Η ανάκαμψη της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου από
τις ΗΠΑ, οι σημαντικές μειώσεις του κόστους των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και
η εντεινόμενη ηλεκτροδότηση μεταβάλλουν το τοπίο του παγκόσμιου ενεργειακού
συστήματος και αναβαθμίζουν τους παραδοσιακούς τρόπους κάλυψης της ενεργειακής
ζήτησης. Η μεταβολή του ενεργειακού μίγματος της Κίνας προς μία καθαρότερη και περισσότερο
διαφοροποιημένη κατεύθυνση αποτελεί έναν επιπλέον σημαντικό μοχλό αυτής της αλλαγής.
Αυτά σημειώνει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) στην
ετήσια έκδοση της έκθεσής του
World Energy Outlook
2017,
επισημαίνοντας ότι τα επόμενα 25 χρόνια, οι αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες του
πλανήτη θα καλύπτονται κατά κύριο λόγο από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και
το φυσικό αέριο, καθώς η ταχεία μείωση του κόστους μετατρέπει την ηλιακή
ενέργεια στη φθηνότερη πηγή ηλεκτροπαραγωγής.
Η παγκόσμια ενεργειακή ζήτηση θα αυξηθεί κατά 30% μέχρι το
2040, αν και το ποσοστό αυτό θα ήταν διπλάσιο χωρίς τις βελτιώσεις στην
ενεργειακή απόδοση.
Όπως σημειώνεται στην έκθεση, η περίοδος έντονης ανάπτυξης για
τον άνθρακα φαίνεται να φθάνει στο τέλος της εξαιτίας της έλλειψης έργων δέσμευσης,
αξιοποίησης και αποθήκευσης άνθρακα μεγάλης κλίμακας. Ωστόσο, η αυξανόμενη ζήτηση
πετρελαίου επιβραδύνεται, αλλά δεν αντιστρέφεται πριν από το 2040, ακόμη και με
τις πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων να αυξάνονται ραγδαία.
Η έκθεση του ΙΕΑ διαπιστώνει ότι τις επόμενες δύο δεκαετίες
το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα αναδιαμορφώνεται υπό την επίδραση τεσσάρων
κύριων παραγόντων:
- οι Ηνωμένες Πολιτείες αναμένεται να καταστούν ο
αδιαφιλονίκητος παγκόσμιος ηγέτης στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού
αερίου,
- οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αναπτύσσονται ταχύτατα χάρη
στην μείωση του κόστους,
- το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα
αυξάνεται και
- η νέα οικονομική στρατηγική της Κίνας ευνοεί τη μετάβασή της
σε ένα πιο καθαρό μοντέλο ανάπτυξης, με συνέπειες για τις παγκόσμιες αγορές
ενέργειας.
Οι ηλιακές φωτοβολταϊκές μονάδες αναμένεται να ηγηθούν της αύξησης
της δυναμικότητας, η οποία ορμάται από την ανάπτυξη στην Κίνα και την Ινδία.
Παράλληλα, η αιολική ενέργεια καθίσταται η κύρια πηγή ηλεκτροπαραγωγής στην Ευρωπαϊκή
Ένωση λίγο μετά το 2030.
«Η ηλιακή ενέργεια καταγράφει θεαματική πορεία στις
παγκόσμιες αγορές ενέργειας, καθώς καθίσταται η φθηνότερη πηγή παραγωγής
ηλεκτρισμού σε πολλά μέρη, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας και της Ινδίας",
δήλωσε ο δρ. Fatih Birol, εκτελεστικός διευθυντής του IEA. «Τα ηλεκτρικά
οχήματα αναπτύσσονται ταχύτατα λόγω της υποστήριξης εκ μέρους των κυβερνήσεων
και του μειούμενου κόστους των μπαταριών, αλλά είναι πολύ νωρίς για να γράψουμε
τον επικήδειο του πετρελαίου, καθώς η ανάπτυξη των φορτηγών, των αερομεταφορών,
των πετροχημικών και της ναυτιλίας συνεχίζει να προκαλεί αύξηση της ζήτησης. Οι
ΗΠΑ θα καταστούν ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης στην παραγωγή πετρελαίου και φυσικού
αερίου για δεκαετίες, γεγονός που αποτελεί μια μεγάλη ανατροπή της δυναμικής των
διεθνών αγορών».
Τα ζητήματα αυτά - καθώς και ο μελλοντικός ρόλος του
πετρελαίου και του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μίγμα, ο τρόπος με τον οποίο
αναπτύσσονται οι τεχνολογίες καθαρής ενέργειας και η ανάγκη για περισσότερες
επενδύσεις στη δέσμευση, αξιοποίηση και αποθήκευση του άνθρακα- συγκαταλέγονται
μεταξύ των βασικών θεμάτων που συζητήθηκαν από τους παγκόσμιους ηγέτες στον
τομέα της ενέργειας κατά τη διάρκεια της φετινής Υπουργικής Συνόδου του ΙΕΑ στο
Παρίσι την περασμένη εβδομάδα.
Φέτος, η έκδοση του World Energy Outlook περιλαμβάνει μια
ιδιαίτερη ανάλυση για την Κίνα, όπου οι επικείμενες αλλαγές της οικονομικής και
ενεργειακής πολιτικής θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο ενεργειακό μίγμα της
χώρας και θα εξακολουθήσουν να διαμορφώνουν τις παγκόσμιες τάσεις. Μια νέα φάση
στην ανάπτυξη της χώρας έχει ως αποτέλεσμα μια οικονομία που εξαρτάται λιγότερο
από τη βαριά βιομηχανία και τον άνθρακα.
Ταυτόχρονα, η έντονη έμφαση στις τεχνολογίες καθαρής ενέργειας,
σε μεγάλο βαθμό για την αντιμετώπιση της κακής ποιότητας του αέρα, εκτοξεύει
την Κίνα στη θέση του παγκόσμιου ηγέτη στους τομείς της αιολικής, ηλιακής και πυρηνικής
ενέργειας και των ηλεκτρικών οχημάτων. Παράλληλα, στην Κίνα αποδίδεται ποσοστό
υψηλότερο από 25% της προβλεπόμενης αύξησης στην κατανάλωση φυσικού αερίου.
Καθώς η αύξηση της ζήτησης στην Κίνα επιβραδύνεται, άλλες χώρες συνεχίζουν να προκαλούν
αύξηση της συνολικής παγκόσμιας ζήτησης, με την Ινδία να προκαλεί σχεδόν το ένα
τρίτο της αύξησης σε παγκόσμιο επίπεδο έως το 2040.
Η επανάσταση του σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου στις
Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζεται χάρη στην αξιοσημείωτη ικανότητα των παραγωγών
να αξιοποιούν νέα κοιτάσματα με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Μέχρι τα μέσα του
2020, οι Ηνωμένες Πολιτείες αναμένεται να καταστούν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας
LNG
στον
κόσμο και καθαρός εξαγωγέας πετρελαίου μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας.
Αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις στις αγορές πετρελαίου και
φυσικού αερίου, αποτελώντας πρόκληση για τους ήδη υπάρχοντες προμηθευτές και συντελώντας
στον εκ θεμελίων αναπροσανατολισμό των παγκόσμιων εμπορικών ροών, τη στιγμή που
οι καταναλωτές στην Ασία θα αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 70% των
παγκόσμιων εισαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου μέχρι το 2040. Το LNG από
τις Ηνωμένες Πολιτείες επιταχύνει επίσης μια σημαντική διαρθρωτική αλλαγή προς
μια πιο ευέλικτη και παγκοσμιοποιημένη αγορά φυσικού αερίου.
Σύμφωνα με την έκθεση του ΙΕΑ, είναι πολύ νωρίς για να γραφτεί
ο επικήδειος του πετρελαίου. Η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου συνεχίζει να
αυξάνεται μέχρι το 2040, αν και με σταθερά μειούμενη ταχύτητα, ενώ η
αποδοτικότητα των καυσίμων και η αύξηση της ηλεκτροκίνησης θέτουν ένα «ταβάνι»
στο πετρέλαιο που χρησιμοποιείται για τα επιβατικά οχήματα, ακόμη και με
διπλασιασμό του στόλου των αυτοκινήτων στα δύο δισεκατομμύρια οχήματα. Ωστόσο,
άλλοι τομείς - πετροχημικά, φορτηγά, αεροπορία και ναυτιλία - διαμορφώνουν τη
ζήτηση πετρελαίου στα 105 εκατ. βαρέλια ημερησίως έως το 2040.
Ενώ οι εκπομπές άνθρακα έχουν σταθεροποιηθεί τα τελευταία
χρόνια, η έκθεση διαπιστώνει ότι οι παγκόσμιες εκπομπές CO2 που σχετίζονται με
την ενέργεια αυξάνονται ελαφρά μέχρι το 2040, αλλά με βραδύτερο ρυθμό σε σχέση
με τις περσινές προβλέψεις. Ωστόσο, αυτό δεν επαρκεί για να αποφευχθούν οι
σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.