θα πρέπει μέσα στα επόμενα χρόνια, και οπωσδήποτε πριν την μαγική ημερομηνία του 2030, να έχουν εγκαταλείψει την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου και είτε να έχουν εξεύρει άλλο εργασιακό αντικείμενο ή να έχουν οδηγηθεί στην πτώχευση. Για το πράσινο λόμπι το δεύτερο είναι προτιμότερο ώστε αυτές να τιμωρηθούν για τα μύρια κακά που έχει επιφέρει στο περιβάλλον η λειτουργία τους όλα αυτά τα χρόνια.
Αλλά ας αντιμετωπίσουμε τα πράγματα λίγο ποιο ψύχραιμα και ας δούμε τι πραγματικά συνέβη και πως ξετυλίχτηκαν τα γεγονότα και γιατί το Big Oil είναι σήμερα υπό διωγμό. Κατ´ αρχάς στις 18 Μαΐου ανακοινώθηκε από τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, τον ΙΕΑ, η περίφημη έκθεση του για το NetZero50, (βλέπε Ενεργειακές Αγορές 25/5 εδώ) η οποία αναφέρει επί λέξει ότι προκειμένου να επιτευχθεί ο μηδενισμός των εκπομπών θερμοκηπίου μέχρι το 2050 θα πρέπει οι απανταχού πετρελαϊκές (όχι μόνο το Big Oil) να σταματήσουν άμεσα κάθε έρευνα για την ανακάλυψη και εκμετάλλευση νέων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων γιατί υπάρχουν ήδη αρκετά αποθέματα και - προεξοφλώντας μείωση της ζήτησης - και επομένως δεν θα χρειαστούμε περισσότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Θύελλα αντιδράσεων ακολούθησε όχι μόνο από τις πετρελαϊκές αλλά και από κράτη μέλη του Ο.Ο.Σ.Α, όπου και λογοδοτεί ο ΙΕΑ, γιατί η υιοθέτηση τέτοιων υπεραπλουστευμένων πολιτικών θα έχουν αναπόφευκτα τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις στις οικονομίες τους ενώ υποσκάπτει άμεσα την ενεργειακή τους ασφάλεια.
Μια εβδομάδα αργότερα την Τετάρτη 26 Μαΐου Ολλανδικό περιφερειακό δικαστήριο (district court) της Χάγης εξέδωσε απόφαση μετά προσφυγή της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Friends of the Earth” που υποχρεώνει την πετρελαϊκή εταιρεία Shell να μειώσει τις εκπομπές της σε CO2 κατά 45% ,σε σύγκριση με αυτά του 2019, μέχρι το 2030 και μάλιστα με άμεση ισχύ του μέτρου με την αιτιολογία ότι η κλιματική πολιτική της εταιρείας δεν είναι ξεκάθαρη. Παρά το γεγονός ότι η Shell, σε αντίθεση με άλλες εταιρείες, ήδη υλοποιεί ένα καλά επεξεργασμένο σχέδιο με στόχο τις μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050. Επιπλέον, σύμφωνα με ανακοίνωση της διοίκησης η Shell έχει αρχίσει να μειώνει την πετρελαϊκή της παραγωγή, που κορυφώθηκε το 2019, η οποία πρόκειται να αποκλιμακωθεί σταδιακά μέχρι το 2050.
Σύμφωνα με τον Donald Pols, διευθυντή του Ολλανδικού παραρτήματος της Friends of the Earth, που δήλωσε περιχαρής με την απόφαση του δικαστηρίου, η οργάνωση του ήδη βοηθά άλλες περιβαλλοντικές ομάδες να ακολουθήσουν τα βήματα τους και να προσφύγουν δικαστικά εναντίον άλλων πετρελαϊκών εταιρειών στην Ευρώπη αδιακρίτως μεγέθους.
Ως να μην έφθανε η απόφαση του Ολλανδικού δικαστηρίου την ίδια ημέρα με μερικές ώρες διαφορά στην άλλη όχθη του Ατλαντικού στην ετήσια γενική συνέλευση της ExxonMobil, η διοίκηση της μεγαλύτερης πετρελαϊκής στον κόσμο βρέθηκε αντιμέτωπη με εξέγερση ομάδας μετόχων, που διακατέχοντο από περιβαλλοντικές ευαισθησίες, οι οποίοι αξίωσαν και πέτυχαν την τοποθέτηση δύο ανεξάρτητων μελών στο ΔΣ της εταιρείας με στόχο την αλλαγή στρατηγικής της πολυεθνικής και την υιοθέτηση πολιτικών για τη μείωση των εκπομπών. Έχει ενδιαφέρον ότι το activist fund με την παράξενη ονομασία Engine 1 που δημιούργησε το όλο θέμα κατέχει μόνο $ 54 εκατ. αξίας μετόχων της ExxonMobil που εκπροσωπούν λιγότερο του 0.01% του μετοχικού κεφαλαίου. Όμως οι εκπρόσωποι του Engine 1 κατάφεραν να πείσουν και να πάρουν με το μέρος τους κατά την επίμαχη ψηφοφορία μεγάλα συνταξιοδοτικά funds που είχαν εκφράσει τις ανησυχίες τους για την ακολουθούμενη από την διοίκηση της ExxonMobil πολιτική που στηρίζεται κυρίως στην συνεχιζόμενη εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και λιγότερα στην λήψη μέτρων για την μείωση των εκπομπών.
Το σφυροκόπημα μερίδας ανησυχούντων μετόχων κατά των διοικήσεων των πετρελαϊκών συνεχίσθηκε την ίδια ημέρα στις ΗΠΑ όπου κατά την ετήσια γενική συνέλευση της άλλης μεγάλης πολυεθνικής της Chevron, πέρασε ψήφισμα με πλειοψηφία 61% που υποχρεώνει την εταιρεία να συμμορφωθεί άμεσα με την μείωση εκπομπών τύπου Scope 3 χωρίς όμως να τίθενται χρονικά περιθώρια η ποσοτική οροφή. Να σημειωθεί ότι εκπομπές Scope 3 αφορούν αυτές που δεν εκπέμπονται από την ίδια την εταιρεία αλλά από άλλες πηγές που συμμετέχουν στην παραγωγική αλυσίδα της. Με την Chevron να έχει ήδη εκπονήσει και θέσει σε εφαρμογή ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μείωσης των εκπομπών της η ομάδα δύστροπων μετόχων δεν είχε άλλη επιλογή παρά να προτείνει τον έλεγχο στις εκπομπές τρίτων, πράγμα που πέτυχε.
Τα ανωτέρω είναι ενδεικτικά του αρρωστημένου κλίματος που τείνει να επικρατήσει τελευταία στις Δυτικές κοινωνίες όπου ένα τμήμα των μετόχων των πετρελαϊκών δείχνει να αμφισβητεί το βασικό αντικείμενο των εταιρειών μετοχές των οποίων και αγόρασε αρχικά και κατέχει εκτιμώντας ότι αποτελούν μια ασφαλή τοποθέτηση με καλές προοπτικές για έσοδα από μερίσματα και υπεραξία. Τώρα οι ίδιο αυτοί οι μέτοχοι φαίνονται ότι έχουν δεύτερες σκέψεις ως προς την αξία των μετοχών τους τις οποίες θεωρούν ότι θα απαξιωθούν εάν η εταιρεία δεν αλλάξει αντικείμενο εργασιών- γιατί αυτό συνεπάγεται ο μηδενισμός των εκπομπών- και δεν παράγει ενέργεια αποκλειστικά από ΑΠΕ. Και αντί να πωλήσουν τις μετοχές τους για να περισώσουν την επένδυση τους την οποία εκτιμούν ότι κινδυνεύει από την άφρονα πολιτική που ακολουθεί η διοίκηση της, σοφίζονται διάφορους τρόπους ώστε να υποχρεώσουν την εταιρεία να αλλάξει πορεία. Προφανώς οι μέτοχοι τελούν υπό σύγχυση αδυνατώντας να αξιολογήσουν σωστά τις πηγές εσόδων και κερδοφορίας των πετρελαϊκών.
Στην ορθό-πολιτική δυτική κοινωνία που ζούμε οι πετρελαϊκές δεν φαίνεται να έχουν μέλλον αφού μεγάλο τμήμα του εκλογικού σώματος φαίνεται να έχει πεισθεί από το κοινά αποδεκτό (χάρη του περίφημου επιστημονικού consensus) εσχατολογικό αφήγημα της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ένα αφήγημα που ενισχύει πέρα από κάθε λογική τον σουρεαλιστικό στόχο για μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050 που όμως αποτελεί εδώ και καιρό την επίσημη πολιτική της ΕΕ και πολύ σύντομα εκτιμάται ότι θα υιοθετηθεί και από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Παράλληλα το εν λόγω αφήγημα επηρεάζει την κοινή γνώμη η οποία φαίνεται να έχει πεισθεί ότι πετρέλαιο και φυσικό αέριο αποτελούν ενεργειακές πηγές του παρελθόντος παρά το γεγονός ότι η επίτευξη του all electric world αργεί πολύ ακόμα.
Όμως πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα εξακολουθήσουν για πολλά χρόνια ακόμα να αποτελούν το βασικό συστατικό στοιχείο του παγκόσμιου ενεργειακού ισοζυγίου όπως έχουμε κατ´επανάληψη τονίσει μέσα από την στήλη Ενεργειακό Στίγμα 18/12/20 εδώ. Καθότι η ζήτηση ( όπως και ο πληθυσμός) θα βαίνει αυξανόμενη, κυρίως σε Ασία, Ν. Αμερική και Αφρική, και δεν υπάρχει περίπτωση αυτή να καλυφθεί από πανάκριβα και ενεργοβόρα ηλεκτρικά οχήματα ή από τις ΑΠΕ που έχουν συνολικά μικρό συντελεστή αποδοτικότητας. Έχει ενδιαφέρον ότι ο ίδιος ο ΙΕΑ στην πρόσφατη (2021) ενδιάμεση έκθεση του (Βλέπε Ενεργειακό Στίγμα 29/3 εδώ) για την πετρελαϊκή αγορά προβλέπει ανάκαμψη της παγκόσμιας ζήτησης από τα 96,0 εκατ. βαρέλια που αναμένεται να διαμορφωθεί εφέτος στα 104,0 εκατ.βαρ/ημέρα το 2026. Παράλληλα η γνωστή εταιρεία ενεργειακών συμβούλων Wood Mackenzie σε τελευταία της μελέτη εκτιμά ότι η κορύφωση της ζήτησης (peak demand) δεν πρόκειται να σημειωθεί προ του 2040 το ενωρίτερο. Γιατί μπορεί να προβλέπεται αυξημένη χρήση ηλεκτρικών οχημάτων αλλά αυτή θα περιορισθεί σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης, σε ΗΠΑ και εν μέρει στην ΝΑ Ασία. Όλος ο υπόλοιπος κόσμος θα εξακολουθεί να καταναλώνει πετρέλαιο γιατί απλούστατα οι μηχανές εσωτερικής καύσης έχουν καλύτερη απόδοση ενώ η ζήτηση για φυσικό αέριο θα αυξάνεται και αυτή για να ανταποκριθεί στις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες της ηλεκτροπαραγωγής και των μεταφορών.
Με τις μεγάλες δυτικές πετρελαϊκές σε αποδρομή και απαξίωση, με επιλογή μάλιστα των μετόχων τους, ο δρόμος ανοίγει διάπλατα για την μεγαλύτερη κινητοποίηση των NOC’s, δηλαδή των κρατικών εταιρειών των πετρέλαιο παραγωγικών χωρών. Εταιρίες όπως η Saudi Aramco, η ADNOC του Άμπου Ντάμπι, η Kuwait Oil, η NIOC του Ιράν αλλά και Ρωσικές ανεξάρτητες όπως η Rosneft, η Gazpromneft,η Lukoil, η Novotel και η Surgutneftgas, ή η Βραζιλιάνικη Petrobras και η Μεξικάνικη Pemex θα αναδειχθούν στους βασικούς προμηθευτές του αύριο αποσπώντας το μεγαλύτερο εάν όχι όλο το μερίδιο των δυτικών πετρελαϊκών. Τόσο οι χώρες μέλη του OPEC όσο και οι εκτός αυτού πετρελαιοπαραγωγοί δεν μπορούν να πιστέψουν ακόμα την καλή τους τύχη ιδίως μετά την δημοσιοποίηση από τον ΙΕΑ της Έκθεσης NetZero50, αφού πλέον η πλάστιγγα της πετρελαιοπαραγωγής κλείνει ξεκάθαρα προς το μέρος τους. Για αυτό δεν είχε άδικο ο υπουργός ενέργειας της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπας Αμπντουλασίζ Μπιν Σάλμαν, όταν μιλώντας στους Financial Times (5/6) και αναφερόμενος στην έκθεση του ΙΕΑ και τις προβλέψεις του (και προτροπές του) για την συρρίκνωση του μεριδίου του πετρελαίου, δήλωσε ότι «όποιος επινόησε το σενάριο που προβλέπει άμεση παύση ερευνών και απώτερη συρρίκνωση της παγκόσμιας παραγωγής δεν έχει επαφή με τη πραγματικότητα», ενώ πριν λίγες ημέρες είχε αναφερθεί στους συντάκτες της έκθεσης ότι «φαίνεται να ζουν στο la la land “.