Συγκεκριμένα, μιλώντας κατά τη διάρκεια του πρώτου μέρους της τέταρτης συνεδρίας (που ήταν αφιερωμένη στις έρευνες πετρελαίου και φυσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη), του 14ου SE Europe Energy Dialogue που διοργάνωσε το ΙΕΝΕ στις 25 & 26 Μαΐου στην Θεσσαλονίκη (βλ. 14'19'' - 24'40'' στο παρακάτω video), το στέλεχος της καναδικής εταιρείας μηχανολογικών υπηρεσιών και υπηρεσιών εξόρυξης και συντήρησης υπογράμμισε ότι, κατά το αποκορύφωμα των λοκντάουν, με τους πρωτόγνωρους περιορισμούς στην κινητικότητα και την απαγόρευση πτήσεων, το 2020, η συνολική ζήτηση πετρελαίου έπεσε κατά 20% μόνο (20 εκατ. βαρέλια ημερησίως), και, μάλιστα, από τον Ιούνιο του 2020 άρχισε να ανακάμπτει.
Εσφαλμένες οι προβλέψεις επί Covid-19 για «κορύφωση» ζήτησης και προσφοράς
Μάλιστα, ο κ. Kovacic επισήμανε ότι, ενώ όλοι μιλάνε για «κορύφωση της ζήτησης» και «κορύφωση της προσφοράς», οι προβλέψεις που διατυπώθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19 (2020-2021) αποδείχθηκαν εσφαλμένες. Κι αυτό γιατί τον φετινό Μάρτιο είχαμε ρεκόρ ζήτησης, η οποία, μάλιστα, προβλέπεται να συνεχίσει να αυξάνεται και τα επόμενα χρόνια.
Όπως επισήμανε, οι περισσότεροι αναλυτές προβλέπουν άνοδο της ζήτησης για πετρέλαιο και φυσικό αέριο τα επόμενα 10 χρόνια – και κάποιοι για τα επόμενα 20 και 30 χρόνια. «Είμαι σίγουρος ότι θα χρησιμοποιούμε πετρέλαιο και φυσικό αέριο στα σημερινά επίπεδα και, γενικά, σε υψηλά επίπεδα, και για όλη τη δική μας ζωή και κατά τη διάρκεια της ζωής των παιδιών και των εγγονιών μας», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ωστόσο, προειδοποίησε ότι έρχεται όντως κορύφωση της ζήτησης (“peak supply”) γιατί δεν υπάρχουν πολλές επενδύσεις στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Μάλιστα, ο ΙΕΑ και άλλοι διεθνείς οργανισμοί βλέπουν να έρχεται πολύ σύντομα κρίση προσφοράς.
Η επιστροφή του ρεαλισμού
Σύμφωνα με τον Καναδό ειδικό, το βασικό είναι ότι σήμερα έχει επικρατήσει ο ρεαλισμός σε μεγάλο μέρος της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, έχει, δηλαδή, συνειδητοποιηθεί η ανάγκη για αξιόπιστη, αποτελεσματική και σταθερή προσφορά ενέργειας. Ειδικότερα, αυτό σημαίνει σταθερή προσφορά υδρογονανθράκων, επειδή 80% (για την ακρίβεια 82-83%) της παγκόσμιας χρήσης ενέργειας αφορά πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα. Ανέφερε το παράδειγμα του (προσφάτως καρατομηθέντος για προσωπικές ατασθαλίες, πρώην CEO της BP), Bernard Looney, ο οποίος ήταν ο πρώτος από τα κορυφαία στελέχη του κλάδου που, 3 χρόνια πριν, είχε κηρύξει την «μετάβαση από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο». «Πρέπει να πάμε πέρα από το πετρέλαιο», όπως είχε πει χαρακτηριστικά. Ωστόσο, εφέτος ο ίδιος ο Looney ανέφερε ότι «χρειαζόμαστε περισσότερες επενδύσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου» Μάλιστα, η ΒΡ τα τελευταία 1 με 2 χρόνια εισήλθε σε πολλά πρότζεκτ υδρογονανθράκων, παρά την προαναφερθείσα, προ 3τίας, δήλωση για «πράσινη στροφή».
Αλλά και η Exxon, τον Μάιο του 2023, παραδέχθηκε ότι είναι «πολύ απίθανο» να έχουμε καθαρά μηδενικές εκπομπές άνθρακα το 2050, γιατί ο κόσμος δεν θα αποδεχθεί μία μεγάλη πτώση στο επίπεδο της ζωής του. Επίσης, ο πρόεδρος της COP28 και CEO της πετρελαϊκής του Άμπου Ντάμπι, ADNOC, Δρ. Sultan Al Jaber, σημείωσε, εφέτος τον Μάιο, ότι τα ορυκτά καύσιμα έχουν ακόμη ένα ρόλο να παίξουν. Μάλιστα, ο Al Jaber θεωρεί ότι ο κόσμος πρέπει «να συμβιβαστεί με κάποιες πραγματικότητες» και να ενστερνιστεί μία ενεργειακή μετάβαση που θα περιλαμβάνει «όλες τις μορφές ενέργειας», ενώ τονίζει ότι «πρέπει να επικεντρωθούμε στη διασφάλιστη της εξάλειψης των εκπομπών από όλους τους τομείς», προσθέτοντας, παράλληλα, ότι τα ορυκτά καύσιμα «θα συνεχίσουν να παίζουν ρόλο στο ορατό μέλλον».
Ωστόσο, ο κ. Kovacic υπογράμμισε ότι το μήνυμα αυτός δεν εκπέμπεται μόνο από «ανθρώπους της βιομηχανίας» ή «από τη Μέση Ανατολή» ή, εν τέλει, μόνο «εκτός Ευρώπης», όπως πολλοί νομίζουν. Και πολλοί Ευρωπαίοι πολιτικοί δίνουν το ίδιο μήνυμα. Π.χ. πρόσφατα ο Γάλλος Πρόεδρος, Μανουέλ Μακρόν, ζήτησε να γίνει ένα «ρυθμιστικό διάλειμμα» όσον αφορά τα περιβαλλοντικά θέματα στην Ευρώπη. Και αυτό, όπως τονίζει το στέλεχος της Croscorp International, είναι πολύ σημαντικό, καθώς πολλοί στην ΕΕ βλέπουν ότι οι όλο και πιο απαιτητικές «πράσινες» προδιαγραφές στέλνουν τις βιομηχανίες μακριά από την Ευρώπη. Και αυτό διώχνει τις θέσεις εργασίας, ενώ, ταυτόχρονα, οι τιμές της ενέργειας αυξάνονται συνεχώς, πράγμα που δεν είναι βιώσιμο. Όπως τόνισε ο Καναδός ειδικός, το υψηλό κόστος της ενέργειας από ΑΠΕ δεν θα βοηθήσει την Ευρώπη επειδή είναι πολύ ακριβό για πάρα πολύ κόσμο, ιδίως στη ΝΑ Ευρώπη.
Αλλά, όπως δείχνουν και πολλά δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου, υπάρχουν και στην ίδια την Κομισιόν φωνές που λένε ότι «αν το κλίμα κερδίσει και η υπόλοιπη κοινωνία χάσει, δεν θα επιτύχουμε μηδενικές εκπομπές».
ΝΑ Ευρώπη: «Ενεργειακά φτωχή αλλά υπερήφανη – ίσως παραείναι υπερήφανη» - Χαμηλό επίπεδο ζωής και περιβαλλοντική υποβάθμιση
Ειδικότερα για τη ΝΑ Ευρώπη, ο Energy Advisor της Croscorp International τόνισε ότι η περιοχή παραμένει φτωχή. Πολλοί άνθρωποι στην περιοχή ζουν με λιγότερα από 200 ευρώ το μήνα, πολλοί εξ αυτών συνταξιούχοι. Αλλά είναι υπερήφανοι – «και, ίσως, αυτό είναι το πρόβλημα», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «ίσως παραείναι περήφανοι». Και εξαιτίας αυτής τους της περηφάνιας, πληρώνουν μέσω της ενεργειακής φτώχειας, της απώλειας κατοικιών (λόγω ακριβώς της ενεργειακής φτώχειας), μέσω του χαμηλότερου επιπέδου ζωής και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Και με το υψηλό κόστος στις τιμές της ενέργειας, που επικρατεί σήμερα στην Κεντρική, Ανατολική αλλά και τη ΝΑ Ευρώπη, ο κόσμος στρέφεται προς παραδοσιακές μορφές ενέργειας, όπως το ξύλο. Αυτό, όπως επισήμανε ο κ. Kovacic, οδηγεί σε καταστροφή δασών και οικοσυστημάτων, μόλυνση υδάτων κλπ., επειδή το κόστος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου είναι υπερβολικά υψηλό για πολύ κόσμο στη ΝΑ Ευρώπη. Μάλιστα, ανέφερε παραδείγματα από τη ΝΑ Ευρώπη, όπως το ότι στη Βοσνία οι απλοί πολίτες σκάβουν μόνοι τους για να βρουν γαιάνθρακα για δική τους χρήση, ενώ στο Κόσοβο και στα Σκόπια καίνε λάστιχα για να ζεσταθούν!
Πετρέλαιο και φυσικό αέριο δεν τιμολογούνται σωστά στη ΝΑ Ευρώπη – Πρέπει να αξιοποιηθεί το δυναμικό της περιοχής
«Αυτό συμβαίνει όταν έχεις ενεργειακή φτώχεια και το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο δεν τιμολογούνται σωστά», τόνισε ο Καναδός ειδικός. Αυτό που έχει σημασία, άρα, είναι η περιοχή της ΝΑ Ευρώπης να αξιοποιήσει το δυναμικό που διαθέτει σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. «Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες, όπως είδαμε σε πολλές παρουσιάσεις στο εφετινό SE Europe Energy Dialogue του ΙΕΝΕ», υπογράμμισε ο κ. Kovacic, ο οποίος εξήρε τον ρόλο του Ινστιτούτου στην ανάδειξη τέτοιων κρίσιμων ενεργειακών θεμάτων για την περιοχή. Επίσης, τόνισε ότι οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για τη ΝΑ Ευρώπη και, άρα, πρέπει να γίνουν βήματα προς τα μπρος. Όπως τόνισε, από τις αρχές του 2022, υπάρχει μεγάλη κινητικότητα (π.χ. ανοικτά της Κρήτης από την Exxon, στη Ρουμανία από την OMV Petrom), που δεν υπήρχε πριν, αλλά οι ρυθμοί είναι αργοί. Αυτό σημαίνει, όπως εξήγησε ο ενεργειακός αναλυτής, ότι πρέπει να θέσουμε ως προτεραιότητα την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, ώστε να έχουμε αξιόπιστη, αποτελεσματική και σταθερή προσφορά ενέργειας στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης.
Μάλιστα, συμπλήρωσε, ότι, για μία περιοχή που παραμένει σχετικά φτωχή, όπως η ΝΑ Ευρώπη, είναι ανάγκη να παραχθεί το τοπικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, καθώς, μάλιστα, η εισαγωγή από άλλες περιοχές πρόκειται να είναι πολύ ακριβή στο μέλλον.
Επιπλέον, πρόσθεσε ο κ. Kovacic, πρέπει να συνεχίσουμε την πολιτική υποστήριξη στον τομέα των υδρογονανθράκων. Και για να προχωρήσουμε είναι απαραίτητο να μειωθεί το ρίσκο στο υπέδαφος, δηλαδή να γίνουν περισσότερες έρευνες σεισμικών, ερμηνεία, διάδοση δεδομένων κλπ. «Αλλά, πρέπει, ιδίως, να μειώσουμε το ρίσκο πάνω απ’ το έδαφος», όπως χαρακτηριστικά τόνισε, εννοώντας ότι είναι αναγκαία η απλοποίηση και διαφάνεια στους γύρους ανάθεσης, στους οικονομικούς όρους, στα συμβόλαια, τη νομοθεσία και τις διαδικασίες “open door”, ώστε να είναι ανοικτά γνωστό στις εταιρείες τι είναι και τι δεν είναι διαθέσιμο. Τέλος, ο Καναδός ειδικός επισήμανε ότι άλλο ένα πρόβλημα στις χώρες της περιοχής είναι η συχνή αλλαγή στους οικονομικούς όρους και το ρυθμιστικό καθεστώς που διέπει τα συμβόλαια, ακόμη και μετά την έναρξη των ερευνών, ενώ πρέπει να υπάρχει και έγκαιρη έκδοση των αδειών.