Το LNG αποτελεί απείρως ελκυστικότερη εμπορική επιλογή αφού πρώτα εξευρεθούν, είτε από προσδοκώμενες νέες κυπριακές ανακαλύψεις είτε από ισραηλινή συμμετοχή, τα 16 δκμ/ε που απαιτούνται για την κατασκευή 2 τρένων υγροποίησης. Αυτό αναφέρει σε συνέντευξή του στον «Φ», ο Θεόδωρος Τσακίρης, υπεύθυνος Προγράμματος Γεωπολιτικής της Ενέργειας ΕΛΙΑΜΕΠ και επίκουρος καθηγητής Υδρογονανθράκων, Παν/μίου Λευκωσίας.
Με το LNG, σημειώνει, πουλάς παντού και έχεις μεγαλύτερη ικανότητα επιλογής/διαπραγμάτευσης της αγοράς και της τιμής που θα πουλήσεις, εξασφαλίζοντας μηδενικό διαμετακομιστικό ρίσκο και μέγιστη δυνατή ευελιξία. Ο κ. Τσακίρης εξηγεί γιατί δεν μπορεί να επιλεγεί η μεταφορά του αερίου με αγωγούς στην Τουρκία. Οι εξαγωγές της Αφροδίτης, ακόμη και εάν κατευθυνθούν όλες προς την Τουρκία, δεν θα ξεπεράσουν τα 5-6 δκμ/έτος, αναλογώντας μόλις στο 8% ή και λιγότερο των τουρκικών αναγκών έως το 2020, ανέφερε και πρόσθεσε: Η Τουρκία, ακόμη και εν τη απουσία κυπριακού προβλήματος, θα απολάμβανε μια στρατηγικά ανισσόροπη εμπορική σχέση καθώς η Κύπρος θα πωλούσε το 100% των εξαγωγών της, σε μια μόνο αγορά, σε μια τιμή και μέσω μίας εξαγωγικής διόδου για διάστημα 20 ετών. Η συνέντευξη δόθηκε πριν από τον διορισμό του στην ΕΥΚ και τα όσα ανέφερε εκφράζουν αυστηρώς προσωπικές του απόψεις.
-Οι εξελίξεις στην Ουκρανία μπορούν να επηρεάσουν τους σχεδιασμούς της Κύπρου στα θέματα της ενέργειας;
-Δεν υπάρχει άμεση συσχέτιση. Εάν η κατάσταση εκτραχυνθεί περαιτέρω, τότε με σχεδόν μαθηματική ακρίβεια η Ευρώπη θα κληθεί να αντιμετωπίσει τη σοβαρότερη ενεργειακή κρίση των τελευταίων δεκαετιών, η σφοδρότητα της οποίας θα είναι πολύ μεγαλύτερη και αυτής του 2008-2009. Ακόμη και εάν οι γερμανικές εισαγωγές είναι ασφαλείς χάριν της λειτουργίας του υποθαλάσσιου αγωγού Nord Stream, το 45% των ρωσικών εξαγωγών προς την Ευρώπη εξακολουθεί να διέρχεται της Ουκρανίας. Για την Κύπρο, αυτό που προκύπτει ως έμμεσο και μεσο-μακροπρόθεσμο όφελος είναι η επιτακτική υπενθύμιση της ανάγκης προς τους Ευρωπαίους (α) να εξευρεθούν όσο το δυνατόν περισσότερα κοιτάσματα υδρογονανθράκων εντός της ευρωπαϊκής επικράτειας και (β) τα κοιτάσματα αυτά να εξαχθούν προς την Ευρώπη με το μικρότερο δυνατόν διαμετακομιστικό ρίσκο. Οι εξαγωγές LNG αποτελούν εξαγωγές μηδενικού διαμετακομιστικού ρίσκου...
-Θεωρείτε ότι υπάρχει καθυστέρηση στους σχεδιασμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας για την αξιοποίηση του φυσικού αερίου;
-Η όποια καθυστέρηση υπάρχει δεν αποτελεί απόρροια ολιγωρίας αλλά αποτέλεσμα ορισμένων αντικειμενικών παραγόντων όπως η μη εύρεση αερίου στα ισραηλινά πεδία εξερεύνησης Ishai, που γειτνιάζουν με το κοίτασμα της Αφροδίτης, και φυσικά η αρνητική αναθεώρηση των πιθανολογούμενων αποθεμάτων της ίδιας της Αφροδίτης. Ως αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν επαρκείς ποσότητες αερίου εντός της κυπριακής ΑΟΖ που θα μπορούσαν να στηρίξουν οικονομικά έστω και το πρώτο «τρένο» υγροποίησης στο Βασιλικό. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος της όποιας καθυστέρησης. Ωστόσο, σε επίπεδο γραφειοκρατικών υποδομών και διεργασιών θα πρέπει να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατόν η διαδικασία εσωτερικής αναδιοργάνωσης που αφορά την πλήρη στελέχωση της ΔΕΦΑ και κυρίως της νέας ΚΡΕΤΥΚ, ο αποσαφηνισμός ρόλων και αρμοδιοτήτων και η σύσταση ενός μικρού, ευέλικτου Εθνικού Συμβουλίου Ενεργειακής Στρατηγικής που θα υποστηρίζεται επιστημονικά. Αυτή η εσωτερική αναδιοργάνωση θα υποβοηθήσει ουσιαστικά τον ρόλο του Υπουργείου Ενέργειας δημιουργώντας παράλληλα εκείνες τις δομές που θα προετοιμάσουν την εθνική στρατηγική σε μικρο-οικονομικό και μακρο-οικονομικό επίπεδο.
-Γίνεται πολύς λόγος για τη μεταφορά του αερίου με αγωγούς μέσω Τουρκίας. Υπάρχει η πολιτική διάσταση του θέματος, που συνδέεται με τη συνεχιζόμενη κατοχή τμήματος της Κύπρου από την Τουρκία. Πέραν αυτού, οικονομικά συμφέρει αυτό το σενάριο;
-Εν πρώτοις να διευκρινίσουμε ότι αγωγός προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας δεν υπάρχει. Το υφιστάμενο τουρκικό δίκτυο μεταφοράς δεν μπορεί να διαμετακομίσει ούτε 5-6 δισ. κυβικά μέτρα αερίου και το δίκτυο αγωγών του ΤΑΝΑΡ έχει δεσμεύσει τα 26-27 δκμ της δυναμικότητάς του για την αποκλειστική εξυπηρέτηση των αζερικών εξαγωγών έως και το 2025. Ο ίδιος άλλωστε ο κ.Yildiz, ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας, έχει δηλώσει ότι ο ΤΑΝΑΡ δεν χρειάζεται και δεν δύναται να διαμετακομίσει αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό πρακτικά συνεπάγεται ότι θα πρέπει να κατασκευαστεί εκ του μηδενός ένας νέος αγωγός ελάχιστης δυναμικότητας 10 δκμ που θα διατρέχει όλη την Τουρκία έως τα τουρκο-βουλγαρικά σύνορα και μετά να κατασκευασθεί άλλος ένας νέος αγωγός για να πάρει το αέριο στην καρδιά της ευρωπαϊκής αγοράς δεδομένου ότι ο ΤΑΡ είναι και αυτός αποκλειστικά δεσμευμένος για την εξυπηρέτηση των αζερικών εξαγωγών. Το συνολικό κόστος αυτού του δικτύου είναι πολύ ακριβότερο από την κατασκευή ενός τερματικού LNG με τουλάχιστον 2 τρένα υγροποίησης. Εν τη απουσία διαμετακομιστικής επιλογής μέσω Τουρκίας, η μόνη ρεαλιστική επιλογή είναι η εξέταση του ενδεχόμενου κατασκευής αγωγού για την αποκλειστική κάλυψη των τουρκικών αναγκών. Η επιλογή αυτή προφανώς και κοστίζει λιγότερο από ένα τερματικό LNG αν και όχι τόσο λίγο -($1 δισ.)- όσο έχει κατά καιρούς παρουσιασθεί από τις τουρκικές εταιρείες που επιδιώκουν να τον κατασκευάσουν.
Το σημαντικότερο ερώτημα ωστόσο είναι εάν η τουρκική επιλογή είναι η πλέον εμπορικά ασφαλής και η πλέον προσοδοφόρα για τη χώρα εξαγωγό, εν προκειμένω την Κύπρο. Με βάση τα υπάρχοντα διαθέσιμα αποθέματα των 110-170 δκμ, η απάντηση σε αυτά τα δύο ερωτήματα είναι καταφανώς αρνητική. Οι εξαγωγές της Αφροδίτης ακόμη και εάν κατευθυνθούν όλες προς την Τουρκία, δεν θα ξεπεράσουν τα 5-6 δκμ/έτος, αναλογώντας μόλις στο 8% ή και λιγότερο των τουρκικών αναγκών έως το 2020. Η Τουρκία, ακόμη και εν τη απουσία κυπριακού προβλήματος, θα απολάμβανε μια στρατηγικά ανισσόροπη εμπορική σχέση καθώς η Κύπρος θα πωλούσε το 100% των εξαγωγών της, σε μια μόνο αγορά, σε μια τιμή και μέσω μίας εξαγωγικής διόδου για διάστημα 20 ετών. Το LNG αποτελεί απείρως ελκυστικότερη εμπορική επιλογή αφού πρώτα εξευρεθούν, είτε από προσδοκώμενες νέες κυπριακές ανακαλύψεις είτε από ισραηλινή συμμετοχή, τα 16 δκμ/ε που απαιτούνται για την κατασκευή 2 τρένων υγροποίησης. Με το LNG πουλάς παντού και έχεις μεγαλύτερη ικανότητα επιλογής/διαπραγμάτευσης της αγοράς και της τιμής που θα πουλήσεις, εξασφαλίζοντας μηδενικό διαμετακομιστικό ρίσκο και μέγιστη δυνατή ευελιξία. Το Τελ Αβίβ κινείται με ευελιξία
-Τους Ισραηλινούς ποιο σενάριο αξιοποίησης του αερίου εξυπηρετεί;
-Οι Ισραηλινοί θέλουν τη μέγιστη δυνατή ευελιξία. Για αυτό εκτιμώ ότι θα μοιράσουν -αν και όχι ισομερώς- τις εξαγωγές τους μεταξύ επιλογών υγροποίησης και επιλογών εξαγωγής μέσω αγωγών αρχίζοντας από τους Παλαιστίνιους και Ιορδανούς γείτονές τους. Αυτό έχει αρχίσει ήδη να γίνεται σε πιλοτικό επίπεδο και εκτιμώ ότι μετά τη σταθεροποίηση της αντι-ισλαμιστικής κυβέρνησης στην Αίγυπτο υπό τον στρατηγό Σίσι θα υπάρξουν και εξαγωγές προς την Αίγυπτο. Οι εξαγωγές αυτές έχουν ελάχιστο έως μηδενικό κατασκευαστικό κόστος για το Ισραήλ και του δίνουν πρόσβαση όχι σε μια μόνο αγορά -όπως θα γινόταν με έναν τουρκο-ισραηλινό αγωγό- αλλά σε τρεις αγορές με σημαντική εσωτερική ζήτηση. Πέραν αυτού τα γεωπολιτικά οφέλη του Ισραήλ από αυτές τις εξαγωγές ιδίως σε ό,τι αφορά την Αίγυπτο και την Ιορδανία, είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά που θα μπορούσε να λάβει από την Τουρκία. Δεν θα πρέπει λοιπόν να εκπλαγούμε εάν ένα 25%-35% των ολικών ισραηλινών εξαγωγών, που υπολογίζονται περίπου στα 16 δκμ/έτος για 25 έτη, καταλήξει μέσω αγωγών στα φιλικά προς το Τελ Αβίβ αραβικά καθεστώτα. Το κρισιμότερο ερώτημα για εμένα δεν είναι εάν το Ισραήλ θα επιλέξει να εξάγει το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών του μέσω LNG αλλά πού ακριβώς θα το κατασκευάσει. Την απόφαση αυτή θα τη λάβει μέσα στους επόμενους 6-9 μήνες και όσο δεν του έχει καταστεί σαφής η επιλογή του Βασιλικού τόσο αυξάνει ο «κίνδυνος» όχι το να κατασκευάσει αγωγό προς την Τουρκία αλλά να προχωρήσει με την κατασκευή ενός ή δύο πλωτών τερματικών υγροποίησης που για την Κύπρο θα έχει το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα: Την καθυστέρηση 18-24 μηνών στην πρόοδο κατασκευής του Βασιλικού...
(από την εφημερίδα "Φιλελεύθερος")