Νέα περιφερειακή αρχιτεκτονική ασφαλείας προωθεί η Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή, αναβαθμίζοντας γεωστρατηγικά τη Σαουδική Αραβία και δημιουργώντας την προοπτική για προσέγγιση Ριάντ – Ισραήλ. Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Bloomberg οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε προχωρημένο επίπεδο και παρά τα εμπόδια δεν αποκλείεται σύντομα να υπάρξουν επίσημες ανακοινώσεις.
Οι ΗΠΑ και η Σαουδική Αραβία πλησιάζουν σε μια ιστορική συμφωνία που θα προσφέρει στο βασίλειο εγγυήσεις ασφάλειας και θα καθόριζε μια πιθανή οδό για διπλωματικούς δεσμούς με το Ισραήλ, αναφέρει το Bloomberg. Μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να είναι από μόνη της ικανός λόγος για την αναβολή της επίσκεψης του Ταγίπ Ερντογαν στις ΗΠΑ, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος διεκδικεί σταθερά τη διεύρυνση του ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή. Γι΄ αυτό άλλωστε και δημοσιοποιεί τις συναντήσεις του με υψηλόβαθμα στελέχη της Χαμάς.
Η συμφωνία αντιμετωπίζει πολλά εμπόδια, αλλά θα ισοδυναμούσε με μια νέα εκδοχή ενός πλαισίου που εκτροχιάστηκε μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου από τη Χαμάς στο Ισραήλ. Οι διαπραγματεύσεις έχουν ενταθεί τις τελευταίες εβδομάδες και πολλοί αξιωματούχοι είναι αισιόδοξοι ότι η Ουάσιγκτον και το Ριάντ θα μπορούσαν να καταλήξουν σε συμφωνία εντός εβδομάδων.
Η συμφωνία και οι καραμπόλες
Μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε ενδεχομένως να αναδιαμορφώσει τη Μέση Ανατολή.
Πέρα από την ενίσχυση της ασφάλειας του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας, θα ενίσχυε τη θέση των ΗΠΑ στην περιοχή εις βάρος του Ιράν και ακόμη και της Κίνας. Χαμένη θα ήταν η Τουρκία, που αν και παραδοσιακός σύμμαχος των ΗΠΑ έχει αποτύχει να αναλάβει ευρύτερο ρόλο και συμμετέχει ως μεσάζον με τη Χαμάς.
Το σύμφωνο μπορεί να προσφέρει στη Σαουδική Αραβία μια συμφωνία αρκετά ισχυρή ώστε να χρειάζεται την έγκριση της Γερουσίας των ΗΠΑ και ακόμη και να δώσει στον μεγαλύτερο εξαγωγέα πετρελαίου στον κόσμο πρόσβαση σε προηγμένα αμερικανικά όπλα που προηγουμένως ήταν εκτός ορίων.
Ο διάδοχος πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν θα συμφωνούσε να περιορίσει την κινεζική τεχνολογία από τα πιο ευαίσθητα δίκτυα της χώρας του με αντάλλαγμα μεγάλες αμερικανικές επενδύσεις και να λάβει την αμερικανική βοήθεια για να αναπτύξει το μη στρατιωτικό πυρηνικό της πρόγραμμα.
Ο Νετανιάχου στη γωνία
Μόλις οι ΗΠΑ και η Σαουδική Αραβία ολοκληρώσουν τη συμφωνία, θα παρουσιάσουν στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου μια επιλογή: είτε να συμμετάσχει στη συμφωνία, η οποία συνεπάγεται επίσημους διπλωματικούς δεσμούς με τη Σαουδική Αραβία για πρώτη φορά, περισσότερες επενδύσεις και περιφερειακή ολοκλήρωση, είτε …εγκατάληψη και απομόνωση.
Η βασική προϋπόθεση για τον Νετανιάχου θα ήταν ο τερματισμός του πολέμου στη Γάζα και η συμφωνία σε ένα μονοπάτι για το παλαιστινιακό κράτος.
Μεγάλες αβεβαιότητες
Ακόμα και να ολοκληρωθεί σε διπλωματικό επίπεδο η συμφωνία, οι αβεβαιότητες που παραμένουν είναι πολλές και τα σημεία που μπορεί να εκτροχιαστεί εκ νέου αρκετά. Μετά την ολοκλήρωση, το σκαρίφημα θα χρειαστεί έγκριση από το Κογκρέσο στις ΗΠΑ. Η επιρροή του Ισραήλ τόσο σε βουλευτές όσο και σε γερουσιαστές είναι μεγάλη. Επίσης, ο Μπιν Σαλμάν δεν έχει κερδίσει την έξωθεν καλή μαρτυρία και δεν έχει φανεί ιδιαίτερα αξιόπιστος στην τήρηση προγενέστερων συμφωνιών. Η υπόθεση της άγριας δολοφονίας και διαμελισμού του πτώματος του Αμερικανού δημοσιογράφου των NY Times Τζαμάλ Κασόγκι στοιχειώνει τις διμερείς σχέσεις σε πολλά επίπεδα, ενώ για πολλούς υπάρχουν και οι φάκελοι της 11ης Σεπτεμβρίου…
Από την ισραηλινή πλευρά, ο Νετανιάχου ηγείται της πιο δεξιάς κυβέρνησης στην ιστορία της χώρας και έχει αποκλείσει μια λύση δύο κρατών. Η κυβέρνηση Νετανιάχου και ο IDF επιμένουν ότι σχεδιάζουν επίθεση στην πόλη Ράφα της Γάζας, που οι ΗΠΑ και τα αραβικά κράτη φοβούνται ότι θα οδηγήσει σε χιλιάδες ακόμη θανάτους Παλαιστινίων αμάχων. Μια τέτοια επίθεση θα έθετε επίσης σε κίνδυνο τις προοπτικές για μια βραχυπρόθεσμη κατάπαυση του πυρός που ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν— ο οποίος συνάντησε τον Νετνιάχου στην Ιερουσαλήμ την Τετάρτη — λέει ότι αποτελεί προτεραιότητα για τον Μπάιντεν.
Τί οδηγεί τη συμφωνία
Οι ηγέτες των τριών χωρών έχουν πολλά κίνητρα για να καταλήξουν σύντομα σε συμφωνία. Για τον Μπάιντεν, είναι μια ευκαιρία για νίκη στην εξωτερική πολιτική πριν από τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου.
Ο Μπιν Σαλμάν θα απέφευγε την αβεβαιότητα σχετικά με το εάν ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θα αποδεχόταν μια συμφωνία εάν κερδίσει σε αυτόν τον αγώνα, παρόλο που η κυβέρνηση του Τραμπ ξεκίνησε τις Συμφωνίες του Αβραάμ που οραματίζονταν τέτοιες συμμαχίες μεταξύ του Ισραήλ και των γειτόνων του.
Ο Νετανιάχου, θα μπορούσε να λάβει τα εύσημα για την εξομάλυνση των σχέσεων με τη μεγαλύτερη οικονομία της Μέσης Ανατολής και φύλακα των ιερότερων τοποθεσιών του Ισλάμ – στόχο που έχει επιδιώξει ανεπιτυχώς στο παρελθόν. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε περιφερειακή απομόνωση Ιράν και θα περιόριζε τον ρόλο της Τουρκίας και κατ επέκταση την επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας στην περιοχή.
Νέα προσέγγιση
Οι τελευταίες συνομιλίες ισοδυναμούν με αλλαγή προσέγγισης για τον Μπάιντεν και τον πρίγκιπα Μοχάμεντ. Όπως είχε αρχικά σχεδιαστεί, η συμφωνία θα ήταν μια τριμερής συμφωνία που σφυρηλάτησε τις διπλωματικές σχέσεις Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ μαζί με μεγαλύτερες επενδύσεις και ολοκλήρωση στην περιοχή.
Τώρα, οι ΗΠΑ και η Σαουδική Αραβία βλέπουν μια συμφωνία μεταξύ τους ως κεντρικής σημασίας για τον τερματισμό του πολέμου μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, ο οποίος έχει αναστατώσει την ευρύτερη Μέση Ανατολή και έχει οδηγήσει σε τεράστιες διαμαρτυρίες στη Δύση. Οι δύο χώρες θα προσφέρουν στο Ισραήλ μια σειρά εξασφαλίσεων: οικονομικές, ασφάλεια και διπλωματικά κίνητρα, εφόσον αποκλιμακώσει και δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για βιώσιμη συμφωνία με τη Χαμάς και την επόμενη ημέρα της Γάζας.
Κίνητρα για το Ισραήλ (ακόμα και χωρίς Νετανιάχου)
Για το Ισραήλ, βασικό πλεονέκτημα θα ήταν ότι μια συμφωνία θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση της επιθετικότητας του Ιράν. Από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος στη Γάζα, το Ισραήλ και το Ιράν αντάλλαξαν τα πρώτα στην Ιστορία τους απευθείας πυρά και οι πολιτοφυλακές της Χεζμπολάχ, επιτίθενται τακτικά στο εβραϊκό κράτος.
Για το Ισραήλ ο παρατεινόμενος πόλεμος αποδυναμώνει τη διεθνή εικόνα του και περιορίζει την υποστήριξη που λαμβάνει. Οι κινητοποιήσεις των φοιτητών στις ΗΠΑ και οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνουν την αλλαγή στάσης στην αμερικανική κοινωνία. Σχεδόν το ένα τρίτο των Ρεπουμπλικανών σε επτά κρίσιμες για τις αμερικανικές εκλογές πολιτείες αντιτίθενται στη συνέχιση της βοήθειας προς το Ισραήλ και τέσσερις στους 10 Δημοκρατικούς και ανεξάρτητους ψηφοφόρους, σύμφωνα με πρόσφατη Δημοσκόπηση.
Γεωοικονομικός ανταγωνισμός
Θα μετριάσει επίσης ένα βασικό σημείο εσωτερικής πίεσης για τον Μπάιντεν, ο οποίος έχει δεχθεί κριτική από προοδευτικούς και σε πανεπιστημιουπόλεις για το ότι δεν έκανε αρκετά για να σταματήσει την καταστροφή στη Γάζα.
Οι πτυχές της συμφωνίας θα αντικατοπτρίζουν συμφωνίες που έχουν συνάψει οι ΗΠΑ τους τελευταίους μήνες με άλλους περιφερειακούς εταίρους, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Σε εκείνη την περίπτωση, η κορυφαία εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης του Άμπου Ντάμπι, η G42, συμφώνησε να τερματίσει τη συνεργασία με την Κίνα με αντάλλαγμα μια επένδυση από τη Microsoft Corp.
Στην περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας, που είναι επίσης πρόθυμη να αναπτύξει τεχνητή νοημοσύνη και ημιαγωγούς σε τοπικό επίπεδο, οι ΗΠΑ είπαν ότι δεν μπορούν να το κάνουν με την αμερικανική βοήθεια εάν διατηρήσουν την κινεζική τεχνολογία.