Παρότι είναι προφανές ότι δεν αποτελεί ευθύνη του ΥΠΠΟ η προστασία του περιβάλλοντος, η απόφαση λειτούργησε ως «κερκόπορτα» διότι οι κυρώσεις για παράνομη αλιεία είναι ποινικές όταν εμπλέκεται ο αρχαιολογικός νόμος. Ετσι, οι πρώτες τράτες «αψήφησαν» την απαγόρευση που έσπευσε να εκδώσει το υπουργείο Περιβάλλοντος.
Στην περιοχή του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Αλοννήσου υπάρχει διπλός περιορισμός: ο παλαιότερος (1992) ήταν ο περιβαλλοντικός και αφορούσε απαγόρευση αλιείας σε απόσταση δύο ναυτικών μιλίων (περίπου 3,6 χλμ.) από τις ακτές σε όλα τα νησιά του πάρκου. Ακολούθησε ο αρχαιολογικός (1997), δηλαδή η κήρυξη της περιοχής σε ενάλιο αρχαιολογικό πάρκο, ο οποίος διευρύνθηκε το 2011 και έφθασε να καλύπτει όλη την έκταση του πάρκου (και πέραν των δύο ν.μ.).
Στις αρχές Μαΐου η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη με απόφασή της ήρε την απαγόρευση αλιείας εντός του εναλίου αρχαιολογικού χώρου. Σύμφωνα με την απόφαση, επιτρέπεται πλέον η άσκηση αλιείας σε απόσταση άνω των δύο ναυτικών μιλίων από τις ακτές των νήσων και των βραχονησίδων, «καθώς κρίνεται ότι πέραν της άνω απόστασης δεν θίγονται, ούτε προκαλείται οποιαδήποτε βλάβη ή όχληση σε ναυάγια ή λοιπές εντοπισμένες ενάλιες θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος».
«Η απόφαση του ΥΠΠΟ άνοιξε τον δρόμο για τις μηχανότρατες με συρόμενα εργαλεία. Αυτό δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα για το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο», λέει στην «Κ» η Βάλια Στεφανουδάκη, υπεύθυνη εκστρατειών στην περιβαλλοντική οργάνωση Sea Shepherd. Η οργάνωση δραστηριοποιείται από το 2022 στην Αλόννησο, διαθέτοντας ένα σκάφος και προσωπικό για την ενίσχυση των θαλασσίων περιπολιών στο Εθνικό Πάρκο, με βάση μνημόνιο συνεργασίας με τον ΟΦΥΠΕΚΑ και πάντα υπό τις εντολές του τοπικού λιμεναρχείου. «Από την 1η Ιουνίου έως τις 30 Σεπτεμβρίου η αλιεία με μηχανότρατες απαγορεύεται. Στα τέλη Σεπτεμβρίου εμφανίστηκαν τρεις τράτες στην περιοχή. Ο ΟΦΥΠΕΚΑ ειδοποιήθηκε για την εξέλιξη και την απόφαση του ΥΠΠΟ που άλλαξε τα δεδομένα και ειδοποίησε το υπουργείο Περιβάλλοντος, που παρενέβη άμεσα στην υπόθεση».
Ο γενικός γραμματέας Περιβάλλοντος Πέτρος Βαρελίδης εξέδωσε απόφαση με την οποία ορίζει ότι η αλιεία με συρόμενα εργαλεία απαγορεύεται στο σύνολο του θαλασσίου πάρκου. Οπως αναφέρει, η ειδική περιβαλλοντική μελέτη (που εκπονήθηκε από ειδικούς επιστήμονες για την περιοχή) περιλαμβάνει και τη σχετική απαγόρευση. Και εφόσον η μελέτη έχει εγκριθεί από το ΥΠΕΝ, θεωρείται ότι έχει τεθεί σε ισχύ, παρότι δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη η διαδικασία κύρωσης (με προεδρικό διάταγμα). Την ίδια ημέρα εξέδωσαν αποφάσεις και ο ΟΦΥΠΕΚΑ και το Λιμεναρχείο Σκιάθου, επαναλαμβάνοντας την απαγόρευση.
Μόνο πρόστιμα
«Οι αλιείς που ψαρεύουν με τράτες, όμως, δεν δέχονται την απόφαση, πιθανότατα θεωρούν ότι δεν είναι νόμιμος ο περιορισμός πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία. Και έτσι χθες (σ.σ. προχθές) τρεις τράτες μπήκαν και ψάρευαν μέσα στην καρδιά του Εθνικού Πάρκου», λέει η κ. Στεφανουδάκη. «Το λιμενικό πήγε και τους έκανε σύσταση. Αυτό που πιστεύω είναι ότι δεν φοβούνται γιατί με την περιβαλλοντική νομοθεσία έχουν μόνο πρόστιμα, ενώ με βάση τον αρχαιολογικό νόμο οι κυρώσεις είναι ποινικές». Πηγές του ΟΦΥΠΕΚΑ επιβεβαίωναν το προχθεσινό περιστατικό. Η «Κ» απευθύνθηκε στο ΥΠΠΟ, ζητώντας να πληροφορηθεί για ποιον λόγο έγινε άρση της απαγόρευσης αλιείας πέραν των δύο ν.μ. και αν βασίστηκε σε κάποιο αίτημα που υποβλήθηκε από οποιονδήποτε φορέα προς το ΥΠΠΟ. Επίσης αν έχει ερευνηθεί όλος ο ενάλιος αρχαιολογικός χώρος, πέραν των δύο ν.μ. στην περιοχή. Στην απάντησή του το ΥΠΠΟ περιορίστηκε να μεταφέρει την ευθύνη στο ΚΑΣ: «Η υπουργός υπέγραψε την ομόφωνη γνωμοδότηση του ΚΑΣ σχετικά με το θέμα. Προφανώς οι αρμόδιες υπηρεσίες και τα μέλη του ΚΑΣ εξέτασαν τη συμβατότητα της γνωμοδότησής τους με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς».
Οπως προκύπτει από τα έγγραφα που έχει στη διάθεσή της η «Κ», η εισήγηση στο ΚΑΣ έγινε από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων. Η εισήγηση αναφέρει ότι «τα εντοπισμένα έντεκα ναυάγια ή θέσεις στην ευρύτερη περιοχή των Βορείων Σποράδων βρίσκονται στο σύνολό τους σε απόσταση μικρότερη των προτεινόμενων δύο ν.μ. από τις ακτές και σε βάθος κατά το μέγιστο 60 μέτρων». Πουθενά στην εισήγηση δεν αιτιολογείται, ωστόσο, ο λόγος για τον οποίο κινήθηκε η διαδικασία. Πάντως, σύμφωνα με την αρχαιολογική νομοθεσία, το ψάρεμα με συρόμενα εργαλεία (ΦΕΚ Β 336/2004) στους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους εξακολουθεί να απαγορεύεται.
Εκτός από την αναιτιολόγητη απόφαση του ΥΠΠΟ, που επηρέασε το καθεστώς προστασίας του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου, η διοίκηση δείχνει να είναι σε σύγχυση ακόμη και απέναντι στην ανάγκη προστασίας. Σε έγγραφο που βρίσκεται στη διάθεση της «Κ», η Διεύθυνση Αλιείας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης εκφράζει την εκτίμηση ότι η έγκριση από το υπουργείο Περιβάλλοντος μιας ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης για μια προστατευόμενη περιοχή είναι δεσμευτική μόνο απέναντι στη διοίκηση (δηλαδή στις κρατικές υπηρεσίες) και όχι για τους πολίτες, «αφού από μόνη της δεν παράγει κανόνες δικαίου». Η ίδια υπηρεσία υποστηρίζει ότι κακώς το λιμενικό «άκουσε» το ΥΠΕΝ και έδωσε εντολή απαγόρευσης της αλιείας σε όλη τη θαλάσσια περιοχή, καθώς (πάντα κατά την εκτίμηση της υπηρεσίας) κανονικά για κάτι τέτοιο θα έπρεπε θα αναθεωρηθεί η υπουργική απόφαση για το Εθνικό Πάρκο.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")