Την Τετάρτη, το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε έκθεση που ανέφερε ότι η αποτυχία της Άγκυρας να προστατεύει τα δικαιώματα και το κράτος δικαίου, παράλληλα με τη μετάβασή της πέρυσι σε ένα εκτελεστικό προεδρικό σύστημα που συγκεντρώνει την εξουσία στα χέρια ενός προσώπου, σημαίνουν ότι η διαδικασία ένταξης της χώρας στην ΕΕ πρέπει να παγώσει.
Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει όνο συμβουλευτικό χαρακτήρα και εναπόκειται στις κυβερνήσεις των χωρών - μελών της ΕΕ να αποφασίσουν εάν θα τερματίσουν τις συνομιλίες. Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή δεν παύει να αποτελεί έντονη κριτική κατά της Τουρκίας, της οποίας η μακρόχρονη προσπάθεια ένταξης στην ΕΕ έχει βρει εδώ και χρόνια εμπόδια εξαιτίας του αργού ρυθμού των μεταρρυθμίσεων, της έλλειψης λύσης για το Κυπριακό, αλλά και της απροθυμίας μέρους των χωρών - μελών της ΕΕ να δεχτεί ένα πολυπληθές μουσουλμανικό έθνος. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Άγκυρας με την ΕΕ άρχισαν επισήμως το 2005.
«Ανησυχούμε για το μέλλον της ΕΕ και τις κοινές μας αξίες τώρα που τα ακροδεξιά και τα ακροαριστερά ρεύματα έχουν αρχίσει να επηρεάζουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθιστώντας την έκθεση ένα κείμενο αποκλεισμού, διακρίσεων και λαϊκισμού που δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα», ανέφερε σε δήλωσή του το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, προσθέτοντας ότι «αυτή η συμβουλευτικού χαρακτήρα απόφαση στερείται νοήματος για εμάς».
Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εγκρίθηκε με 370 ψήφους υπέρ, 109 κατά και 143 αποχές.
Η ένταξη στην ΕΕ παραμένει στρατηγικός στόχος για την Τουρκία, δήλωσε το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας, καλώντας την Ευρώπη να βελτιώσει το επίπεδο του διαλόγου και τις σχέσεις της με την Τουρκία. Επίσης, αμφισβήτησε το χρόνο διεξαγωγής της ψηφοφορίας, σημειώνοντας ότι πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια μιας ακόμη προεκλογικής περιόδου στην Τουρκία και στις παραμονές μιας βασικής συνάντησης που θα λάβει χώρα στις Βρυξέλλες μετά από τετραετή παύση.
Ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου συναντάται σήμερα, Παρασκευή, στις Βρυξέλλες με την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φεντερίκα Μογκερίνι και τον ευρωπαίο Επίτροπο, αρμόδιο για τη Διεύρυνση της ΕΕ, Γιοχάνες Χαν. Η σημερινή συνάντηση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Συμβουλίου Σύγκλισης Τουρκίας - ΕΕ, του κορυφαίου θεσμού μεταξύ των δύο μερών και αναμένεται να ασχοληθεί με τις αλλαγές στην τελωνειακή ένωση που διέπει το εμπόριο ΕΕ - Τουρκίας, καθώς και την άρση των περιορισμών για την έκδοση βίζας προς τους Τούρκους πολίτες. Η προηγούμενη σύγκλιση του Συμβουλίου Τουρκίας - ΕΕ έλαβε χώρα το Μάιο του 2015.
Άγκυρα και Βρυξέλλες επεδίωξαν να αναθερμάνουν τις σχέσεις τους μετά την κρίση που προκάλεσε το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα του 2016 στην Τουρκία και η καταστολή που ακολούθησε και οδήγησε στη φυλάκιση δεκάδων χιλιάδων Τούρκων πολιτών.
Ο Ομέρ Τσελίκ, πρώην επικεφαλής διαπραγματευτής της Τουρκίας με την ΕΕ και νυν εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν, δήλωσε σε μια σειρά από tweets ότι το ψήφισμα είναι «άκυρο, άχρηστο και αναξιόπιστο».
«Σας επιστρέφουμε την έκθεση αυτή. Μπορείτε να βρείτε ένα ‘Ευρωπαϊκό Μουσείο Ρατσισμού και Ισλαμοφοβίας’ και να κρεμάσετε αυτήν την έκθεσή σας στην πύλη του. Για να θυμάστε πώς παραδώσατε την Ευρώπη στους ρατσιστές βήμα προς βήμα», δήλωσε ο Τσελίκ.
Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιμένει ότι η ψήφος του υπερασπίζεται τη δέσμευσή του προς τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες. Σε δήλωσή του ανέφερε ότι η απόφασή του καθοδηγήθηκε από τις «σοβαρές πολιτικές και δημοκρατικές εκτροπές» που παρατηρούνται εδώ και χρόνια στην Τουρκία και κατηγόρησε την τουρκική κυβέρνηση για τον περιορισμό θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών και του Τύπου.
«Αν η ΕΕ λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις αξίες της, δεν είναι δυνατόν να γίνει κάτι άλλο από το να ανασταλούν επίσημα οι ενταξιακές συνομιλίες με την Τουρκία. Οι επανειλημμένες εκκλήσεις μας προς την Άγκυρα για σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων έχουν πέσει στο κενό», ανέφερε η Κάτι Πίρι, εισηγήτρια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Τουρκία και εκ των συντακτών της έκθεσης.
«Αντιλαμβάνομαι ότι η διακοπή των ενταξιακών συνομιλιών δεν είναι ένα βήμα που θα βοηθήσει τους δημοκράτες της Τουρκίας. Για το λόγο αυτό, οι ηγέτες της ΕΕ πρέπει να χρησιμοποιήσουν όλα τα δυνατά μέσα για να ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση στην τουρκική κυβέρνηση», ανέφερε, προτρέποντας τη χορήγηση περισσότερων ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων σε ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, δημοσιογράφους και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι βελτιώσεις που επιδιώκει η Τουρκία μέσω της τελωνειακής ένωσης, όπως η πρόσβαση σε άλλες αγορές με τις οποίες η ΕΕ έχει συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου και η κατάργηση των δασμών για τα τουρκικά γεωργικά προϊόντα, θα πρέπει να εξαρτηθούν από το εάν η Άγκυρα βελτιώσει την επίδοσή της στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υποστήριξε η Πίρι.
Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση Ερντογάν δέχεται πυρά και από την αντιπολίτευση, η οποία την κατηγορεί ότι καταστρέφει την προοπτική ένταξης της χώρας, κατακρίνοντας, ωστόσο, και την ΕΕ για «ανειλικρίνεια».
«Η σχέση μας με την Ευρώπη δεν πρέπει να είναι μόνο οικονομική, πρέπει να περιλαμβάνει και τα δικαιώματα και το δίκαιο», δήλωσε ο Σεζάι Τεμελί, επικεφαλής του τουρκικού αριστερού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών, το οποίο έχει δει χιλιάδες μέλη, βουλευτές και δημάρχους του να φυλακίζονται από το 2016 βάσει κατηγοριών για τρομοκρατία.