Βέρτιγκο Ντ. Τραμπ στην «Καυτή» Μέση Ανατολή

Η περιοδεία του Ν. Τραμπ στην Μέση Ανατολή στην Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ συνοδεύθηκε από μια σκληρή γλώσσα κατά του Ιράν, με διατυπώσεις που είχαν να ακουστούν από το 2013 όταν δημοσιοποιήθηκαν οι μυστικές διαπραγματεύσεις Ουάσιγκτον - Τεχεράνης στο Ομάν. Αν πάρουμε κατά γράμμα τα όσα είπε ο Αμερικανός Πρόεδρος τότε το Ιράν και οι σύμμαχοι του είναι βασικοί υπαίτιοι της αποσταθεροποίησης στην περιοχή παρά το γεγονός ότι σήμερα στην Συρία «οι Φρουροί της Επανάστασης» του Ιράν, η Σιϊτική Πολιτοφυλακή του Ιράκ και η Σιϊτική Χεζμπολά από το Νότιο Λίβανο είναι η αιχμή του δόρατος στη χερσαία σύγκρουση της κυβέρνησης Ασαντ με τους Τζιχαντιστές.

Πως μπορούν λοιπόν οι ΗΠΑ να θέτουν ως προτεραιότητα την εξάλειψη των τζιχαντιστών και ταυτόχρονα να προσπαθούν να περιορίσουν την επιρροή του Ιράν και των Συμμάχων του στην Συρία; Η απάντηση είναι μέσω της συνεργασίας με την Ρωσία αλλά και την ακόμη μεγαλύτερη αναβάθμιση των Κούρδων της Συρίας.

Σε ότι αφορά την συνεργασία με την Ρωσία στην Συρία που προώθησαν οι Ομπάμα - Κέρι από το 2013 και μετά η περαιτέρω εμβάθυνση της πολιτικά και επιχειρησιακά θα είναι ιδιαίτερα δυσχερής την ώρα που στην Ουάσιγκτον κλιμακώνεται η πίεση του πολιτικού Συστήματος απέναντι στον Τραμπ με την κατηγορία ότι η Μόσχα ευνόησε την εκλογή του παρεμβαίνοντας στην Προεκλογική Εκστρατεία του 2016.

Από τους τρεις δυσαρεστημένους στον... ένα

Η εξέγερση κατά του Ασαντ το 2011, στο πλαίσιο της Αραβικής Άνοιξης, ήταν τότε μια ευκαιρία για την Τουρκία , την Σαουδική Αραβία , το Ισραήλ και τις ΗΠΑ να στερήσουν την Τεχεράνη από έναν πολύτιμο σύμμαχο στην Μέση Ανατολή την Συρία.

Στην πορεία της σύγκρουσης, όμως, η Ουάσιγκτον αντελήφθη ότι το κόστος της παραπάνω ανατροπής πρόβαλλε ως πιο απειλητικό από το οποιοδήποτε κέρδος καθώς πλέον ήταν ολοφάνερο ότι την θέση του καθεστώτος Ασαντ θα καταλάμβαναν οι Σουνίτες Τζιχαντιστές.

Ετσι άλλαξε το κλίμα και οι Ομπάμα - Κέρι αντελήφθησαν την χρησιμότητα της συνεργασίας με την Μόσχα και την Τεχεράνη.

Άλλωστε η σύμπτωση συμφερόντων ΗΠΑ -Ι ράν είναι ορατή στο Ιράκ μετά την αμερικανική εισβολή του 2003 που έφερε στην εξουσία την Βαγδάτη την Σιϊτική πλειοψηφία με την Ουάσιγκτον και την Τεχεράνη στην πράξη να συνδιοικούν την χώρα, αλλά και στο Αφγανιστάν -Πακιστάν όπου κοινός εχθρός και των δύο είναι οι Ταλιμπάν.

Από την στροφή των ΗΠΑ μετά το 2013 προέκυψαν τρεις δυσαρεστημένοι παλαιοί σύμμαχοι η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ αλλά καταγράφηκαν και έντονες αντιρρήσεις και αντιδράσεις στο Πεντάγωνο και στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Η διόρθωση Τραμπ
Ο Τραμπ διορθώνει την πολιτική Ομπάμα ? Κέρι, αποκαθιστά στην παρούσα τουλάχιστον φάση ένα κλίμα εμπιστοσύνης και διαλόγου με την Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ αλλά διευρύνει την ρήξη με την Τουρκία του Ερντογάν. Αν η ταυτόχρονη επιδίωξη των ΗΠΑ είναι η εξάλειψη του Ισλαμικού Κράτους και ο περιορισμός της επιρροής του Ιράν και των Συμμάχων του, το επόμενο βήμα δεν μπορεί παρά να είναι η αναβάθμιση της συνεργασίας με την Ρωσία , ιδιαίτερα δυσχερής όπως είδαμε πιο πάνω στην σκιά της διαμάχης Τραμπ - πολιτικού συστήματος, και η ακόμη μεγαλύτερη αναβάθμιση των Κούρδων. Στο σημείο αυτό τον κουρδικό παράγοντα αξίζει να σταθούμε καθώς δεν έχει μόνον τακτικό ορίζοντα, την επίσπευση της στρατιωτικής ήττας των Τζιχαντιστών στην Συρία, αλλά και στρατηγικό τόσο για την Ουάσιγκτον, όσο και για το Τελ- Αβίβ

Η σταδιακή συγκρότηση ενός ανεξάρτητου και ενιαίου Κουρδιστάν συνιστά μια βαριά υποθήκη στα περιφερειακά ηγεμονικά οράματα τόσο του Αραβικού Εθνικισμού, όσο και της Τεχεράνης και της Άγκυρας.

Η συγκρότηση ντε φάκτο ανεξάρτητης -κατά το πρότυπο του Βόρειου Ιράκ- κουρδικής Βορειοανατολικής Συρίας θα είναι μια αποφασιστική εξέλιξη που καθιστά την δυναμική χειραφέτησης των Κούρδων μη αντιστρέψιμη με επόμενους σταθμούς την Τουρκία και το Ιράν σε ζητούμενο επί του παρόντος χρονικό ορίζοντα.

ΟΙ ΑΠΟΙΚΙΕΣ ΚΑΙ Η ΑΝΟΙΞΗ
Σε πολύ μεγάλο βαθμό η περιπλοκή σήμερα στην Συρία και στο Ιράκ οφείλεται στην αποδόμηση των ισορροπιών που συνέθεσαν μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου το 1918 η Γαλλία και η Βρετανία ως αποικιακές δυνάμεις στην Συρία και στο Ιράκ αντίστοιχα.

Το Ιράκ συγκροτήθηκε από την Βρετανική Διοίκηση μετά το 1920 ως φραγμός σε όποια μελλοντική επεκτατική φιλοδοξία του Ιράν προς Δυσμάς άρα ήταν μονόδρομος ένα καθεστώς της μειοψηφίας των Σουνιτών άρα εξ ορισμού αυταρχικό. Η εισβολή των ΗΠΑ την Ανοιξη του 2003 ανέτρεψε τα παραπάνω δεδομένα και επί της ουσίας κατέστησε την Ουάσιγκτον και την Τεχεράνη συνδιαχειριστές - συνεγγυητές ενός Νέου Ιράκ που κυβερνούσε πλέον η Σιιτική Πλειοψηφία.

Η Συρία συγκροτήθηκε από την Γαλλία μετά το 1920 ως η απόλυτη αντίστιξη του Ιράκ. Η Γαλλία που διασφάλισε θέση και ρόλο στην Μέση Ανατολή το 1916 με τις συμφωνίες Sykes-Picot θέλησε να καταστήσει την Συρία στεγανή από το όραμα του Ενιαίου Σουνιτικού Αραβικού Βασιλείου που είχε υποσχεθεί στον Εμίρη της Μέκκας, Χουσείν. Ετσι η Συρία από τότε μέχρι και σήμερα είναι ένας καθεστώς με κορμό τους Αλαουίτες ( Σιιτές) και όλες τις άλλες μη Σουνιτικές κοινότητες της χώρας.

Στην πορεία του χρόνου από τα αυταρχικά κοσμικά καθεστώτα του κόμματος Μπάαθ που συγκροτήθηκαν μεταπολεμικά επιχειρήθηκε ομογενοποίηση ων κοινωνιών μέσω υπέρβασης των θρησκευτικών και κοινοτικών αντιθέσεων στο πλαίσιο των θεσμών ενός αυταρχικού μεν αλλά δυτικότροπου κρατικού μοντέλου.

Ολα τα παραπάνω θρυμματίστηκαν από την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ που ανέτρεψε τον Σαντάμ την Ανοιξη του 2003, αλλά και την τροπή που πήρε η αραβική Ανοιξη στην Συρία στις αρχές του 2011 που από αμφισβήτηση του καθεστώτος Ασαντ έγινε γρήγορα εμφύλιος Σουνιτών - Αλαουιτών.

Αλλαγή στρατηγικής

Από την στροφή των ΗΠΑ μετά το 2013 προέκυψαν τρεις δυσαρεστημένοι παλαιοί σύμμαχοι η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ αλλά καταγράφηκαν και έντονες αντιρρήσεις και αντιδράσεις στο Πεντάγωνο και στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ο Τραμπ διορθώνει την πολιτική Ομπάμα ? Κέρι, αποκαθιστά στην παρούσα τουλάχιστον φάση ένα κλίμα εμπιστοσύνης και διαλόγου με την Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ αλλά διευρύνει την ρήξη με την Τουρκία του Ερντογάν.

Υπερπτήσεις ανοχής

Εδώ και χρόνια είναι γνωστό ότι τα σενάρια προληπτικής αεροπορικής επιδρομής του Ισραήλ κατά των Πυρηνικών Εγκαταστάσεων του Ιράν είχαν επιχειρησιακό σχεδιασμό που προέβλεπε υπερπτήση του εναέριου χώρου της Σαουδικής Αραβίας με την ανοχή ή και την συνενοχή του Ριάντ.

Τι επιδιώκει η Ουάσιγκτον - Ο ρόλος της Μόσχας
Ανίερες συμμαχίες και μια μεγάλη πρόκληση

Το δρομολόγιο του Τραμπ στην Μέση Ανατολή δεν ήταν συμπτωματικόν πρώτα στο Ριάντ και μετά στο Τελ- Αβίβ. Αν δεν υπήρχε η εκκρεμότητα του Παλαιστινιακού η σύμπτωση συμφερόντων Σαουδικής Αραβίας - Ισραήλ, με κοινό παρανομαστή ζωτικών συμφερόντων την ανάσχεση της επιρροής του Ιράν, θα ήταν και δημόσια παραδεκτή.

Άλλωστε εδώ και χρόνια είναι γνωστό ότι τα σενάρια προληπτικής αεροπορικής επιδρομής του Ισραήλ κατά των Πυρηνικών Εγκαταστάσεων του Ιράν είχαν επιχειρησιακό σχεδιασμό που προέβλεπε υπερπτήση του εναέριου χώρου της Σαουδικής Αραβίας με την ανοχή η και την συνενοχή του Ριάντ.

Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι η μεγάλη πρόκληση για τις ΗΠΑ πέραν της εξάλειψης των Τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους είναι μια περιφερειακή σταθεροποίηση μέσω της εξισορρόπησης των περιφερειακών φιλοδοξιών όπλων των Δυνάμεων της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής, της Σαουδικής Αραβίας, του Ιράν, της Τουρκίας και του Ισραήλ. Είναι φανερό ότι η συνδρομή της Μόσχας είναι απαραίτητη γιατί η Ρωσία του Πούτιν και πιο συγκεκριμένα η πρώην Σοβιετική Κεντρική Ασία είναι πολύ πιο κοντά σε εστίες αποσταθεροποίησης και ανάφλεξης από ότι οι ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ δεν έχουν την πολυτέλεια να είναι σύμμαχοι των Σουνιτών και αντίπαλοι των Σιιτών , ούτε μπορούν να κάνουν ανοίγματα χωρίς να τα ολοκληρώνουν καθώς έτσι δεν κερδίζουν νέους συμμάχους και ταυτόχρονα δυσαρεστούν τους παλαιούς .

Αν οι ΗΠΑ με την βοήθεια της Ρωσίας δεν κατορθώσουν να επιβάλλουν μια συνολική περιφερειακή σταθεροποίηση στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή και στην Νοτιοδυτική Ασία τότε νέες συγκρούσεις , συμμαχίες και συσχετισμοί από το Πακιστάν μέχρι την Αίγυπτο είναι πολύ πιθανόν ότι θα διαμορφωθούν όχι μόνον ερήμην τουςαλλά σε βάρος ζωτικών στρατηγικών τους συμφερόντων

Η περιοδεία Τραμπ ως κίνηση επαναπροσέγγισης με τους δυσαρεστημένους από την πολιτική Ομπάμα - Κέρι Σαουδική Αραβία και Ισραήλ πιστοποιεί την στρατηγική αμηχανία της Ουάσιγκτον και δεν προσθέτει κάτι το άξιο λόγου σε μια ζητούμενη ακόμη δυναμική περιφερειακής σταθεροποίησης.

(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 29/05/2017)