλος της Ομάδας 'Ενέργεια Υποδομές'.
[1] http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=208551&pageIndex=0&doclang=EL&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=694076
[2] Βλ. σχετική απόφαση Γ.Γ. Δημοσίων Εσόδων Αριθμ. ΔΤΔ Α 5026766 ΕΞ 2014 – ΦΕΚ Β΄ 3120/2014.