6 Χρόνια Μνημόνια, σε Κρίση Διαρκείας η Ελλάδα

«Σήμερα, η κατάσταση στις αγορές απειλεί να αποδομήσει, όχι μόνο τις θυσίες του ελληνικού λαού, αλλά και την ομαλή πορεία της οικονομίας. Και κινδυνεύει να χαθεί η προσπάθεια που καταβάλλουν οι Έλληνες από τα ακόμη μεγαλύτερα επιτόκια δανεισμού και ακόμη χειρότερα από τη δυσκολία δανεισμού. Δεν θα το επιτρέψουμε. Ήρθε η στιγμή, τον χρόνο που δεν μας δίνουν οι αγορές, αυτόν τον χρόνο να μας τον δώσει η απόφαση που πήραμε όλοι μαζί οι ηγέτες των χωρών της Ευρώπης, για να στηριχθεί η Ελλάδα».

Με τα λόγια αυτά και με φόντο το όμορφο τοπίο του Καστελόριζου ο Γιώργος Παπανδρέου πριν από έξι χρόνια, στις 23 Απριλίου 2010, σφράγιζε την περιπέτεια της χώρας που διαρκεί μέχρι σήμερα. Ο τότε Ευρωπαίος επίτροπος Οικονομικών Όλι Ρεν εύχεται στους Έλληνες «καλό κουράγιο».

Και τι ειρωνεία. Εχουν περάσει έξι ολόκληρα χρόνια απίστευτων θυσιών και μιας τρομακτικής δημοσιονομικής προσαρμογής που δεν έκανε άλλη χώρα σε καιρό ειρήνης, αλλά παρ’ όλα αυτά η Ελλάδα βρίσκεται ακόμη σε μνημόνιο.

Το ακόμη χειρότερο: Αυτές τις ημέρες, στην επέτειο του αξέχαστου εκείνου διαγγέλματος, για άλλη μια φορά οι διαπραγματεύσεις κινούνται στην κόψη του ξυραφιού, οι δανειστές επιμένουν σε νέα μέτρα και απαιτούν νέο Μνημόνιο, η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο.

Εξι χρόνια... τίποτε δεν έχει αλλάξει και τίποτε δεν είναι όπως παλιά.

Το χρέος βρίσκεται σταθερά πάνω από 300 δισ. ευρώ, η ανεργία κινείται στα επίπεδα του 25%, ενώ πάνω από 600 χιλ. Ελληνες μετανάστευσαν στο εξωτερικό στην εξαετία, με τουλάχιστον 200 χιλιάδες να είναι νέοι, μορφωμένοι, εξαιρετικοί επιστήμονες.

Το ιδιωτικό χρέος, δηλαδή οι οφειλές των πολιτών σε εφορίες, ταμεία, τράπεζες έχει εκτοξευτεί σε επίπεδα πολύ πάνω από το ετήσιο ΑΕΠ, περίπου 220 δισ. Τα κόκκινα δάνεια ξεπέρασαν τα 110 δισ., οι ληξιπρόθεσμες οφειλές είναι κοντά στα 87 δισ. ενώ άλλα 15 δισ. είναι τα χρέη προς τα Ταμεία.

Μόλις το 2014 καταγράφηκε ισχνή ανάπτυξη 0,8% έπειτα από ύφεση που έφτασε το 2011 το 8,9%.

Το ΑΕΠ μειώθηκε από τα 226,2 δισ. ευρώ το 2010, στα 179,081 δισ. ευρώ το 2014.

Ολα τα μακρο-οικονομικά μεγέθη επιδεινώθηκαν, ενώ δύσκολα μπορούν να μετρηθούν οι κοινωνικές επιπτώσεις, η εθνική κατάθλιψη, αλλά και η δυσκολία στην καθημερινότητα. Πάνω από 1,6 εκατ. Ελληνες ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, ένα ποσοστό πάνω από 15%, όταν προ κρίσης ήταν μόλις 2,2%.

Εξι χρόνια μετά η τρόικα είναι εδώ, έχει μετονομαστεί σε «δανειστές», «Θεσμοί», «κουαρτέτο» και το ΔΝΤ που δαιμονοποιήθηκε όλα αυτά τα χρόνια συνεχίζει να παίζει κομβικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις και να καθορίζει τα μέτρα λιτότητας που επιβάλλονται κατά καιρούς.

Η Ελλάδα συνεχίζει να βρίσκεται σε καθεστώς μνημονίου, συνεχούς επιτήρησης, με προϋπολογισμούς απολύτως ελεγχόμενους, με συνεχείς μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις, με δραματικές περικοπές κονδυλίων σε υγεία, παιδεία, κοινωνική προστασία.

Εξι χρόνια μετά, επίσης, η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα βρίσκεται σε ημιθανή κατάσταση με εκατοντάδες χιλιάδες λουκέτα.

Αυτό που έχει αλλάξει, πάντως, είναι το πολιτικό σύστημα, το οποίο από το Καστελόριζο μέχρι σήμερα έχει κατακερματιστεί, νέα κόμματα έχουν εμφανιστεί, ο δικομματισμός έχει πεθάνει, κυβερνήσεις συμμαχιών, συνήθως ετερόκλητων, σχηματίζονται.

Οπως αποκαλύφθηκε αργότερα, οι συνομιλίες για το σχέδιο διάσωσης με τη συμμετοχή του ΔΝΤ είχαν ξεκινήσει πολύ νωρίτερα μεταξύ του Γ. Παπανδρέου και τον επικεφαλής του Ταμείου τότε Ντομινίκ Στρος Καν, αν και ο πρώην πρωθυπουργός υποστηρίζει ότι το ΔΝΤ το ήθελαν οι Γερμανοί: «Το ΔΝΤ υπήρχε και συμβούλευε την Ελλάδα και την Ε.Ε. από το 2005», προσθέτοντας ότι το ΔΝΤ είχε προειδοποιήσει τότε την ελληνική κυβέρνηση πως χρειάζονται αλλαγές στο δημοσιονομικό πλαίσιο, για να μην εκτροχιαστεί η οικονομία.

«Το ΔΝΤ είχε έρθει στην Ελλάδα το 2005», είπε ο κ. Παπανδρέου. Στην ερώτηση κατά τη διάρκεια της συνέντευξης στον Σκάι, για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρώτο μνημόνιο, ο πρόεδρος του ΚΙΔΗΣΟ επέμεινε ότι η Ε.Ε. ζήτησε «να υπάρχει μια τεχνική βοήθεια», ενώ επέρριψε ευθύνες στους Ευρωπαίους και ειδικότερα στη Γερμανία, καταλογίζοντάς τους ότι δεν παρείχαν σαφή στήριξη στην Ελλάδα, συντηρώντας τον φόβο των αγορών. «Δεν ήθελα εγώ το ΔΝΤ. Το ξέρουν όλοι πια και είναι γεγονός πια αυτός ο μύθος. Η Γερμανία ήθελε το ΔΝΤ», υπογράμμισε.

Οι δραματικές συνέπειες
Το πρώτο πρόγραμμα διάσωσης ανέφερε ότι η οικονομία θα συρρικνωνόταν κατά 4% το 2010 και κατά 2,6% το 2011, αλλά θα επανερχόταν στην ανάπτυξη το 2012 (1,1%). Το ίδιο έτος θα κορυφωνόταν και η ανεργία (στο 15,3%), ενώ ο πληθωρισμός, στο πλαίσιο της ποθητής εσωτερικής υποτίμησης, από 1,9% το 2010 θα ήταν αρνητικός το 2011 (-0,4%). Το δημόσιο χρέος, τέλος, θα έφτανε το 149,6% του ΑΕΠ το 2013 και στη συνέχεια θα ξεκινούσε την καθοδική του πορεία - χωρίς να χρειαστεί αναδιάρθρωση.

Τελικά όλα έγιναν πολύ χειρότερα. Η ύφεση έφτασε το 2010, το4,9%, σε 8,9% το 2011, για να πέσει στο 6,6% το 2012.

Η ανεργία κορυφώθηκε το 2013 στο27,5%. Το χρέος, παρά τη δραστική αναδιάρθρωση του 2012, αναρριχήθηκε πέρυσι στο180% του ΑΕΠ.

Τα πρώτα μέτρα
Στις2 Μαΐου 2010ανακοινώνονται τα πρώτα σκληρά μέτρα λιτότητας. Αύξηση ορίου απολύσεων σε συνδυασμό με τη μείωση κατώτατου μισθού, αντικατάσταση του 13ου και 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων με επίδομα 500 ευρώ σε όλους όσοι έχουν αποδοχές μέχρι 3.000 ευρώ και πλήρης κατάργηση των δύο μισθών για μεγαλύτερες αποδοχές, αντικατάσταση 13ης και 14ης σύνταξης με επίδομα 800 ευρώ για συντάξεις ως 2.500 ευρώ.

Επίσης, αύξηση του υψηλού συντελεστή ΦΠΑ από 21% σε 23%, του μεσαίου από 10% σε 11% και από 11% σε 13% και του χαμηλού στο 6,5%.

Στις8 Μαΐουτου ίδιου έτουςυπογράφεται η Δανειακή Σύμβαση Ελλάδας ? Ε.Ε. και στις 10 Μαΐου η αντίστοιχη σύμβαση με το ΔΝΤ.

Στις29 Ιουνίου 2011ψηφίζεται από τη Βουλή τοΜεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής2011-2014.

Στις7 Νοεμβρίου 2012ψηφίζεται το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016.

Το 2ο μνημόνιο
Στις13 Φεβρουαρίου 2012η Βουλή ψηφίζει το 2ο Μνημόνιο που προέβλεπε μείωση κατά 22% του κατώτατου μισθού σε όλα τα κλιμάκια του βασικού μισθού και 32% στους νεοεισερχόμενους μέχρι 25 ετών, κατάργηση 150.000 θέσεων εργασίας από τον δημόσιο τομέα έως το 2015, εκ των οποίων 15.000 μέσα στο 2012. Από τότε έγιναν οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις του 2012, η παρ’ ολίγον χρεοκοπία το ίδιο καλοκαίρι, οι δραματικές διαπραγματεύσεις και τα συνεχή μέτρα λιτότητας μέχρι το 2014, οι υποσχέσεις για έξοδο στις αγορές το φθινόπωρο του 2014 και οι εκλογές πέρυσι τον Ιανουάριο με την πολιτική αλλαγή.

Ενας χρόνος ατέρμονων διαπραγματεύσεων οδήγησαν στο δραματικό καλοκαίρι του 2015, με τις κλειστές τράπεζες και τα σενάρια Grexit και τελικά την υπογραφή του τρίτου Μνημονίου. Εξι χρόνια μετά το Καστελόριζο στην ελληνική Βουλή εισάγονται προς ψήφιση μέτρα - φωτιά για μειώσεις στις συντάξεις και νέους φόρους, ενώ το ΔΝΤ δηλώνει ότι θα συνεχίσει να βρίσκεται στην Ελλάδα, έστω και με άλλη μορφή. Και, δυστυχώς, επανέρχονται τα εφιαλτικά σενάρια μια εμπλοκής με απρόβλεπτες επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία και κοινωνία.

Γ. Παπανδρέου
Αναγκαία απόφαση

Για την περίοδο της πρωθυπουργίας του, την ένταξη της χώρας στο μνημόνιο, αλλά και το σήμερα, μίλησε ο Γιώργος Παπανδρέου, λίγες ημέρες πριν από την επέτειο έξι χρόνων από το Καστελόριζο.

Ο πρώην πρωθυπουργός περιέγραψε ως μονόδρομο και «αναγκαστική απόφαση για να μην πάμε στον γκρεμό» την απόφαση για είσοδο της χώρας στο πρώτο μνημόνιο, λέγοντας ότι ο προκάτοχός του στην πρωθυπουργία, Κώστας Καραμανλής, «ήξερε πολλά πράγματα, τα οποία δεν μας έλεγε».

Επανέλαβε ότι πριν από τις εκλογές του 2009, δεν γνώριζε το μέγεθος του προβλήματος. Έστρεψε τα «βέλη» στον Κώστα Καραμανλή, κατηγορώντας τον για «στατιστική απάτη», ενώ αναφέρθηκε και στον τότε διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Προβόπουλο, καταλογίζοντάς του ότι δεν αποκάλυψε το 2008 ότι υπήρχε έκθεση του ΔΝΤ, βάσει της οποίας το χρέος πιθανώς θα έφτανε μέχρι και 800%. «Δεν το γνώριζα. Ουδείς γνώριζε αυτή την κατάσταση, όπως τουλάχιστον διαμορφώθηκε. Ξέραμε ότι υπήρχαν προβλήματα, αλλά όλος αυτός ο μύθος ότι εμείς γνωρίζαμε κ.λπ. είναι απλώς ένας μύθος», είπε. Σημείωσε ότι η κυβέρνηση αντέδρασε γρήγορα, καταθέτοντας άμεσα προϋπολογισμό που είχε μέτρα 4% μείωσης του ελλείμματος. «Δεν έχει ξανακάνει καμία κυβέρνηση τέτοια μείωση τόσο γρήγορα», πρόσθεσε.

Για το ενδεχόμενο Grexit o πρόεδρος του ΚΙΔΗΣΟ επέρριψε ευθύνες στην Ευρωζώνη και κυρίως στη Γερμανία και τον Σόιμπλε, για τη συντήρηση μίας συζήτησης περί του θέματος, τονίζοντας ότι το δημοψήφισμα θα ήταν η απάντηση. Σημείωσε ότι αν είχε διεξαχθεί, θα έληγε η συζήτηση και θα προχωρούσαν οι επενδύσεις. «Η κ. Μέρκελ με στήριξε για το δημοψήφισμα - το είχαμε συζητήσει. Ο κ. Σαρκοζί ήταν έξαλλος, του χαλάσαμε τη ‘γιορτή’ με τους G20», υποστήριξε ο κ. Παπανδρέου μιλώντας για τις Κάννες.Παραδέχθηκε επίσης ότι «στην επιστροφή από τις Κάννες, στο αεροπλάνο, υπήρξε μία ρωγμή που συνεχίστηκε μέχρι σήμερα και μαστίζει τον χώρο μας».