Η διεθνής επιστημονική κοινότητα άκουσε άφωνη την εκφρασθείσα
πρόθεση του προέδρου των ΗΠΑ σχετικά με την αποχώρηση αυτής της μεγάλης
χώρας από τη Συμφωνία των Παρισίων, τον Δεκέμβριο του 2015. Δεδομένης
της υψηλής τεχνολογίας την οποία διαθέτουν οι ΗΠΑ αλλά και της
δεδηλωμένης και έμπρακτης πρόθεσης στροφής προς τις εναλλακτικές μορφές
ενέργειας, προσωπικά θέλω να πιστεύω ότι μακροπρόθεσμα η σκληρή για το
περιβάλλον απόφαση θα τείνει να εξασθενήσει. Η σημερινή πραγματικότητα
και τα επιστημονικά δεδομένα που έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά
περιοδικά υψηλού κύρους, όλα, δείχνουν ότι έχουμε εισέλθει στην περίοδο
της ανθρωπογενούς παρέμβασης όχι μόνο στο ευρύτερο περιβάλλον αλλά και
ειδικότερα στην αποσταθεροποίηση του κλίματος.
Σε συνέδριο που έγινε προ διετίας στο Ινστιτούτο Max Planck της
Γερμανίας, όπου συνεορτάσαμε τα γενέθλια του εμβληματικού καθηγητή Paul
Crutzen (Νομπέλ Χημείας 1995), όλοι αναφερθήκαμε στην πρόταση του
καθηγητή να ονομασθεί η πρόσφατη εποχή «ανθρωπόκαινος». Δεν την ονόμασε
τυχαία ανθρωπόκαινο. Την ονόμασε χρησιμοποιώντας ελληνικές λέξεις για να
την καθιερώσει, όπως και έγινε, στην ίδια σημασία που έχουν στη διεθνή
βιβλιογραφία καθιερωθεί πολύ γνωστές γεωλογικές περίοδοι στην ιστορία
του πλανήτη και των έμβιων όντων του. Επίσης, δεν είναι τυχαίο το ότι
όλες οι ακαδημίες επιστημών ανά τον πλανήτη έχουν εκδώσει ειδικές
εκθέσεις για τους κινδύνους που έχουν η ανθρωπότητα και τα έμβια όντα
από τη μη απεξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα. Αλλά και σε πολιτικό
επίπεδο, η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού του πλανήτη είναι υπέρ
της απεξάρτησης. Απεδείχθη, δε, ότι αυτό είναι εφικτό όχι μόνο σε
μικρούς οικισμούς στην Ευρώπη αλλά ακόμα και στην Καλιφόρνια, με αιχμή
του δόρατος την πόλη του Σαν Φρανσίσκο.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι συμπαγής στην εφαρμογή των αποφάσεων των
Παρισίων και η χώρα μας διά στόματος και του Πρωθυπουργού και των
υπουργών Περιβάλλοντος, κ.κ. Τσιρώνη και Φάμελλου, ακολουθεί πλήρως τις
αποφάσεις αυτές. Αλλωστε, όπως προκύπτει από την Εκθεση της Τραπέζης της
Ελλάδος για τη μελέτη των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών
επιπτώσεων της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής στη χώρα μας, η οποία
συντάχθηκε από πλειάδα επιστημόνων και την οποία έχω την τιμή να
συντονίζω, έδειξε καθαρά το τεράστιο μέγεθος του κόστους που θα έχει για
τη χώρα μας η κλιματική αλλαγή, το οποίο συσσωρευτικά μέχρι το τέλος
του 21ου αιώνα υπολογίσθηκε σε περισσότερο από 700 δισ. ευρώ. Στην
περίπτωση προσαρμογής, το κόστος αυτό κατέρχεται στα 400 περίπου δισ.,
είναι δηλαδή περισσότερο από το εξωτερικό χρέος της Ελλάδος που τόσο
πολύ έχει ταλαιπωρήσει τους Ελληνες.
Επομένως το ζήτημα είναι σοβαρό όχι μόνο για μικρές χώρες αλλά και για
τις μεγαλύτερες. Οσοι εκφράζουν αμφιβολίες είναι εκείνοι οι οποίοι δεν
γνωρίζουν τη σημερινή έγκριτη επιστημονική βιβλιογραφία και ταυτόχρονα
έχουν ξεχάσει την αρχή του Ιπποκράτη κατά την οποία «Κάλλιον εστί
προλαμβάνειν ή θεραπεύειν», το οποίο κυριαρχεί στις διεθνείς συναντήσεις
ως «precautionary principle». Επίσης, δεν έχουν ίσως αντιληφθεί πόσο
εύθραυστο είναι το σύστημα της ζωής επάνω στον πλανήτη μας. Το σύστημα
αυτό στηρίζεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ της βιόσφαιρας, της
ατμόσφαιρας, της υδρόσφαιρας, της κρυόσφαιρας και της γεώσφαιρας. Ολες
αυτές οι «σφαίρες» έχουν διαταραχθεί τόσο έντονα τις τελευταίες τέσσερις
δεκαετίες όσο ποτέ άλλοτε στο παρελθόν από τη γεωλογική ιστορία που
γνωρίζουμε για τον πλανήτη μας. Η βιοποικιλότητα έχει μειωθεί, η
ατμόσφαιρα έχει αλλοιωθεί και το κλίμα της έχει αποσταθεροποιηθεί, οι
ωκεανοί και οι θάλασσες έχουν οξινισθεί και έχει μειωθεί το διαλυμένο σε
αυτούς οξυγόνο σε πολλές περιοχές του πλανήτη, οι παγωμένες περιοχές
συρρικνώνονται με ρυθμό που δεν ξαναείδαμε στις προηγούμενες
μεσοπαγετώδεις περιόδους και τέλος η Γη με την επίγεια ρύπανση και τα
ανθρώπινα απορρίμματα. Ολες αυτές οι ενδείξεις μαζί θα έπρεπε να έχουν
πείσει και τον πλέον δύσπιστο κάτοικο αυτού του πλανήτη.
*Ο κ. Χρήστος Σ. Ζερεφός είναι ακαδημαϊκός, πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Ερευνας και Καινοτομίας.
(tovima.gr)