Με ενδιαφέρον αναμένεται σήμερα η ευρωπαϊκή στρατηγική ενεργειακής
ασφάλειας της Κομισιόν, υπό το φως της ουκρανικής κρίσης και της
προειδοποίησης της Ρωσίας για πιθανή ενεργειακή κρίση από το Φθινόπωρο. Η
ανακοίνωση θα γίνει κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής Βιομηχανίας,
Έρευνας και Ενέργειας (ITRE), στις Βρυξέλλες, από το γενικό διευθυντή
της DG Energy Ντομινίκ Ριστόρι.
Και μπορεί μεσούντος του θέρους
το ζήτημα αυτό να μοιάζει παράταιρο, ωστόσο, το διάστημα που απομένει
για την όποια προετοιμασία της Ε.Ε. ως τον ερχόμενο χειμώνα ίσως να
αποδειχθεί εξαιρετικά μικρό. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, το γεγονός ότι
ενώ η νέα Κομισιόν θα αναλάβει καθήκοντα από τον ερχόμενο Νοέμβριο, οι
Βρυξέλλες δείχνουν να προβληματίζονται πολύ νωρίτερα για τις ενδεχόμενες
συνέπειες που θα είχε η τυχόν διακοπή προμήθειας με φυσικό αέριο της
Ουκρανίας από τη Ρωσία, άρα συνακόλουθα και της Ευρώπης, αφού παραμένει
κρίσιμος διάδρομος τροφοδότησης της. Δείχνει, επίσης, η κινητοποίηση
αυτή και κάτι ακόμη. Τη συνέχεια της στρατηγικής στον ενεργειακό τομέα
και από τη νέα Κομισιόν, η οποία θα βρεθεί εμπρός στο πρόβλημα, με την
ανάληψη των καθηκόντων της. Υπό αυτή τη σκοπιά αποκτά εξαιρετικό
ενδιαφέρον το τι σκέφτεται να πράξει άμεσα η Ευρώπη για την ενεργειακή
ασφάλεια της.
Το ερώτημα, βέβαια, που προκύπτει επιτακτικά είναι
τι εναλλακτικές έχει η Ευρώπη απέναντι στον κυρίαρχο προμηθευτή της με
φυσικό αέριο. Η πρόκληση, όντως, είναι πολύ μεγάλη, για να μην πούμε ότι
διαθέτει πολλούς άγνωστους παράγοντες που ζητούν απάντηση.
Μία
εύκολη λύση θα μπορούσε να είναι η αποθήκευση του προϊόντος. Όσες χώρες
διαθέτουν ανάλογες υποδομές έχουν τη δυνατότητα να το πράξουν αρκετά
έγκαιρα, ώστε να μην βρεθούν εντελώς απροετοίμαστες στις ενδεχόμενες ελλείψεις του χειμώνα. Σε μια περίοδο με χαμηλή
ζήτηση φυσικού αερίου η προμήθεια και η αποθήκευση του από τώρα φαντάζει
να είναι μια προσωρινή και άκρως χρήσιμη λύση.
Από αυτήν την
άποψη αναδεικνύεται η σημασία ανάλογων υποδομών. Η Ελλάδα, δυστυχώς, δεν
συγκαταλέγεται στις χώρες αυτές. Η μοναδική επένδυση στην Καβάλα, με
την υπόγεια αποθήκη φυσικού αερίου, ακόμη παραμένει σε επίπεδο
ευχολογίων και προθέσεων. Και ούτε φυσικά προλαβαίνει να υλοποιηθεί.
Συνεπώς, η χώρα μας εάν βρεθεί στον κυκλώνα της έλλειψης φυσικού αερίου
το χειμώνα θεωρείται βέβαιο ότι θα είναι από τις χώρες που θα υποφέρουν
και θα αναγκασθούν να πληρώσουν ακριβά το αέριο από τη spot αγορά.
Μία
άλλη λύση θα μπορούσαν να είναι οι διασυνδετήριοι αγωγοί για τη
μεταφορά φυσικού αερίου από άλλες χώρες. Όμως, αυτή κι αν είναι
μακροπρόθεσμη και κοστοβόρα. Ο αγωγός TAP που θα μεταφέρει αζέρικο αέριο
στην Ευρώπη έχει δρόμο μπροστά του και επιπλέον οι υποδομές σε
συνδετήριους αγωγούς μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών χρειάζονται πολύ χρόνο για
να κατασκευασθούν. Βέβαια, έχει σημασία και θα πρέπει να τονισθεί ότι σε
αυτό το σκηνικό ο Νότιος Διάδρομος αναδεικνύεται σε κρίσιμη παράμετρο
για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Ήδη, η Ουγγαρία έχει εκδηλώσει
ενδιαφέρον να συνδεθεί με τον TAP.
Η επιλογή για επενδύσεις σε
τέρμιναλ LNG προφανώς και συνιστά, επίσης, μια τρίτη λύση για την
Ευρώπη. Ίσως όχι τόσο μακροπρόθεσμη όσο οι αγωγοί, πάντως, κι αυτή η
επιλογή δεν είναι άμεσα υλοποιήσιμη. Και σε αυτό το κομμάτι η χώρα μας
υστερεί, παρά τις εκδηλωμένες επενδυτικές προθέσεις - και από την
δημόσια ελεγχόμενη ΔΕΠΑ -.
Τι μπορεί να γίνει τελικά, πέρα από
την ευχή να μην είναι βαρύς ο επερχόμενος χειμώνας; Καταρχήν, να
αντιληφθεί η γραφειοκρατία των Βρυξελλών έγκαιρα την ανάγκη να υπάρξει
ένα είδος συμφωνίας με τη Ρωσία, πέρα από τις γνωστές πολιτικές και
οικονομικές αγκυλώσεις, με αιχμή του δόρατος τον South Stream. Το να
τραβάνε και οι δύο πλευρές το σκοινί στην υπόθεση αυτή είναι εύλογο ότι
δεν συμφέρει καμία. Δεν μπορεί το φυσικό αέριο να λειτουργεί ως «όπλο»
στα χέρια τους. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ανάλογοι προβληματισμοί
αναπτύσσονται ήδη σε ευρωπαϊκές χώρες, τόσο από πολιτικούς, όσο και από
ειδικούς αναλυτές, που αντιλαμβάνονται με ρεαλισμό την έκταση της
εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία και υποδεικνύουν την ανάγκη να
καθίσουν και πάλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για τον South Stream.
Θα το αντιληφθεί άραγε και η Κομισιόν;
Εάν η Ευρώπη καταφέρει να
αντιμετωπίσει έγκαιρα μια νέα απειλή ενεργειακής κρίσης θα έχει στη
συνέχεια τη δυνατότητα να επανασχεδιάσει με συντονισμό, γρήγορα
αντανακλαστικά και ρεαλιστικούς στόχους την απεξάρτηση της από τη Ρωσία
σε ένα βάθος χρόνου. Να αξιολογήσει και να προωθήσει εκείνους τους
ενεργειακούς διαδρόμους που θα συντελέσουν στην επιδίωξη αυτή, να
αξιοποιήσει άμεσα τους όποιους εγχώριους πόρους διαθέτει και να
αναδείξει τους υφιστάμενους. Έως τότε ας μην πέφτουν άσφαιρα πυρά.