«Υπήρξε μια συνεχής στρατηγική για τη σταδιακή εξάλειψη της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια, επειδή έχουμε μάθει την ιστορία πολύ καθαρά», δήλωσε ο Λιθουανός υπουργός Ενέργειας Žygimantas Vaičiūnas στο NE Global σε πρόσφατη συνέντευξή του στην Αθήνα. «Μόλις εξαρτηθείς από τον εφοδιασμό της Ρωσίας, η Ρωσία δεν είναι αξιόπιστος προμηθευτής και, σε κάθε περίπτωση, θα πληρώσεις πολιτικό τίμημα ή θα εκβιαστείς. Αυτό είναι λοιπόν πολύ σαφές από την ιστορική μας εμπειρία», πρόσθεσε.
Ο Vaičiūnas σημείωσε ότι η Λιθουανία κατασκεύασε τον τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Κλαϊπέντα, που περιλαμβάνει την Πλωτή Μονάδα Αποθήκευσης και Επαναεριοποίησης (FSRU) με την ονομασία «Ανεξαρτησία», η οποία τέθηκε σε λειτουργία το 2014, για τον σκοπό αυτό. «Πρώτα απ 'όλα, σταματήσαμε την εισαγωγή ρωσικής ηλεκτρικής ενέργειας, σταματήσαμε την εισαγωγή ρωσικού πετρελαίου και το 2022, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, καθώς ξεκίνησε η επιθετικότητα της Ρωσίας προς την Ουκρανία, σταματήσαμε την εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι προετοιμαζόμασταν γι' αυτό και ήδη έχουμε τιμή αγοράς για το φυσικό αέριο, αλλά όχι μια πολιτικά υποκινούμενη τιμή», υποστήριξε ο Λιθουανός υπουργός. Η Λιθουανία ανέλαβε πλήρως την Ανεξαρτησία του FSRU τον Δεκέμβριο του 2024. Μέχρι στιγμής, η Λιθουανία εισάγει κυρίως αμερικανικό LNG. «Το 2024, το 50% του φυσικού αερίου προερχόταν από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ φέτος μέχρι τώρα το 75% προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες», είπε.
Στις 17 Νοεμβρίου, ένα φορτίο LNG από τις ΗΠΑ που παραγγέλθηκε από θυγατρική του ουκρανικού ομίλου DTEK έφτασε στον τερματικό σταθμό LNG της Κλάιπεντα, τον οποίο διαχειρίζεται ο διεθνής φορέας τερματικών σταθμών KN Energies , σύμφωνα με δελτίο τύπου του λιθουανικού υπουργείου Ενέργειας . Περίπου 160.000 κυβικά μέτρα LNG των ΗΠΑ αναμενόταν να μεταφερθούν στις δεξαμενές του FSRU Independence από το πλοίο μεταφοράς LNG GasLog Houston, το οποίο έφτασε στο λιμάνι της Κλάιπεντα. Ένα μέρος του φορτίου LNG που παραδόθηκε στην Κλάιπεντα, μετά την επαναεριοποίηση, θα φτάσει στην Ουκρανία μέσω αγωγών και διεθνών διασυνδέσεων.
Η Λιθουανία, η Λετονία και η Εσθονία έχουν σχεδιάσει να ενσωματώσουν τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας των χωρών τους πιο στενά με την Ευρωπαϊκή Ένωση και να ενισχύσουν την ασφάλεια. «Φέτος, όλα τα κράτη της Βαλτικής έχουν συγχρονίσει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας με τα δίκτυα της ηπειρωτικής Ευρώπης», δήλωσε ο Vaičiūnas. Αυτή ήταν μια ιστορική αλλαγή και πολύ σημαντική αλλαγή, επειδή τώρα είμαστε ενεργειακά ανεξάρτητοι, επειδή οι συχνότητές μας δεν διαχειρίζονται πλέον από τη Μόσχα. Αυτό βρίσκεται πλέον στα χέρια μας, οι Διαχειριστές Συστημάτων Μεταφοράς (TSO) μας είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτή ήταν η βασική αλλαγή στα συστήματά μας, αλλά θα διασφάλιζε επίσης ότι η μακροπρόθεσμη προσέγγισή μας και η άποψή μας για την αλλαγή της εξάρτησής μας θα είχαν επίσης αντίκτυπο στην παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας», πρόσθεσε.
«Επειδή αποφασίσαμε να αποσυγχρονιστούμε από τα δίκτυα της Ρωσίας και της Λευκορωσίας ήδη από το 2007, για περισσότερα από 18 χρόνια, έχουμε αφιερώσει τις προσπάθειές μας και αυτό ήταν ορατό από την οπτική γωνία της αγοράς. Η αγορά γνώριζε πολύ καλά ότι θα αποσυνδεόμασταν και γι' αυτό πρέπει να αναπτύξουμε τη δική μας παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και αυτό ήταν το βασικό κίνητρο όχι μόνο για τις κυβερνήσεις αλλά και για την αγορά να επενδύσει σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», πρόσθεσε.
Ο Vaičiūnas σημείωσε ότι η Λιθουανία, η οποία είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας μεταξύ των χωρών της Βαλτικής, έχει δει μια σημαντική ενεργειακή μετατόπιση, από το να βασίζεται στις εισαγωγές για περίπου το 70% των αναγκών της σε ηλεκτρική ενέργεια στο να παράγει περίπου το 70% της ηλεκτρικής της ενέργειας εγχώρια από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με τη συνολική εγκατεστημένη ηλιακή και αιολική ισχύ να ανέρχεται πλέον σε 5,5 γιγαβάτ (GW).
«Αυτή ήταν η πραγματική στρατηγική και πρακτική αλλαγή για τα συστήματά μας, για τους καταναλωτές μας, για τις βιομηχανίες μας και τώρα η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ πιο ανταγωνιστική. Το ζήτημα που έχουμε είναι οι φόροι, τα τέλη μεταφοράς, τα τέλη διανομής. Γι' αυτό εργαζόμαστε για να προσελκύσουμε πιθανούς επενδυτές», δήλωσε ο Λιθουανός υπουργός Ενέργειας.
Η Λιθουανία επενδύει επίσης σημαντικά σε δυνατότητες αποθήκευσης ενέργειας, δήλωσε ο Vaičiūnas, προσθέτοντας ότι καθώς η χώρα του επιδιώκει να παράγει όλη την απαραίτητη ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, η ανάγκη για την ανάπτυξη μιας ανταγωνιστικής και αποτελεσματικής αγοράς εξισορρόπησης αυξάνεται.
«Το 2019-2020, εκείνη την εποχή είχα και την ευκαιρία να είμαι υπουργός Ενέργειας της Λιθουανίας. Ήταν αρκετά σαφές ότι κατά τη διάρκεια των έργων συγχρονισμού, για λόγους ασφάλειας εφοδιασμού, θα χρειαζόμασταν μεγάλες χωρητικότητες αποθήκευσης», είπε, προσθέτοντας ότι εκείνη την εποχή η Λιθουανία ανέπτυξε με επιτυχία το μεγαλύτερο σύστημα αποθήκευσης ενέργειας από μπαταρίες στην Ευρώπη, ένα έργο 200 μεγαβάτ (MW)/200 μεγαβατωρών (MWh).
«Ήταν ένα πολύ καλό εργαλείο και εξυπηρέτησε τις λειτουργικές συνθήκες για το απομονωμένο μοντέλο για τις χώρες της Βαλτικής πριν από αυτόν τον συγχρονισμό και τώρα το χρησιμοποιούν εν μέρει για να εξισορροπήσουν το δίκτυο», είπε, προσθέτοντας, «η αγορά κινείται προς την κατεύθυνση της αποθήκευσης, επενδύουν, αλλά θα χρειαστεί λίγος χρόνος».
Αναφερόμενος στον αναθεωρημένο στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το κλίμα για το 2040, σημείωσε ότι από τις προτάσεις της ΕΕ και των κρατών μελών, είναι αρκετά σαφές ότι η πορεία δεν αλλάζει. «Εξακολουθούν να κινούνται προς την κατεύθυνση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Υπάρχουν κάποιες ανάγκες για προσαρμογή αυτού βραχυπρόθεσμα», είπε, αναφέροντας ως παράδειγμα την απόφαση της ΕΕ να αναβάλει την εφαρμογή του νέου Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών για κτίρια και οδικές μεταφορές (ETS2) κατά ένα έτος, από το 2027 στο 2028. «Αυτό είναι, φυσικά, ένα λογικό βήμα ότι η επιβάρυνση των καταναλωτών θα πρέπει να εξισορροπηθεί με την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αναπτύξουμε αρκετές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για να αλλάξουμε το σύστημα των καταναλωτών, την προσέγγισή τους και στη συνέχεια να επιβάλουμε τους πρόσθετους φόρους», είπε.
Ταχεία ανάπτυξη στην παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
«Στην περίπτωσή μας, η ηλιακή ενέργεια γνωρίζει άνθηση επειδή έχουμε δημιουργήσει ένα πολύ αποτελεσματικό και πολύ ωφέλιμο σύστημα για τους παραγωγούς-καταναλωτές», είπε, προσθέτοντας ότι οι παραγωγοί-καταναλωτές μπορούν να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά σε στέγες ή να αγοράσουν μετοχές σε απομακρυσμένα ηλιακά πάρκα, επωφελούμενοι από οικονομική βοήθεια για την εγκατάσταση και μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας. Όσον αφορά την αιολική ενέργεια, είπε ότι η παραγωγή γίνεται στην ξηρά. «Έχουμε επίσης σχέδια για την ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών εγκαταστάσεων. Υπάρχουν δύο έργα που έχουν εξασφαλιστεί ανά δυναμικότητα 700 MW, συνολικά 1,4 GW».
Όσον αφορά το υδρογόνο, ο Vaičiūnas δήλωσε ότι αυτό είναι επίσης ένα από τα στρατηγικά έργα της Λιθουανίας, σημειώνοντας ότι η χώρα του συμμετέχει στον Διάδρομο Υδρογόνου Σκανδιναβικής-Βαλτικής (NBHC) που θα συνδέσει το Gasgrid vetyverkot Oy της Φινλανδίας, το Elering της Εσθονίας, το Conexus Baltic Grid της Λετονίας, το Amber Grid της Λιθουανίας, το GAZ-SYSTEM της Πολωνίας και το ONTRAS της Γερμανίας.
Η Λιθουανία εξετάζει επίσης την παραγωγή υδρογόνου. «Έχουμε μερικά από τα μικρότερα έργα και θα δημιουργήσουμε τον επόμενο χρόνο ηλεκτρολύτες ισχύος έως και 100 MW για το υδρογόνο», είπε, προσθέτοντας: «Θα έλεγα λοιπόν ότι αυτό δεν είναι κάτι επαναστατικό, αλλά κινούμαστε συνεχώς προς αυτή την κατεύθυνση. Φυσικά, το βασικό ζήτημα αφορά την ανταγωνιστικότητα του υδρογόνου»
*Από NE Global.eu