είναι πολύ μεγαλύτερο. Η πανδημία COVID-19 προσφέρει τρόπους για το πώς μπορούμε να ανοικοδομήσουμε την οικονομία και πως να αντιμετωπίσουμε την Κλιματική Αλλαγή.
Πρώτον, η παγκόσμια απάντηση στο COVID-19 δείχνει ότι όταν η παγκόσμια κοινότητα αντιμετωπίζει μια κρίση, μπορεί να δράσει. Ενώ, πολλές ενέργειες κυβερνήσεων ήταν ατελείς, σε πολλές περιπτώσεις «ισοπέδωσαν την καμπύλη» και σίγουρα έσωσαν εκατομμύρια ζωές. Πολλές κυβερνήσεις, αλλά και πολίτες, αντέδρασαν με εξαιρετικά επιθετικά μέτρα και ασυνήθιστη ταχύτητα, που επείχαν, όμως, σημαντικό οικονομικό κόστος.
Δεύτερον, η πανδημία COVID-19 είναι τόσο κακή, επειδή, ως κοινωνίες αγνοήσαμε τα προειδοποιητικά σημάδια από το SARS, το MERS και τον Ebola και είμασταν απροετοίμαστοι. Εάν οι κοινωνίες είχαν προγραμματίσει να αντιμετωπίσουν τις πανδημίες, όπως είχαν ζητήσει παγκόσμιοι φορείς (πχ ΟΗΕ-ΠΟΥ, ΠΤ, κα), η πανδημία COVID-19 θα ήταν μεν κακή, αλλά όχι τόσο καταστροφική.
Τον Σεπτέμβριο 2019, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο ΠΟΥ συνέταξαν έκθεση[1] για την ετοιμότητα σε πιθανή πανδημία, αναφέροντας ότι «λίγοι φυσικοί κίνδυνοι απειλούν περισσότερες απώλειες ζωών, οικονομικές και κοινωνικές διαταραχές, από τις πανδημίες μεγάλης κλίμακας». Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κάθε 1 $US που δαπανάται για την προετοιμασία θα αποφέρει οικονομικές εξοικονομήσεις τουλάχιστον 2 $US, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «τα στοιχεία δείχνουν ότι περισσότερη προσοχή στην προετοιμασία θα ήταν οικονομικά αποδοτική».
Μεγάλο μέρος των χρημάτων θα έπρεπε να δαπανηθούν για την ενίσχυση των υποδομών υγείας σε φτωχές χώρες, επειδή οι μολυσματικές ασθένειες επηρεάζουν δυσανάλογα τις φτωχές κοινωνίες.
Μεταξύ 1997 και 2009, κρίσεις από ζωονοσολογικά παθογόνα μικρόβια & ιούς, που περνούν από ζώα σε ανθρώπους, και δεν εξελίχθηκαν σε πανδημίες κόστισαν στην παγκόσμια οικονομία 6,7 δισεκατομμύρια $US κάθε χρόνο. Οι πανδημίες κοστίζουν πολύ περισσότερα. Το κόστος προετοιμασίας για την αποφυγή τους θα ήταν μόλις 3,4 δισεκατομμύρια $US ανά έτος.
Ο Covid-19 έχει ήδη θανατώσει περισσότερες από 200.000 ζωές παγκοσμίως, με τα χειρότερα να έρχονται. Οι πρώτες εκτιμήσεις του κόστους για την παγκόσμια οικονομία κυμαίνονται από 1 έως 4 τρισεκατομμύρια $US.
Εάν ο κόσμος είχε επενδύσει επαρκώς στην προετοιμασία, θα μπορούσε να είχαν αποφευχθεί πολλά. Είναι, λοιπόν, ένα μάθημα που αξίζει να αναλυθεί για την αντιμετώπιση της άλλης κρίσης που δεν έχει φύγει αλλά μάλλον έρχεται: αυτή της Κλιματικής Αλλαγής.
Μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας, τον Σεπτέμβριο 2019, για την προετοιμασία κατά της Κλιματικής Αλλαγής[2] διαπίστωσε ότι η δαπάνη 1,8 τρισεκατομμυρίων $US την επόμενη δεκαετία για φιλικά προς το κλίμα μέτρα θα αποφέρει 7,1 τρισεκατομμύρια $US, σε οικονομικά οφέλη. Το 2019, το Economist Intelligence Unit[3] διαπίστωσε ότι, εάν η παγκόσμια κοινωνία δεν κάνει περισσότερα για τη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων, το οικονομικό κόστος θα φτάσει στα 7,9 τρισεκατομμύρια δολάρια ανά έτος, μέχρι τα μέσα του αιώνα.
Το Covid-19 και η Κλιματική Αλλαγή είναι σαφώς διαφορετικοί τύποι κρίσεων. Η πανδημία θα τελειώσει σε λίγα χρόνια, αν και μια ενιαία τεχνολογική λύση (εμβόλια) μπορεί να την σταματήσει νωρίτερα.
Η Κλιματική Αλλαγή, όμως, θα προκαλεί καταστροφές για τις επόμενες δεκαετίες, ακόμη και αν μειωθούν οι εκπομπές αερίων ρύπων και, βέβαια, δεν μπορεί να επιλυθεί μόνο με τη χρήση της τεχνολογίας, αφού απαιτεί αλλαγή και του μοντέλου ανάπτυξης.
Παρά τις διαφορές και οι δύο κρίσεις φέρνουν τους ανθρώπους αντιμέτωπους με θεμελιώδους νόμους της φύσης. Επειδή ως παγκόσμια κοινωνία κατανοούμε καλά τη φυσική, τη χημεία, τη μηχανική και τη βιολογία, αυτό μας δίνεται το πλεονέκτημα της προοπτικής.
Αν, όπως φαίνεται, ως κοινωνία έχουμε απορρίψει κάποια από αυτά τα πλεονεκτήματα κατά τον έλεγχο της εξάπλωσης του κοροναϊού, δεν υπάρχει δικαιολογία για τη συνεχιζόμενη αδράνεια μας στην κρίση της Κλιματικής Αλλαγής, έχοντας ήδη δει τα προειδοποιητικά σημάδια της-πολλά βίαια και καταστροφικά.
Η ανταπόκριση λοιπόν στην παγκόσμια κλιματική κρίση απαιτεί την ενσωμάτωση των θετικών παραδειγμάτων συλλογικής δράσης και ταχείας αντίδρασης που εφαρμόσαμε ως κοινωνίες στην πανδημία του COVID-19, φροντίζοντας ταυτόχρονα στην αποφυγή μεγάλων οικονομικών εξάρσεων.
«Οι καιροί ου μενετοί» (Θουκυδίδης, Ιστορικά Α, 142).
Λίγα λόγια για τον Κωνσταντίνο Θεοφύλακτο
Ο Κωνσταντίνος Γρ. Θεοφύλακτος είναι Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός, πτυχιούχος με MSc και BSc στην Μηχανολογία από το Πανεπιστήμιο του Evansville, Indiana, ΗΠΑ και δραστηριοποιείται από το 1988. Ως ενεργειακός εμπειρογνώμονας καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ενεργειακών θεμάτων, συμπεριλαμβανομένης της εξοικονόμησης ενέργειας, των εφαρμογών ΑΠΕ, των ενεργειακών διαγνωστικών μετρήσεων και της εφαρμογής ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών σε κτίρια και στη βιομηχανία.
Από το Μάιο του 2001 έως τον Μάρτιο 2004 υπήρξε σύμβουλος Ενέργειας του Ειδικού Γραμματέα Ανταγωνιστικότητας του ΥΠΑΝ, που αφορούσαν το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ‘Ανταγωνιστικότητα’ του Γ’ ΚΠΣ. Το 2003, ορίστηκε Εθνικός Εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας, κατά τη συζήτηση της Κοινοτικής Οδηγίας για τη Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας (2004/8/ΕΚ). Ήταν υπεύθυνος ομάδας εργασίας του ΤΕΕ για την εκπόνηση της ΤΟΤΕΕ 207101-5/2012, με τίτλο «Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού Θερμότητας και Ψύξης: Εγκαταστάσεις σε κτήρια», στα πλαίσια του ΚΕΝΑΚ (2010-11). Από 4-11/2013 ήταν Πρόεδρος και ΓΔ του ΚΑΠΕ. Πρόεδρος Ελληνικού Συνδέσμου Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας, ΕΣΣΗΘ, (1999-2009 και 2013-) και μέλος της Executive Committee της COGEN EUROPE (2008-13) και Εταίρος του ΙΕΝΕ από το 2007 και μέλος της Δ.Ε. του από το 2011 και Πρόεδρος της Επιτροπή Ενεργειακής Αποδοτικότητας του Ινστιτούτου.
Είναι συγγραφέας πολυάριθμων δημοσιεύσεων σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά και συγγραφέας ενός βιβλίου, με τον τίτλο ‘Energy Efficiency in Industry’ που εκδόθηκε από την EC/Directorate General of Energy, το 1996 και συν-συντάκτης δύο βιβλίων, ένα με τίτλο ‘Energy Retrofitting of Office Buildings, και το άλλο με τίτλο ‘Energy Conservation Strategies for Sports Centers’ (1997-98). Έχει συγγράψει τρία βιβλία για θέρμανση και κλιματισμό κτηρίων για το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2001).
[1] https://www.who.int/healthinfo/universal_health_coverage/report/fp_gmr_2019.pdf?ua=1
[2] https://www.worldbank.org/en/topic/climatechange/overview
[3] https://www.eiu.com/n/about/