Η Δημόσια Υγεία Θύμα του Λιγνίτη

Η δημόσια υγεία είναι κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα που κάθε κράτος οφείλει να εξασφαλίζει στους πολίτες της. Στη Δυτική Μακεδονία ωστόσο η κατάσταση φαίνεται μετά από μια σειρά γεγονότων να οδηγείται σε αδιέξοδο.

Το πιο πρόσφατο από αυτά ήταν η δημόσια ανακοίνωση του Μποδοσάκειου Νοσοκομείου Πτολεμαΐδας για το κλείσιμο του τμήματος Επειγόντων Περιστατικών και της Παθολογικής κλινικής του Νοσοκομείου, λόγω έλλειψης ιατρικού προσωπικού, ενώ αντίστοιχα προβλήματα αντιμετωπίζει εδώ και καιρό και το Μαμάτσειο Νοσοκομείοστην Κοζάνη.

Η ιδιαιτερότητα αυτών των δύο Νοσοκομείων είναι πως βρίσκονται στην καρδιά μιας βιομηχανικής περιοχής με χιλιάδες εργαζόμενους. Αρκετά συχνά μάλιστα νοσηλεύονται στις εγκαταστάσεις τους σοβαρά τραυματισμένοι εργαζόμενοι των ορυχείων της ΔΕΗ, ενώ το τελευταίο ατύχημα, μόλις δύο εβδομάδες πριν, κατέληξε στο θάνατο ενός εργαζόμενου στο ορυχείο Αμυνταίου. Μέσα σε ένα χρόνο (Μάρτιος 2014-Μάρτιος 2015) οι νεκροί εργαζόμενοι στους χώρους της ΔΕΗ έφθασαν τους 7, το διάστημα 2010-2014, βάσει των ετήσιων απολογισμών της επιχείρησης, σημειώθηκαν 33 θάνατοι, ενώ ιστορικά, από το 1971, σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξε το συνδικάτο Εργατική Αλληλεγγύη, οι θάνατοι ανέρχονται στους 104.

Τα προβλήματα υγείας των εργαζομένων στη ΔΕΗ δεν εξαντλούνται στα εργατικά ατυχήματα. Η εξόρυξη και καύση λιγνίτη επιδρά στην υγεία του συνόλου των τοπικών κοινωνιών που γειτνιάζουν με τις λιγνιτικές μονάδες και τα ορυχεία. Οι επιπτώσεις των αέριων ρύπων (NOx, SO2, μικροσωματίδια) στο ανθρώπινο αναπνευστικό σύστημα είναι τεκμηριωμένεςεκτενώς στη διεθνή βιβλιογραφία. Μάλιστα, πρόσφατη έκθεσητου ΟΟΣΑ και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας κατέδειξε το γεγονός ότι 8-9.000 πρόωροι θάνατοι στην Ελλάδα ετησίως οφείλονται αποκλειστικά σε εκπομπές μικροσωματιδίων. Γνωστή είναι, τέλος, και η τοξική δράση ιχνοστοιχείων, όπως ο υδράργυρος, που επηρεάζουν το νευρικό, πεπτικό και ανοσοποιητικό σύστημα.

Οι διαπιστώσεις αυτές αφορούν εν γένει τις λιγνιτικές περιοχές, και δεν αποτελούν ‘προνόμιο’ της Ελλάδας. Ενδεικτικά, τα στοιχεία για τη Μ. Βρετανίαδείχνουν πως τα ποσοστά κακής και πολύ κακής κατάστασης υγείας στις ανθρακοφόρες περιοχές είναι ως και 2 φορές μεγαλύτερα από την υπόλοιπη χώρα. Αντίστοιχα, για τα ατυχήματα, τα στοιχεία στις ΗΠΑ καταδεικνύουν πως τα ποσοστά θανατηφόρων ατυχημάτων στη βιομηχανία εξόρυξης άνθρακα είναι 6 φορές μεγαλύτερααπό τους υπόλοιπους τομείς ιδιωτικής οικονομικής δραστηριότητας.

Με βάση τα παραπάνω, η αναμενόμενη εξέλιξη θα ήταν η λήψη μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας και η προσπάθεια ανακούφισης και αναζωογόνησης των λιγνιτικών κέντρων της Ελλάδας. Όμως, όχι. Η ελληνική κυβέρνηση διεκδίκησε πέρσι την επαναλειτουργία της μονάδας Πτολεμαΐδα III, μιας εκ των πρωταθλητριών σε εκπομπές σωματιδίωνενώ παράλληλα κατασκευάζει μια νέα ‘υπερσύγχρονη’ λιγνιτική μονάδα με ταινιόδρομους ανοιχτού τύπου αν και οι βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικέςτης ΕΕ ήδη από το 2006 συνιστούν τη χρήση κλειστών ταινιόδρομων. Μόλις πριν από λίγες ημέρες, μάλιστα, ο υπουργός Πάνος Σκουρλέτης έκλεισε αδικαιολόγητα την πόρταστο αίτημα των 5 ενεργειακών δήμωνγια ενίσχυση τους από τα έσοδα πλειστηριασμών δικαιωμάτων CO2 που θα τους βοηθήσει να μεταβούν σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών.

Είναι προφανές πως η περιοχή της Δ. Μακεδονίας δικαιούται να έχει ενισχυμένες υποδομές υγείας, με πλήρες προσωπικό. Είναι, επίσης, προφανές πως η ΔΕΗ οφείλει να μεριμνήσει πραγματικά για την ασφάλεια των εργαζομένων στα δικά της ορυχεία, ανεξαρτήτως του καθεστώτος απασχόλησής τους. Σε κάθε περίπτωση, αυτά πρέπει να γίνουν παράλληλα με την εκπόνηση ενός σχεδίου οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης της περιοχής και την παροχή επαρκών οικονομικών πόρων για την εφαρμογή του.

Σημειώσεις

1. Ιδιαίτερα για τους εργαζόμενους σε εργολάβους οι συνθήκες εργασίας είναι εξαιρετικά δυσμενείς καθώς, όπως έχουν καταγγείλειτα συνδικάτα εργαζομένων, συχνά απουσιάζουν και τα στοιχειώδη μέτρα ασφαλείας (μάσκες, άρβυλα κλπ). Τα νούμερα των απασχολούμενων σε καθεστώς εργολαβίας συνεχώς αυξάνονται, καθώς το αντίστοιχο προσωπικό της ΔΕΗ μειώνεται (στα ορυχεία, μειώθηκε κατά 32% στο διάστημα 2007-2014).

2. Παρά τα όσα αναφέρθηκαν, η ΔΕΗ λαμβάνει διαδοχικές τιμητικές διακρίσεις σε πολλές κατηγορίες των ετήσιων βραβείωνHealth & Safety Awardsπου γίνονται με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου -βραβεία στα οποία η ίδια είναι χορηγός!