H Eλλάδα είναι πιο χρήσιμη για τη Ρωσία εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το «ρωσικό χαρτί» της ελληνικής κυβέρνησης και η απότομη προσγείωση. Ο ρόλος των ΗΠΑ και οι φόβοι για τις γεωπολιτικές επιπτώσεις.
Την Δευτέρα μάθαμε ότι ο Γιούρι Μίλνερ, ο δισεκατομμυριούχους Ρώσος επιχειρηματίας, ετοιμάζεται να ξοδέψει 100 εκατ. ευρώ τα επόμενα δέκα χρόνια για την αναζήτηση εξωγήινων πολιτισμών πέρα από το ηλιακό μας σύστημα. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μου, μιλάμε για 100 εκατ. ευρώ περισσότερα από όσα η ρωσική κυβέρνηση πρόσφερε σε οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα από τότε που το ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο θεωρείται ότι είναι κοντά στην Μόσχα, ανέλαβε την εξουσία.
Κατά την διάρκεια των χαοτικών έξι μηνών που είναι κυβέρνηση, έχει διατυπωθεί πολλές φορές η ιδέα ότι ο Αλέξης Τσίπρας θέλει να παίξει «το ρωσικό χαρτί» για να αποκρούσει την πίεση από τους δανειστές της Ελλάδας. Υπάρχει μια αλήθεια σε αυτό, αλλά η εικόνα είναι πιο πολύπλοκη από ότι φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Ας δούμε κάτω από την επιφάνεια για να βρούμε τι συμβαίνει πραγματικά.
Πρώτον, τα συμβόλαια ανάμεσα στο Κρεμλίνο και την ελληνική κυβέρνηση δεν έχουν κανένα πρακτικό αποτέλεσμα. Ούτε ένα ευρώ δεν κατευθύνθηκε από την Ρωσία στην Ελλάδα και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι θα συμβεί στο μέλλον. Για να το θέσουμε με πιο ωμό τρόπο, η Μόσχα βλέπει τα βάσανα της ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής κρίσης, ως ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα που πρέπει να πληρώσει και να λύσει η ίδια η Ευρώπη. Το Κρεμλίνο δεν προχώρησε καν στην εξαίρεση των ελληνικών αγροτικών προϊόντων από το εμπάργκο που επέβαλε στις εισαγωγές από την Ε.Ε. ως απάντηση στις ευρωπαϊκές κυρώσεις που ακολούθησαν την προσάρτηση της Κριμαίας.
Είναι αλήθεια ότι σε επίσκεψη του στην Αγία Πετρούπολη τον περασμένο μήνα ο Αλέξης Τσίπρας έκλεισε μια συμφωνία που περιλαμβάνει την υπόσχεση της Ρωσίας να επεκτείνει τον αγωγό αερίου Turkish Stream από την Τουρκία προς την ηπειρωτική Ευρώπη μέσω της Ελλάδας. Αλλά το σχέδιο αυτό απέχει ακόμα πολύ από το να γίνει πραγματικότητα. Όλα δείχνουν πως η Ρωσία ασκεί μεγαλύτερη επιρροή σε διάφορους πρώην κομμουνιστικούς συμμάχους στα Βαλκάνια παρά στην Ελλάδα.
Δεύτερον, είναι προφανές ότι οι Ρώσοι αξιωματούχοι όπως ο Αντόν Σιλουάνοφ, ο υπουργός Οικονομικών, αντιτίθενται στο Grexit και θέλουν η χώρα να παραμείνει στην ευρωζώνη και στην E.E. Γιατί το Grexit μπορεί να προκαλέσει αναταραχή στις αγορές, που θα ήταν εξαιρετικά ανεπιθύμητη για την Ρωσία, η οποία παλεύει με μια οικονομική συρρίκνωση που πυροδοτήθηκε από την πτώση στις τιμές της ενέργειας και τις κυρώσεις της Δύσης. Από μια διπλωματική σκοπιά, μια φιλική Ελλάδα είναι πιο χρήσιμη για την Ρωσία εντός της Ε.Ε., στην οποία μπορεί να προωθήσει επιχειρήματα που ευθυγραμμίζονται με τα ρωσικά συμφέροντα, παρά εκτός.
Τρίτον, ότι και αν φαντάστηκαν μέσα στην αφέλεια τους ο κ. Τσίπρας και οι σύντροφοι του στον ΣΥΡΙΖΑ πριν από έξι μήνες, πιστεύω ότι πρέπει να έχουν καταλάβει πλέον ότι η Ρωσία δεν θα είναι ο οικονομικός και διπλωματικός τους σωτήρας. Για να είμαι ξεκάθαρος, αυτό δεν εμπόδισε τον Αλέξη Τσίπρα να παίξει το ρωσικό χαρτί, αλλά το έκανε με τρόπο που μοιάζει πιο πολύ με λαθροχειρία παρά με έναν άσο στο μανίκι.
Το καλύτερο παράδειγμα ήρθε αμέσως μετά το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου, στο οποίο οι ψηφοφόροι στήριξαν την αντίδραση του κ. Τσίπρα στους όρους διάσωσης που έθεσαν οι δανειστές. Από το γραφείο του πρωθυπουργού στην Αθήνα, βγήκαν σήματα καπνού ότι βρίσκεται σε επαφή με το Κρεμλίνο, αναζητώντας στήριξη από τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για να τον βοηθήσει στην αντίσταση κατά των άλλων κυβερνήσεων της ευρωζώνης.
Το ζήτημα εδώ είναι πως δεν προσπάθησε να λάβει χρήματα από τον κ. Πούτιν, ούτε να εγκαταλείψει την Δύση για χάρη της Ρωσίας. Αντίθετα, αποπειράθηκε να δημιουργήσει μια ψευδαίσθηση ότι ετοίμαζε κάτι που θα ανησυχούσε τους δυτικούς συμμάχους της Ελλάδας. Από μια σκοπιά, προσπαθούσε να παρακινήσει την κυβέρνηση Ομπάμα, που ήταν ήδη νευρική για τις πολιτικές επιπτώσεις ενός λανθασμένου χειρισμού του ελληνικού προβλήματος, να αυξήσουν την πίεση στους Ευρωπαίους να μην αφήσουν την Ελλάδα να αποχωρήσει από την ευρωζώνη.
Από μια άλλη σκοπιά, το φλερτ με την Ρωσία ήταν μια προσπάθεια να κερδίσει την προσοχή της Γερμανίδας καγκελάριου Άγκελα Μέρκελ, η οποία θεωρείται ότι είναι πιο ευαίσθητη από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στους γεωπολιτικούς κινδύνους ενός Grexit.
Yπό μια στενή έννοια, το στοίχημα του κ. Τσίπρα έπιασε, αλλά με πολύ μεγάλο τίμημα. Οι ΗΠΑ άσκησαν όντως πιέσεις για να αποφευχθεί ένα Grexit και η Γερμανία αποφάσισε να δώσει στην Ελλάδα άλλη μια ευκαιρία στην ευρωζώνη. Αλλά ο κ. Τσίπρας αναγκάστηκε να αποδεχτεί μια εξαιρετικά σκληρό πρόγραμμα που είναι αντίθετο σε σχεδόν με ότι υπερασπίζεται αυτός και το κόμμα του. Αυτό που ξεκίνησε ως ένα ρωσικό χαρτί κατέληξε σε μια ρώσικη ρουλέτα.