Ρόλο στο νέο «μεγάλο παιχνίδι», που στήνεται στη Μέση Ανατολή, την Ανατολική Μεσόγειο και επηρεάζει πλέον την παγκόσμια ασφάλεια και σταθερότητα, διεκδικούν Ελλάδα και Κύπρος, καθώς προσφέρεται η δυνατότητα -παρά τα προβλήματα- να ισορροπήσουν μεταξύ των διαφορετικών και συγκρουόμενων στρατηγικών των Μεγάλων Δυνάμεων.
Η κρίση της Συρίας αποτέλεσε τον καταλύτη για μια γενικευμένη αντιπαράθεση διαφορετικών συμφερόντων που έχουν στην περιοχή, όχι μόνον οι περιφερειακές δυνάμεις (Τουρκία, Ιράν, Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Ισραήλ και Αίγυπτος), αλλά και οι Αμερικανοί, οι Ρώσοι και η ΕΕ. Ομως, η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου από το Σουέζ μέχρι τον Πειραιά βρίσκεται στο «μικροσκόπιο» και της Κίνας, καθώς αποτελεί κρίσιμο κρίκο του μεγαλόπνοου σχεδίου για τον νέο «δρόμο του μεταξιού».
Η ατυχής κατάληξη της υποτιθέμενης Αραβικής Ανοιξης οδήγησε στη γενική αποσταθεροποίηση της περιοχής, την ανάπτυξη του φαινομένου της ισλαμικής τρομοκρατίας και τη δημιουργία του ISIS που μέσω ενός αποτελεσματικού μηχανισμού προπαγάνδας συνιστά απειλή πλέον σε κάθε πόλη της Δύσης όπου νεαροί μουσουλμάνοι ασπάζονται το κήρυγμα μίσους των τζιχαντιστών.
Με την παρέμβαση της Ρωσίας στην περιοχή άλλαξε η ροή των πραγμάτων, καθώς δημιουργούνται νέες ισορροπίες. Οι Αμερικανοί που ήλπιζαν σε γρήγορη λύση στο Συριακό, ώστε να μην υποχρεωθεί σε νέα στρατιωτική εμπλοκή στο τέλος μάλιστα της θητείας του Μπ. Ομπάμα, υποχρεώνονται τώρα μέσω της Τουρκίας αλλά και των «προθύμων» να επιδιώξουν τον περιορισμό τόσο της ισλαμικής τρομοκρατίας όσο και της ρωσικής επιρροής στην περιοχή. Σε αυτό το ρευστό σκηνικό, η Ρωσία συνομιλεί και από την πρώτη στιγμή είχε υιοθετήσει κώδικα κανόνων εμπλοκής με το Ισραήλ, που αποτελεί σύμμαχο των ΗΠΑ στην περιοχή αλλά και ορκισμένο αντίπαλο του Ιράν, το οποίο συνεργάζεται με τη Ρωσία επί του συριακού εδάφους.
Μετά το επεισόδιο με την κατάρριψη του SU24, η Ρωσία ανέλαβε πρωταγωνιστικό ρόλο στη στρατιωτική επιχείρηση εξόντωσης του ISIS, πετάγοντας την Τουρκία έξω από το παιχνίδι, καθώς πλέον τα τουρκικά μαχητικά υπό την απειλή των S400 δεν επιχειρούν πια εναντίον στόχων στη Συρία (κυρίως κουρδικών). Απέναντι βρίσκεται η Τουρκία, που καλλιεργώντας την ιδεολογία του νεο-οθωμανισμού επιχειρεί να προωθήσει τα δικά της συμφέροντα, μετατρεπόμενη στο «μακρύ χέρι» των σουνιτών του Κόλπου.
Βάση για συνεργασία
Η Αίγυπτος διατηρεί το modus vivendi με το Ισραήλ, κρατά άριστες σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία και βρίσκεται σε διαρκή αντιπαράθεση με την Τουρκία.Σε αυτή τη ζώνη γενικής αποσταθεροποίησης, όπου πολλοί αναλυτές διαβλέπουν τη θρυαλλίδα ενός νέου Ψυχρού Πολέμου, η ανακάλυψη όλο και μεγαλύτερων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο (παρά την παραφωνία της Τουρκίας) αποτελεί τομέα στον οποίο υπάρχει η βάση για περιφερειακή συνεργασία (Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου, Ελλάδας), η οποία μπορεί επίσης να λειτουργήσει ως στρατηγικό όπλο για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης.
Η ασφάλεια και η ενέργεια δημιουργούν το πλαίσιο πάνω στο οποίο οικοδομείται η νέα «αρχιτεκτονική» της περιοχής. Η άφιξη στη Λευκωσία, την Τέταρτη, του Ρώσου ΥΠΕΞ, Σ. Λαβρόφ, την επομένη του Αμερικανού ΥΠΕΞ Τζον Κέρι, ο οποίος την Παρασκευή ήρθε στην Αθήνα, ύστερα από ένα διάστημα πυκνής διπλωματικής δραστηριότητας (επισκέψεις Τσίπρα σε Αγκυρα και Ιεροσόλυμα και Ν. Κοτζιά σε Τεχεράνη) και ενώ από την Τρίτη θα βρίσκεται στην Αθήνα ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αλ Σίσι και θα ακολουθήσει την Τετάρτη η Τριμερής με τον Ν. Αναστασιάδη, αποτυπώνουν αυτόν τον διπλωματικό οργασμό σε ένα νέο και αχαρτογράφητο περιβάλλον.
Η ανάγκη δημιουργίας και διατήρησης «διαδρόμου ασφαλείας και σταθερότητας» στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ζωτικής σημασίας για το Ισραήλ και φυσικά για την Αίγυπτο, ενώ τόσο η Ρωσία όσο και οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν θετικά αυτήν την εξέλιξη για τους δικούς τους λόγους. Δεν είναι τυχαίο ότι τις ημέρες αυτές έχουν δεσμευθεί από Ελλάδα και Κύπρο μεγάλες περιοχές στο FIR Αθηνών και στο FIR Λευκωσίας για διεξαγωγή ασκήσεων του Ισραήλ και της Ρωσίας, αντίστοιχα. Η ισραηλινή άσκηση διεξάγεται σε μια εκτεταμένη περιοχή από δυτικά της Ζακύνθου, δυτικά της Γαύδου και φθάνει μέχρι νότια της Κάσου και του Καστελόριζου, ενώ η ρωσική άσκηση διεξάγεται νότια της Κύπρου και περιλαμβάνει και περιοχές μεταξύ της Καρπασίας και της Λατάκειας
.Η επίσκεψη Λαβρόφ στην Κύπρο ήταν προγραμματισμένη, αλλά έστειλε το μήνυμα ότι η Ρωσία έχει κι άλλα ερείσματα στην περιοχή, πέραν του Ασαντ. Η ρωσική στήριξη έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον μετά τη σύγκρουση με την Τουρκία, καθώς η ισχυρή ρωσική ναυτική και αεροπορική παρουσία στην περιοχή αποτελεί σημαντική δύναμη αποτροπής κάθε πρόκλησης εναντίον της Κύπρου.
Ο Τζον Κέρι έχει ξεκάθαρο μήνυμα: Η Ουάσιγκτον δεν επιθυμεί αναταράξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που θα πρόσθεταν νέους πονοκεφάλους στη νοτιοανατολική πτέρυγα της Συμμαχίας, στηρίζει με κάθε τρόπο την επίλυση του Κυπριακού θεωρώντας ότι θα αποτελέσει τον καταλύτη για θετικές εξελίξεις στην περιοχή.
Ο Turkish Stream
Ομως ο Αμερικανός υπουργός έχει ένα ακόμη μεγάλο κεφάλαιο στην ατζέντα του: την ενέργεια. Μετά τη ρωσοτουρκική σύγκρουση κορυφής, όπου οι Αμερικανοί βλέπουν θετικά την καθυστέρηση, αν όχι «πάγωμα» του αγωγού Turkish Stream, η Ουάσιγκτον σπεύδει να προωθήσει τη δική της ατζέντα για διαφοροποίηση των πηγών ενεργείας και περιορισμό της εξάρτησης της Ευρώπης από την Gazprom.
Η προεργασία είχε γίνει με την επίσκεψη στην Αθήνα του απεσταλμένου για τα ενεργειακά θέματα, Αμος Χοχστάιν, αλλά και τη συνάντηση που είχαν τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη ο Τζ. Κέρι με τον Αλ. Τσίπρα. Οι Αμερικανοί έχουν κάθε λόγο να στηρίξουν το ελληνικό σχέδιο για μετατροπή της Αλεξανδρούπολης σε ενεργειακό κόμβο, όπου θα δέχεται φυσικό αέριο από τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο αλλά και σχιστολιθικό αέριο από τις ΗΠΑ, ώστε να «οχυρωθούν» και ενεργειακά οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που αισθάνονται ακόμη ευάλωτες απέναντι στο ρωσικό «όπλο» της ενέργειας. Η προμήθεια από τις ΗΠΑ δεν έχει ακόμη ξεκινήσει και, όπως ανακοίνωσε η εταιρεία Cheniere Energy που έχει ανοίξει την πρώτη μονάδα υγροποίησης Sabina Pass στη Λουιζιάνα, θα είναι σε θέση να κάνει τις πρώτες εξαγωγές στις αρχές του 2016.
Ιδιαίτερη σημασία έχει, όμως, και η πρωτοβουλία οκτώ χωρών της ΕΕ (Πολώνια, Σλοβακία, Τσεχία Ουγγαρία, Ρουμανία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία) που έχουν σύμφωνα με τα διεθνή ΜΜΕ τη στήριξη της Ελλάδας και της Βουλγαρίας, με την όποια ζητούν τη ματαίωση του Nord Stream 2, υποστηρίζοντας ότι αντιτίθεται στα στρατηγικά συμφέροντα της Ευρώπης, συντηρεί την εξάρτηση από την Gazprom και υπονομεύει την Ουκρανία, καθώς παρακάμπτεται οριστικά από τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Κοινό μέτωπο
Ο Nord Stream 2, που συνδέει με υποθαλάσσιο αγωγό τη Ρωσία απευθείας με τη Γερμανία, θα μετατρέψει ουσιαστικά την τελευταία στον μεγαλύτερο ενεργειακό κόμβο στην Ευρώπη, καθώς θα υποδέχεται σχεδόν όλη την ποσότητα του ρωσικού φυσικού αερίου για λογαριασμό των υπόλοιπων χωρών. Με τον αγωγό Nord Stream 2 αντιτίθεται και η Ελλάδα, καθώς έτσι ουσιαστικά ακυρώνεται ή τουλάχιστον μειώνεται η σημασία της μελλοντικής επέκτασης του Turkish Stream (αν και η ρωσοτουρκική κρίση απειλεί το ίδιο το έργο).
Ομως και οι Αμερικανοί είναι αντίθετοι στον Nord Stream 2, καθώς διατηρεί την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και υπονομεύει τις προσπάθειες για εναλλακτικές πηγές ενεργείας για τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, μέσω των διασυνδετήριων αγωγών από την Ελλάδα προς τη Βουλγαρία αλλά και από τον ΤΑΡ.Για την Κύπρο το παιχνίδι έχει ξεκινήσει. Με ρόλο «έντιμου μεσολαβητή» μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου προσφέρει διευκολύνσεις σε Ρώσους, διατηρώντας άριστες σχέσεις με την Ουάσιγκτον και με τις βρετανικές βάσεις στο νησί λειτουργεί ως «αεροπλανοφόρο» για τη Βρετανία και τη Γαλλία.
Στα ενεργειακά, η κίνηση ματ που έγινε με την είσοδο στο κοίτασμα Αφροδίτη της βρετανικής εταιρίας BG και την ανανέωση την Πέμπτη του Συμβολαίου της TOTAL για συνέχιση ερευνών στο Οικόπεδο 11 για 2 ακόμα χρόνια, έχει φέρει πλέον στην κυπριακή ΑΟΖ όλους τους πετρελαϊκούς κολοσσούς και πλέον υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και από τις κυβερνήσεις των χωρών που προέρχονται οι εταιρείες, όπως η Noble, η ENI, η TOTAL η BG και η KOGAS...
Ο Ερντογάν
Η συγκυρία αυτή εντάσσει δυναμικά την Κυπριακή Δημοκρατία στο «Μεγάλο Παιχνίδι» και μένει φυσικά στην ιδία τη Λευκωσία να μπορέσει να αξιοποιήσει αυτό το νέο σκηνικό και για την ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης της στις δύσκολες συνομιλίες μεταξύ Ν. Αναστασιάδη και Μ. Ακιντζί για το Κυπριακό. Στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής, όμως, είναι δεδομένο ότι θα διεκδικήσει ρόλο και η Τουρκία, η οποία μετά τη «σύγκρουση» με τη Μόσχα και καθώς καλύπτει το 95% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία, διαπιστώνει ότι θα πρέπει να αναζητήσει και η ίδια εναλλακτικές πηγές ενέργειας.
Την Τέταρτη ο Ταγίπ Ερντογάν βρέθηκε στο Κατάρ, όπου ανακοίνωσε τη συμφωνία για την προμήθεια φυσικού αερίου LNG, ενώ την Πέμπτη ο Α. Νταβούτογλου βρέθηκε στο Μπακού για να συζητήσει τη διεύρυνση της ενεργειακής συνεργασίας με τον πρόεδρο Αλίεφ.
(Πηγή: Έθνος)