οι FT, θα δοκιμαστεί για πρώτη φορά σε οκτώ διασυνοριακά έργα για ισάριθμα κρίσιμα σημεία συμφόρησης στις ενεργειακές υποδομές της ΕΕ, τις λεγόμενες «Ενεργειακές Λεωφόρους» (Energy Highways), που είχε παρουσιάσει αρχικά η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στις αρχές Σεπτεμβρίου.
Η πρωτοβουλία Energy Highways επικεντρώνεται σε οκτώ σημεία-κλειδιά του ευρωπαϊκού ενεργειακού δικτύου, που θεωρούνται απαραίτητα για τη μείωση του κόστους ηλεκτρισμού και τη θωράκιση της ενεργειακής ασφάλειας και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, το Στενό του Όρεσουντ μεταξύ Δανίας και Σουηδίας, τη Σικελική Διώρυγα, αλλά και τρία έργα ελληνικού ενδιαφέροντος. Πρόκειται συγκεκριμένα, για το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου (GSI), τον διαβαλκανικό αγωγό φυσικού αερίου (Trans Balkan), ο οποίος μέχρι την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, χρησιμοποιείτο για την αποστολή ρωσικού αερίου προς τα Βαλκάνια, και πλέον εντάσσεται σταδιακά στο ευρωπαϊκό σύστημα του «Κάθετου Διαδρόμου» (Vertical Corridor), και η ενίσχυση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων στον άξονα «Ουγγαρίας – Ρουμανίας – Βουλγαρίας – Ελλάδας». Οι «Ενεργειακές Λεωφόροι» περιλαμβάνουν, επίσης, τις διασυνδέσεις μέσω των Πυρηναίων αλλά και τη διασύνδεση των κρατών της Βαλτικής μέσω Λιθουανίας–Πολωνίας. Σημαντική πολιτική στήριξη θα δοθεί και στο σχέδιο για διάδρομο υδρογόνου Πορτογαλίας–Γερμανίας.
Γιόργκενσεν: Οι αργοί ρυθμοί στην κατασκευή του δικτύου ο μεγαλύτερος κίνδυνος - Τι προβλέπει η νέα προσέγγιση
Με βάση τα όσα αναμένεται να ανακοινωθούν σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αναπτύξει ένα κεντρικό σχέδιο ώστε να εντοπίσουν πού χρειάζονται επενδύσεις και θα βρουν έργα για να καλύψουν αυτά τα κενά, προκειμένου να ωθήσουν τις χώρες της ΕΕ να συντονίσουν καλύτερα τις ενεργειακές υποδομές σε διασυνοριακό και διατομεακό επίπεδο. Προβλέπεται, επίσης, η απλοποίηση και η επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης, οι οποίες, με βάση τα ισχύοντα σήμερα, μπορεί να διαρκέσουν αρκετά χρόνια και να παρεμποδίσουν έργα που συνεπάγονται υψηλό διοικητικό βάρος. Μάλιστα, στις οδηγίες στα κράτη-μέλη περιλαμβάνεται η εξαίρεση των προς ανάπτυξη έργων δικτύου, όπως επίσης και των μικρής κλίμακας έργων ΑΠΕ και αποθήκευσης, από τις απαιτήσεις εκτιμήσεων περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Ο Νταν Γιόργκενσεν δήλωσε στους Financial Times ότι ο «μεγαλύτερος κίνδυνος» για τους στόχους της ΕΕ για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και ενεργειακή ασφάλεια είναι οι αργοί ρυθμοί στην κατασκευή του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας. «Στην Ευρώπη, είναι ένα τεράστιο πρόβλημα και χάνουμε δισεκατομμύρια κάθε χρόνο λόγω περικοπών και συμφορήσεων», όπως είπε.
Το κόστος από τη συμφόρηση του δικτύου έφτασε τα 5,2 δισεκατομμύρια ευρώ το 2022 και θα μπορούσε να αυξηθεί στα 26 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2030, σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης των Ευρωπαίων Διαχειριστών Ενέργειας, ACER. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη-μέλη και τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς για να βρει πού χρειάζονται περισσότερο οι επενδύσεις, όπως δήλωσε ο Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ, ο οποίος επέμεινε ότι η νέα μέθοδος δεν θα αποτελεί «υπεξαίρεση αρμοδιοτήτων» εκ μέρους των Βρυξελλών. «Δεν πρόκειται για παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος όπου η ΕΕ αποκτά περισσότερη εξουσία, με αποτέλεσμα τα κράτη μέλη να αποκτούν λιγότερη εξουσία. Στην πραγματικότητα, δίνοντας στην ΕΕ νέες αρμοδιότητες στον τομέα αυτό, θα ενδυναμώσουμε επίσης τα κράτη-μέλη να κάνουν περισσότερα και με καλύτερο τρόπο», όπως επισήμανε, προσθέτοντας ότι αυτό σηματοδοτεί μια «αλλαγή παραδείγματος» στον σχεδιασμό των υποδομών.
Η ΕΕ, η οποία αρχικά ιδρύθηκε ως ένωση χάλυβα και άνθρακα, αγωνίζεται συνεχώς να βελτιώσει την εσωτερική αγορά ενέργειας. Πάντως, το σχέδιο για την «Ενεργειακή Ένωση», που προτάθηκε για πρώτη φορά το 2015, δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. «Είναι λίγο παράδοξο το γεγονός ότι έχουμε μια εσωτερική αγορά που λειτουργεί καλύτερα για την πώληση ντομάτας ή οδοντόκρεμας παρά για την ενέργεια, καθώς η ενέργεια είναι σαφώς τόσο σημαντική αυτή τη στιγμή για την ανταγωνιστικότητά μας, για την ασφάλειά μας και, φυσικά, όλοι θέλουν να καταπολεμήσουν την κλιματική αλλαγή», τόνισε στους FT ο Γιόργκενσεν.
Η απουσία επενδύσεων στα δίκτυα βασικός λόγος για τις υψηλές τιμές ρεύματος σε σχέση με ΗΠΑ και Κίνα και τις διαφορές μεταξύ των κρατών-μελών
Όπως σημειώνουν οι FT, επικαλούμενοι δηλώσεις αξιωματούχων, η άποψη για μεγαλύτερη παρέμβαση εκ μέρους των Βρυξελλών ενισχύθηκε από το μεγάλο μπλακάουτ στην Ιβηρική τον Απρίλιο και τις τεράστιες αυξήσεις που σημειώθηκαν στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα το περασμένο καλοκαίρι σε ημερομηνίες κατά τις οποίες επικρατούσαν συνθήκες καύσωνα.
Πάντως, με την ταχεία ανάπτυξη των ΑΠΕ, οι οποίες χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη διασπορά και αστάθεια σε σχέση με τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με βάση το φυσικό αέριο ή τον άνθρακα, υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη αναβάθμισης και βελτίωσης του δικτύου. Η Κομισιόν, σύμφωνα με το προσχέδιο εγγράφου που αναμένεται να παρουσιαστεί σήμερα, όπως προαναγγέλλουν οι Financial Times, θα αναπτύξει «ένα ολοκληρωμένο κεντρικό σενάριο της ΕΕ» για τον σχεδιασμό ενεργειακών υποδομών, ην επόμενη Τετάρτη. Οι Βρυξέλλες θα αναλάβουν επίσης μια διαδικασία «κάλυψης κενών», όπως αναφέρει το έγγραφο, η οποία θα «προτείνει έργα για την αντιμετώπιση μη αντισταθμιζόμενων αναγκών» στα ενεργειακά δίκτυα.
Στο εν λόγω προσχέδιο, η ΕΕ αναγνωρίζει ότι η απουσία επενδύσεων στα ευρωπαϊκά δίκτυα αποτελεί βασικό λόγο τόσο για τις υψηλότερες τιμές ρεύματος σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα, όσο και για τις μεγάλες διαφορές τιμών μεταξύ των χωρών της Ένωσης. Ειδική αναφορά γίνεται στην αναξιοποίητη παραγωγή της πράσινης ενέργειας λόγω υστέρησης ανάπτυξης των δικτύων. Όπως υπογραμμίζεται στο έγγραφο, «αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, το 45% της απαιτούμενης δυναμικότητας στις διασυνοριακές διασυνδέσεις (41 GW) θα παραμείνει στα χαρτιά έως το 2030 και η αναξιοποίητη καθαρή ενέργεια από ΑΠΕ μπορεί να φτάσει τις 310 ΤWh μέχρι το 2040, ποσότητα που ισοδυναμεί με το 50% της κατανάλωσης ηλεκτρισμού της ΕΕ». Σύμφωνα με το προσχέδιο, η αξία των έργων που περιλαμβάνει το νέο «πακέτο για τα δίκτυα» ανέρχεται σε 1,2 τρισεκατομμύρια ευρώ.
Εξάλλου, όπως τονίζεται σε έκθεση του γερμανικού think tank Agora Energiewende τον Νοέμβριο, η ΕΕ θα μπορούσε να εξοικονομήσει περισσότερα από 560 δισεκατομμύρια ευρώ μεταξύ 2030 και 2050 εάν οι χώρες της ΕΕ συντόνιζαν τον σχεδιασμό των ενεργειακών υποδομών τους σε όλους τους τομείς. «Μια προσέγγιση από πάνω προς τα κάτω για τη δημιουργία σεναρίων θα βοηθούσε στον εντοπισμό τομέων όπου χρειάζονται επενδύσεις», ανέφερε η έκθεση.