Η ρύπανση από καύση κάρβουνου για ηλεκτροπαραγωγή ξεπερνά τα
επιτρεπόμενα όρια εκπομπών και αυτό απασχολεί έντονα την Ευρώπη, η δε πρόσφατη δικαστική
προσφυγή κατά λιγνιτικών μονάδων στην Ελλάδα σχετίζεται με τις ευρύτερες εξελίξεις
στο ζήτημα. Ήρθε η ώρα οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να απεξαρτηθούν από την πιο ρυπογόνο
μορφή ενέργειας, το κάρβουνο.
Η χρήση του κάρβουνου πρωταγωνιστεί στην ημερήσια διάταξη της
COP23. Η σύνδεση του ορυκτού αυτού καυσίμου με την κλιματική αλλαγή δεν λειτουργεί
μόνο αποτρεπτικά για τους επενδυτές, αλλά το καθιστά την πλέον ασύμφορη πηγή παραγωγής
ηλεκτρικής ενέργειας. Έτσι το 2017, Ευρωπαϊκές χώρες η μία μετά την άλλη, ανακοινώνουν
ότι θα παύσουν να παράγουν ενέργεια με αυτόν τον τρόπο. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Φινλανδία,
η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Σουηδία και η Γαλλία ανέλαβαν να εκπληρώσουν
την ως άνω δέσμευση έως το 2030 το αργότερο. Η Ελλάδα όμως εξακολουθεί να μένει
προσκολλημένη στο παρελθόν.
Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα θεωρείται μια από τις πιο ευάλωτες
χώρες στην κλιματική αλλαγή, ελάχιστοι αναλογίζονται τη συμβολή των εκπομπών της
καύσης κάρβουνου σε αυτή. Τα τελευταία χρόνια η επιδείνωση εμφάνισης φαινομένων
ξηρασίας, πυρκαγιών, πλημμυρών και κυμάτων καύσωνα συνδέεται με την ανθρωπογενή
επίδραση στο κλίμα. Ακόμα όμως η Ελλάδα δεν συνειδητοποιεί την άμεση ανάγκη να υπερβεί
τη χρήση του δικού της κάρβουνου, του λιγνίτη, αλλά τουναντίον επιχειρεί να παρατείνει
τη διάρκεια ζωής των λιγνιτικών της μονάδων και να κατασκευάσει νέες.
Αντίθετα, στη γειτονική Ιταλία και στην Πορτογαλία, χώρες με
αρκετές ομοιότητες προς την Ελλάδα, οι κυβερνήσεις πρόσφατα δεσμεύτηκαν να βάλουν
τέλος στην κατανάλωση κάρβουνου για ηλεκτροπαραγωγή έως το 2025 και 2030 αντίστοιχα.
Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν διαφαίνεται παρόμοια πρόθεση παρά τους κινδύνους που ενέχει
για τον αγροτικό τομέα, την ιδιοκτησία και τις ανθρώπινες ζωές η όλο και πιο έντονη
εκδήλωση φαινομένων κλιματικής αλλαγής.
Έντονη αμφισβήτηση του κάρβουνου
Εξίσου σημαντικές με τις επιπτώσεις στο κλίμα είναι και οι επιπτώσεις
της καύσης κάρβουνου στην υγεία. Οι πολίτες δεν αντιλαμβάνονται πως η λειτουργία
ανά την Ευρώπη, δηλαδή και στην Ελλάδα, μονάδων καύσης κάρβουνου που δεν συμμορφώνονται
με τις απαιτήσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας ρυπαίνοντας πάνω από τα επιτρεπτά
όρια έχει άμεσες συνέπειες στην υγεία τους. Με άλλα λόγια καίγοντας κάρβουνο, «καίμε»
και την υγεία μας. Όμως, ούτε αυτό το ζήτημα έχει απασχολήσει επαρκώς τις αρμόδιες
αρχές της χώρας. Μέχρι σήμερα δεν έχει συνταχθεί εθνική μελέτη για τις επιπτώσεις
της καύσης λιγνίτη στην υγεία των Ελλήνων πολιτών.
Η πρόσφατη περιβαλλοντική αδειοδότηση των μονάδων της Μεγαλόπολης
Α και Β είναι ιδιαίτερα ανησυχητική λοιπόν και για τη δημόσια υγεία. Οι μονάδες
λειτουργούν από το 1975 και το 1991, αντίστοιχα, καίγοντας λιγνίτη, το πιο επιβαρυντικό
από άποψη εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ορυκτό καύσιμο. Είναι αναγκαίο για όσο
διάστημα εξακολουθούν να λειτουργούν, να συμμορφώνονται στις απαιτήσεις της ισχύουσας
εθνικής και ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Η ανυπαρξία σαφούς χρονοδιαγράμματος
απόσυρσης των μονάδων καθιστά αυτή την αναγκαιότητα ακόμα πιο επιτακτική.
Αξίζει να σημειωθεί πως από την έναρξη λειτουργίας των μονάδων
μέχρι σήμερα, το ΥΠΕΝ προχωρά στις σχετικές αδειοδοτήσεις χωρίς να έχει εκτιμήσει
τη βλάβη που η λειτουργία των μονάδων προκαλεί στο παγκόσμιο κλίμα, στο περιβάλλον
ή στην υγεία των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής της Μεγαλόπολης αλλά και της επικράτειας.
Και αυτό, κατά ευθεία παράβαση της υφιστάμενης ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας.
Η επίκληση της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού ως δικαιολογητικού λόγου αυτής της
παράβασης είναι ήκιστα πειστική. Οι κυβερνήσεις ανά την Ευρώπη οφείλουν να εξασφαλίζουν
την ενεργειακή ασφάλεια προτάσσοντας τις καθαρότερες και φιλικότερες προς το περιβάλλον
μορφές ενέργειας έναντι των πιο επιβαρυντικών όπως ο λιγνίτης.
Η ClientEarth, η WWF και Greenpeace προσέφυγαν στο ΣτΕ ακριβώς
για αυτούς του λόγους επιδιώκοντας την συμμόρφωση των αδειών της Μεγαλόπολης Α και
Β στην περιβαλλοντική νομοθεσία.
Ευρωπαϊκή κρίση για το κάρβουνο
Η συμμόρφωση στους περιβαλλοντικούς κανόνες δεν είναι μια γραφειοκρατική
διαδικασία ελέγχου πληρότητας δικαιολογητικών. Η ρύπανση που προκαλούν οι μονάδες
ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο το κάρβουνο βάζει σε κίνδυνο την υγεία και τη ζωή των
πολιτών. Οι χρόνιες παθήσεις που συνδέονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση μαστίζουν
σε καθημερινή βάση εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες στην Ευρώπη, με συνακόλουθο αποτέλεσμα
την επιβάρυνση των συστημάτων υγείας και κατ’ επέκταση των φορολογούμενων πολιτών.
Στο μεταξύ, η κλιματική αλλαγή αποτελεί παγκόσμια απειλή για
το ζην και τα προς το ζην. Εξίσου απειλητική και για την ανθρώπινη υγεία αποδεικνύεται
η έλλειψη επαρκούς ελέγχου και συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του νόμου της λειτουργίας
έντονα ρυπογόνων μονάδων όπως η Μεγαλόπολη Α και Β.
Καθώς στην Ευρώπη αναμένεται η επίσημη δρομολόγηση της απεξάρτησης
της ηλεκτροπαραγωγής από το κάρβουνο, στην ClientEarth ηγούμαστε δικαστικών μαχών
σε διάφορες χώρες της ΕΕ μεταξύ των οποίων η Ισπανία, η Ιταλία, η Βουλγαρία και
πρόσφατα η Ελλάδα, επιδιώκοντας τη συμμόρφωση με την περιβαλλοντική νομοθεσία των
μονάδων καύσης κάρβουνου. Υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα των πολιτών σε ένα υγιές και
καθαρό περιβάλλον και προστατεύουμε τις μελλοντικές γενιές μαχόμενοι για τη μείωση
των εκπομπών αερίων ρύπων.
Επισφαλής η στήριξη της παραγωγής ενέργειας από κάρβουνο
Πρόσφατα, η ΕΕ θέσπισε νέα αυστηρότερα όρια κατά της ρύπανσης.
Αυτό σημαίνει ότι έως το 2021 οι εναπομείνασες μονάδες καύσης κάρβουνου θα πρέπει
είτε να συμμορφωθούν σε αυτά, είτε να κλείσουν. Αυτή είναι μια αναπόφευκτη εξέλιξη
δεδομένου ότι αφενός πολλές μονάδες απέχουν παρασάγγας από τις νέες απαιτήσεις,
αφετέρου πολλές χώρες βάζουν ημερομηνία λήξης στη χρήση κάρβουνου για ηλεκτροπαραγωγή.
Πλησιάζουμε στην έξοδο από την εποχή του κάρβουνου και εμείς
δουλεύουμε για να εξασφαλίσουμε ότι αυτή η έξοδος θα είναι όσο το δυνατόν καθαρότερη.
Παρακολουθείστε από την εκστρατεία «Η Ευρώπη χωρίς κάρβουνο»
την
απεικόνιση της ρύπανσης
που προκαλεί η καύση κάρβουνου για ηλεκτροπαραγωγή και πώς αυτή ταξιδεύει κάθε χρόνο
διαπερνώντας ανεμπόδιστα τα σύνορα διαφόρων χωρών.
*Η Ελένη Διαμαντοπούλου είναι δικηγόρος με ειδίκευση σε
θέματα ενέργειας στην ClientEarth.
(Πηγή:
euractiv.gr)