Γεωθερμία στην Ευρώπη: Πολλές Δυνατότητες, Ακόμη Περισσότερες Προκλήσεις

Γεωθερμία στην Ευρώπη: Πολλές Δυνατότητες, Ακόμη Περισσότερες Προκλήσεις
του Αδάμ Αδαμόπουλου
Δευ, 10 Σεπτεμβρίου 2018 - 16:53

Την τελευταία πενταετία, η γεωθερμική ενέργεια παρουσίασε αργή αλλά σταθερή άνοδο. Η τηλεθέρμανση στην Γερμανία, την Γαλλία και τις Κάτω Χώρες θεωρείται ιδιαίτερα επιτυχημένη

Λόγω των οικονομικών και κανονιστικών περιορισμών, η ανάπτυξη της υπερβολικά βαθιάς γεωθερμικής ενέργειας τείνει να περιοριστεί. Μπορεί το UDG να χρησιμεύσει ως ανανεώσιμη πηγή ενέργειας στις Κάτω Χώρες, τώρα που πρόκειται να καταργήσει το αέριο Groninger; Η γεωθερμική ενέργεια έχει τις καταβολές της πολλές χιλιάδες ετών στο παρελθόν.

Ενδείξεις για τη χρήση της έχουν εντοπιστεί στην Κίνα και κατά τις ανασκαφές στην Aquae Sulis, το σημερινό Bath, στο Somerset του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου οι Ρωμαίοι, από το 43 μ.Χ., χρησιμοποιούσαν ιαματικές πηγές για δημόσια λουτρά και υπόγεια θέρμανση, όπως συμβαίνει και σήμερα.

Η σύγχρονη γεωθερμία ξεκίνησε στις αρχές του 19ου αιώνα με τη Θέρμανση στο Boise, της Πολιτείας του Αϊντάχο, με τους θερμοστάτες για θερμοκήπια να εμφανίζονται στην Τοσκάνη της Ιταλίας, δύο δεκαετίες αργότερα.

Σύμφωνα με το Elector Magazine  σήμερα υπάρχουν περισσότερες από εκατό γεωθερμικές μονάδες παραγωγής ενέργειας, που παράγουν 15 TWh ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως, στην ΕΕ, σύμφωνα με την έκτη και πιο πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τη Γεωθερμική Ενέργεια. 

Ειδικά η γεωθερμία, που περιλαμβάνει την τηλεθέρμανση και την ψύξη, είναι άκρως διαδεδομένη. Μεταξύ του 2012 και του 2016, έχουν τεθεί σε λειτουργία 51 νέες εγκαταστάσεις.

Στη Δυτική Ευρώπη, η Γαλλία διατηρεί το προβάδισμα με 493 μονάδες, και ακολουθούν  η Γερμανία με 301, η Ιταλία με 157 και η Ολλανδία με 127.

Η γεωθερμική αγορά που πηγάζει από ρηχή γεωθερμία, για οικιστική χρήση εκτιμάται πως θα αυξηθεί με ετήσιο ρυθμό 10%, όπως προβλέπουν οι ειδικοί της αγοράς.
Αντιθέτως, η βαθιά γεωθερμία (UDG) αποτελεί πρόβλημα, ιδίως στην Ολλανδία, καθώς το περίπου 40% της συνολικής ζήτησης ενέργειας στις Κάτω Χώρες αφορά στη θερμότητα.

Οι τομείς στέγασης και μεταποίησης διατηρούν ισότιμο μερίδιο. Έως σήμερα, το UDG χρησιμοποιείται σε βάθος δύο μέχρι τρία χιλιόμετρα, για ένα σύνολο δεκαέξι θερμοκηπίων στην Ολλανδία, αν και υπάρχουν δυνατότητες για επέκταση της χρήσης του σε άλλες βιομηχανίες, κυρίως το χαρτί και τα γαλακτοκομικά.

Επιπλέον, η ολλανδική κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα ότι το φυσικό αέριο από τον τομέα του Groningen πρέπει να καταργηθεί σταδιακά και σε κάθε περίπτωση, πριν από το 2023 εξαιτίας των πρόσφατων σεισμών στο βόρειο τμήμα της χώρας.

Μία από τις λίγες ευκαιρίες που έχει η βιομηχανία επεξεργασίας να απομακρυνθεί από το φυσικό αέριο, είναι ακριβώς, το UDG. 

Ένα χιλιόμετρο κάτω από τη γη οι επιφανειακές θερμοκρασίες ανέρχονται σε 40 - 50 βαθμούς Κελσίου. Στα τέσσερα χιλιόμετρα, από 120 μέχρι 130 βαθμούς, ενώ χαμηλότερα από τα πέντε χιλιόμετρα, ανέρχονται κοντά στους 160 βαθμούς Κελσίου. 

Η ολλανδική EBN (Energie Beheer Nederland) επισημαίνει ότι το UDG για βιομηχανικές θερμικές διεργασίες είναι τεχνικά βιώσιμο ακόμη και από βάθη κάτω από τα πέντε χιλιόμετρα.

Δεν είναι όμως παιχνιδάκι η έρευνα και οι διερευνητικές διατρήσεις του εδάφους για το UDG, ως βιώσιμη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, καθώς νέες  μελέτες αλλά και η χαρτογράφηση των περιοχών που κινδυνεύουν από τους σεισμούς, εκτιμούν το κόστος τους σε περίπου ένα εκατομμύριο ευρώ ανά χιλιόμετρο.

Πρόκειται, ασφαλώς για μια επικίνδυνη επιχείρηση που δεν εγγυάται ότι οι διερευνητικές γεωτρήσεις θα έχουν εντοπίσει με ακρίβεια τα διαπερατά στρώματα θερμού νερού. Επιπλέον, σε αντίθεση με την τηλεθέρμανση, δεν υπάρχει κυβερνητικό ταμείο αντιστάθμισης για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων. Η δυνατότητα γεώτρησης δεν είναι, όμως, το μεγαλύτερο εμπόδιο: τα έργα εξερεύνησης πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Βόρεια Θάλασσα, έχουν περιοριστεί στο χαμηλότερο επίπεδό τους από τη δεκαετία του '70.

Το κόστος διάτρησης μπορεί να μειωθεί εξαιτίας αυτού του γεγονότος. Η διάτρηση για UDG, όμως, απαιτεί όχι μόνο διπλάσιους, αλλά κατά πολύ μεγαλύτερους αγωγούς, από εκείνους που χρησιμοποιούνται για τη διάτρηση των ορυκτών πόρων, λόγω ακριβώς της ανάγκης για τη μεταφορά του θερμού νερού από και προς το πηγάδι.

Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, η θερμότητα από όλα τα γεωθερμικά πηγάδια πρέπει να χρησιμοποιείται κοντά στην πηγή. Αυτό το φυσικό χαρακτηριστικό ορθώνει ορισμένες καίριες οικονομικές προκλήσεις.

Υπεράνω όλων όμως, η γνώση που διαθέτουμε σχετικά με τα υπερυψωμένα υπόγεια στρώματα βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα. Το μεγαλύτερο τμήμα της γης στις Κάτω Χώρες, ειδικά σε περιοχές με υψηλή πληθυσμιακή και βιομηχανική πυκνότητα, δεν έχει χαρτογραφηθεί ακόμα.