στον ως άνω νόμο της υπ΄ αριθμ. 627/68 3.12.2020 τροπολογίας του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το νομοσχέδιο απέκτησε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους παραγωγούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ, καθώς με την ψήφιση και δημοσίευση του εισήχθησαν μία σειρά από ενεργειακές ρυθμίσεις που αφορούν άμεσα τους σταθμούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ. Οι διατάξεις αυτές ρυθμίζουν ζητήματα σχετικά με την ενεργειακή μετάβαση στις Ζώνες Απολιγνιτοποίησης, προβλέπουν την επιβολή έκτακτης εισφοράς στους παραγωγούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ για το έτος 2020 ενώ παράλληλα θεσπίζουν αλλαγές τόσο στο καθεστώτος λειτουργικής ενίσχυσης στο οποίο υπάγονται οι σταθμοί ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ, όσο και στα κριτήρια υπαγωγής τους στο νομικό πλαίσιο που διέπει τις στρατηγικές επενδύσεις.
I. Διατάξεις για τις Ζώνες Απολιγνιτοποίησης
Έχοντας ως σκοπό την ομαλή και δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών, ο νέος νόμος ορίζει ως Ζώνες Απολιγνιτοποίησης τις Περιφερειακές Ενότητες Κοζάνης, Φλώρινας και Δυτικής Μακεδονίας, εντός των οποίων αδειοδοτούνται κατά προτεραιότητα τα έργα ΑΠΕ, ενώ ως «Πυρήνες» εντός των ως άνω Περιφερειών καθορίζονται οι αντίστοιχες περιοχές των λιγνιτικών πεδίων και μονάδων παραγωγής ενέργειας της ΔΕΗ.
Σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα έχει τη δυνατότητα, μέσω κατάρτισης σχετικής προγραμματικής σύμβασης με τη ΔΕΗ, να χορηγεί στην τελευταία το δικαίωμα διεξαγωγής διαγωνισμών εντός των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης για την εκπόνηση μελετών Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, ενώ δυνάμει προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και της ΔΕΗ, η οποία θα πρέπει κυρώνεται από τη Βουλή, δύναται να ανατίθεται στη ΔΕΗ η υλοποίηση των νέων χρήσεων γης και η αναβάθμιση εκτάσεων, που είχαν περιέλθει στην κυριότητα ή τη χρήση της ΔΕΗ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη και περιλαμβάνονται στις ως άνω Ζώνες Απολιγνιτοποίησης.
Επιπροσθέτως, στο νέο νόμο εισάγονται διατάξεις που αποσκοπούν στην ομαλή μετάβαση των ως άνω περιοχών σε διαδικασία απολιγνιτοποίησης, παρέχοντας στους παραγωγούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ τη δυνατότητα είτε να απεμπλακούν με χαμηλότερο κόστος από έργα η πραγματοποίηση των οποίων δυσχεραίνεται ή ανατρέπεται λόγω της αλλαγής του χωροταξικού νομικού πλαισίου, είτε να μεταβάλλουν τις παραμέτρους των σχεδιαζόμενων έργων, λαμβάνοντας υπόψη τη νέα πραγματικότητα. Έτσι, σε περίπτωση που εντός της Ζώνης Απολιγνιτοποίησης και κατά τη διάρκεια ισχύος οριστικής προσφοράς σύνδεσης που έχει χορηγηθεί σε κάτοχο βεβαίωσης παραγωγού του Ν. 4685/2020, καταστεί αδύνατη η υλοποίηση του σταθμού λόγω μεταβολής του νομικού ή κανονιστικού πλαισίου χωροθέτησης, ιδίως για λόγους που σχετίζονται με τις χρήσεις γης, ο κάτοχος της Βεβαίωσης Παραγωγού έχει δικαίωμα να αιτηθεί την επιστροφή της εγγυητικής επιστολής του Ν. 4152/2013 (υποπαρ. Ι.1, περ. 3). Αποτέλεσμα της επιστροφής της εγγυητικής επιστολής είναι και η αυτοδίκαιη λήξη της ισχύος της οριστικής προσφοράς σύνδεσης. Παράλληλα, για έργα ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ εντός των πυρήνων των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης για τα οποία έχει υποβληθεί αίτηση για χορήγηση βεβαίωσης παραγωγού πριν από την έναρξη ισχύος του νέου νόμου, ανεξαρτήτως αν έχει εκδοθεί η σχετική Βεβαίωση Παραγωγού, επιτρέπεται η υποβολή αίτησης στον φορέα αδειοδότησης εντός τριών (3) μηνών από την έναρξη ισχύος του νέου νόμου και εντός κύκλου υποβολής αιτήσεων, για τη μεταφορά των σταθμών σε άλλη θέση εντός του αντίστοιχου Πυρήνα ή για την επέκταση των ορίων των πολυγώνων εγκατάστασης εντός του αντίστοιχου Πυρήνα ή για τη συνένωση ή διάσπαση των βεβαιώσεων κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στον Ν. 4685/2020. Σημειώνεται δε πως παρατείνεται η διάρκεια των Βεβαιώσεων Παραγωγού που χορηγούνται για έργα ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ που εγκαθίστανται εντός των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης έως την έναρξη ισχύος του Προεδρικού Διατάγματος για την έγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Ζώνης Απολιγνιτοποίησης.
Επίσης, εντός της ως άνω τρίμηνης προθεσμίας επιτρέπεται η υποβολή αίτησης για χορήγηση Βεβαίωσης Παραγωγού για έργα ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ εντός Πυρήνων Ζωνών Απολιγνιτοποίησης που βρίσκονται σε περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ως κορεσμένο δίκτυο με απόφαση της ΡΑΕ, εφόσον η συνολική ισχύς των έργων αυτών δεν υπερβαίνει την ισχύ των εν λειτουργία κατά την έναρξη ισχύος του νέου νόμου λιγνιτικών μονάδων του αντίστοιχου Πυρήνα. Ωστόσο, σημειώνεται πως οι οριστικές προσφορές για τα έργα που εγκαθίστανται σε περιοχές όπου το δίκτυο έχει χαρακτηριστεί κορεσμένο χορηγούνται υπό τον όρο ότι θα τεθούν σε λειτουργία μετά την πλήρη απόσυρση των λειτουργούντων λιγνιτικών μονάδων του αντίστοιχου Πυρήνα, ενώ τα έργα αυτά δεν υπάγονται στο καθεστώς λειτουργικής ενίσχυσης του Ν. 4414/2016.
II. Επιβολή Έκτακτης Εισφοράς στους παραγωγούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ για το έτος 2020
Με την έναρξη της ισχύος του νέου νόμου, τίθεται σε ισχύ το μέτρο της επιβολής έκτακτης εισφοράς στους παραγωγούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ οι οποίοι έχουν τεθεί σε κανονική ή δοκιμαστική λειτουργία έως και την 31η Δεκεμβρίου 2015, υπολογιζόμενη ως εκατοστιαίο ποσοστό επί του προ ΦΠΑ τιμήματος των πωλήσεων ηλεκτρικής ενέργειας που λαμβάνουν χώρα κατά το χρονικό διάστημα από 1.1.2020 έως 31.12.2020 ή τιμολογούνται στις μηνιαίες εκκαθαρίσεις του έτους 2020, η οποία εγχέεται από τον παραγωγό στο σύστημα ή το διασυνδεδεμένο δίκτυο ή στα ηλεκτρικά συστήματα των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών (ΜΔΝ), και ανέρχεται σε ποσοστό έξι τοις εκατό (6%) για όλες τις κατηγορίες παραγωγών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ. Τα έσοδα που αντιστοιχούν στην εν λόγω έκτακτη εισφορά και εισπράττονται από το Διαχειριστή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εγγυήσεων Προέλευσης (ΔΑΠΕΕΠ) και, όσον αφορά τα ΜΔΝ, από το Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ), αποτελούν έσοδο του Υπολογαριασμού Ενισχύσεων του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ Διασυνδεδεμένου Συστήματος και Δικτύου ή του Υπολογαριασμού Ενισχύσεων του Ειδικού Λογαριασμού Ενέργειας ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ των ΜΔΝ αντίστοιχα.
III. Αναστολή υπογραφής Συμβάσεων Λειτουργικής Ενίσχυσης και έκδοσης Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης – Εισαγωγή τροποποιήσεων στο καθεστώς λειτουργικής ενίσχυσης των φωτοβολταϊκών σταθμών
Από 01.01.2021 και μέχρι την έκδοση της Υπουργικής Απόφασης του άρθρου 7 παρ. 2 του Ν. 4414/2016 ως άνω νόμου, με την οποία, μεταξύ άλλων, θα οριστούν οι τεχνολογίες ή και οι κατηγορίες σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ που θα ενταχθούν στους διαγωνισμούς ΑΠΕ για την περίοδο 2021 – 2024, αναστέλλεται η υπογραφή συμβάσεων λειτουργικής ενίσχυσης για (α) σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ, πλην αιολικών και φωτοβολταϊκών σταθμών, εγκατεστημένης ισχύος ή μέγιστης ισχύος παραγωγής μεγαλύτερης ή ίσης του ενός (1) MW, (β) αιολικούς σταθμούς εγκατεστημένης ισχύος ή μέγιστης ισχύος παραγωγής μεγαλύτερης των τριών (3) MW και, όσον αφορά Ενεργειακές Κοινότητες, μεγαλύτερης των έξι (6) μεγαβάτ MW και, (γ) φωτοβολταϊκούς σταθμούς εγκατεστημένης ισχύος μεγαλύτερης ή ίσης των πεντακοσίων (500) kW και, ειδικά για Ενεργειακές Κοινότητες, μεγαλύτερης του ενός (1) MW.
Σημειώνεται, ωστόσο, πως η αναστολή της σύναψης συμβάσεων λειτουργικής ενίσχυσης δεν ισχύει για σταθμούς που έχουν επιλεγεί ή θα επιλεγούν μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών του άρθρου 7 του Ν. 4414/2016, ή που έχουν αποδεχθεί την οριστική προσφορά σύνδεσης με τη συνυποβολή της προβλεπόμενης εγγυητικής επιστολής ως και την 31.12.2020 και για σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από αέρια εκλυόμενα από χώρους υγειονομικής ταφής και εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού, καθώς και βιοαέριο, του άρθρου 23 παρ. 2 του Ν. 4643/2019.
Παράλληλα, έως την έκδοση της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, δυνάμει της οποίας καθορίζεται το καθεστώς στήριξης Υβριδικών Σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε ΜΔΝ, αναστέλλεται η έκδοση οριστικών προσφορών σύνδεσης και τροποποιήσεων οριστικών προσφορών σύνδεσης λόγω αύξησης ισχύος, για υβριδικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε ΜΔΝ.
Όσον αφορά τους φωτοβολταϊκούς σταθμούς για τους οποίους υποβάλλονται αιτήσεις χορήγησης οριστικής προσφοράς σύνδεσης από την 1.1.2021 στον αρμόδιο διαχειριστή, εξαιρουμένων των σταθμών του Ειδικού Προγράμματος Ανάπτυξης Φωτοβολταϊκών Συστημάτων σε κτιριακές εγκαταστάσεις, καθώς και για σταθμούς με εκκρεμείς αιτήσεις χορήγησης προσφορών σύνδεσης που καθίστανται πλήρεις για χορήγηση και κατάταξή τους σε σειρά προτεραιότητας μετά την 1.1.2021, συνάπτονται συμβάσεις λειτουργικής ενίσχυσης μόνο μετά τη συμμετοχή τους σε ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών. Σε κάθε περίπτωση, ο νέος νόμος ορίζει πως μετά την 1.1.2022, δεν δύναται να υπογραφεί σύμβαση λειτουργικής ενίσχυσης για φωτοβολταϊκούς σταθμούς, εξαιρουμένων των σταθμών του Ειδικού Προγράμματος Ανάπτυξης Φωτοβολταϊκών Συστημάτων σε κτιριακές εγκαταστάσεις, χωρίς την προηγούμενη συμμετοχή σε ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών. Ειδικά για φωτοβολταϊκούς σταθμούς που αναπτύσσονται από Ενεργειακές Κοινότητες, εξαιρουμένων των Ενεργειακών Κοινοτήτων στις οποίες συμμετέχουν ΟΤΑ, δεν δύναται μετά την 1.7.2021 να συναφθούν πάνω από δύο συμβάσεις λειτουργικής ενίσχυσης για φωτοβολταϊκούς σταθμούς που αναπτύσσει ορισμένη Ενεργειακή Κοινότητα και για συνολική εγκατεστημένη ισχύ πάνω από ένα (1) μεγαβάτ (MW), χωρίς την προηγούμενη συμμετοχή σε ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών.
IV. Τροποποίηση κριτηρίων ένταξης των έργων ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ στο καθεστώς για τις Στρατηγικές Επενδύσεις
Ο νέος νόμος εξάλλου τροποποιεί τα κριτήρια χαρακτηρισμού σταθμών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ ως στρατηγικών επενδύσεων, σύμφωνα με το Ν. 4608/2019, στο πλαίσιο των οποίων εντάσσονται μόνο συγκεκριμένες κατηγορίες έργων. Από τη γραμματική διατύπωση της σχετικής διάταξης προκύπτει πως, κατά κανόνα, τα έργα ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ δεν δύνανται να χαρακτηρίζονται ως στρατηγικές επενδύσεις, παρά μόνο εάν (α) αποτελούν έργα καινοτόμων εφαρμογών και τεχνολογιών που αξιοποιούν ενεργειακές τεχνολογίες και εφαρμογές για την ενίσχυση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ (λ.χ. συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας έργα ΑΠΕ, που έχουν προϋπολογισμό κατ’ ελάχιστον πενήντα εκατομμύρια (50.000.000) ευρώ και κοινό σημείο σύνδεσης στο Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας ή (β) αποτελούν έργα ΑΠΕ που έχουν προϋπολογισμό κατ’ ελάχιστον εκατό εκατομμυρίων (100.000.000) ευρώ και κοινό σημείο σύνδεσης στο Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας.
Όσον αφορά ήδη υποβληθέντα αιτήματα για το χαρακτηρισμό επενδύσεων σε μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ως στρατηγικών, για τις οποίες κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος δεν έχει δημοσιευθεί απόφαση χαρακτηρισμού, δύνανται να υπαχθούν στο καθεστώς στρατηγικών επενδύσεων σύμφωνα με τα ισχύοντα κατά το χρόνο της αίτησης κριτήρια. Στην περίπτωση αυτή ωστόσο δεν τους χορηγείται κατά προτεραιότητα η οριστική προσφορά σύνδεσης έναντι λοιπών αιτήσεων, εκτός εάν πρόκειται για έργα καινοτόμων εφαρμογών και τεχνολογιών.
V. Λοιπές διατάξεις
Πέραν των ως άνω ρυθμίσεων, με το Ν. 4759/2020 ιδρύεται η Κεντρική Υπηρεσία Δόμησης, ως ειδικό όργανο αρμόδιο για τη χορήγηση ή την αναθεώρηση προεγκρίσεων οικοδομικών εργασιών που εκτελούνται στα πλαίσια των στρατηγικών επενδύσεων. Παράλληλα, χορηγείται αναστολή όλων των πολεοδομικών προθεσμιών, καθώς και της διάρκειας ισχύος των πολεοδομικών αδειών, από την 1η Μαρτίου 2020 έως την 31η Μαρτίου 2021, ενώ καθιερώνεται η ηλεκτρονική υποβολή των δικαιολογητικών και των μελετών που απαιτούνται κατά περίπτωση για την έκδοση οικοδομικών αδειών που απαιτούνται για την εγκατάσταση και λειτουργία των σταθμών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ, σύμφωνα με το Ν. 4495/2017, στην Ενιαία Ψηφιακή Πύλη της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr). Τέλος, αυξάνεται το μέγιστο επιτρεπτό όριο εγκατεστημένης ισχύος σταθμών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ αυτοπαραγωγών στους οποίους εφαρμόζεται ενεργειακός συμψηφισμός, από ένα (1) MW σε τρία (3) ΜW.
(KGLawFirm)