σύμφωνα με το επικαιροποιημένο «Σχέδιο Ετοιμότητας Αντιμετώπισης Κινδύνων στον τομέα Ηλεκτρισμού της Ελλάδας» που έθεσε η ΡΑΑΕΥ σε δημόσια διαβούλευση, κατόπιν σχετικής εισήγησης του ΑΔΜΗΕ, αρμόδιου Διαχειριστή για το σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Ειδικότερα, στο υπό διαβούλευση κείμενο, ως «σενάρια μη ανεκτού κινδύνου» ιεραρχούνται αυτά που αφορούν τις δύο παραπάνω απειλές, από τα συνολικά 15 σενάρια κρίσης που εξετάζονται, και, άρα, καθιστούν απαραίτητη την ταχεία προσαρμογή των σχεδιασμών και την παράλληλη λήψη μέτρων πρόληψης, αντιμετώπισης και άμβλυνσης των επιπτώσεων από τους αρμόδιους φορείς.
Οι άλλες δύο κατηγορίες σεναρίων αφορούν μη επιθυμητούς κινδύνους και ανεκτούς κινδύνους αντίστοιχα. Σενάρια «μη επιθυμητού κινδύνου» είναι τα παρακάτω:
Σενάριο 1: Πλημμύρες
Σενάριο 2 και 3: Ανεμοθύελλες
Σενάριο 4: Κύμα ψύχους – χιόνια
Σενάριο 5: Ξηρασία - Δασικές πυρκαγιές
Σενάριο 6: Καύσωνας – συντήρηση ανάντη δικτύου ΦΑ
Σενάριο 9: Πανδημία – Ανθρώπινο λάθος
Σενάριο 10: Απόσυρση λιγνιτικών - καθυστέρηση ένταξης νέων μονάδων
Σενάριο 11: Βλάβη εξοπλισμού
Σενάριο 12: Απόσυρση συμβατικών μονάδων Κρήτης – Νέα διασύνδεση Κρήτης HVDC
Σενάριο 13: Κυβερνοεπίθεση Α (αφορά συμβάν κυβερνοεπίθεσης σε κρίσιμα υποσυστήματα του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας).
Τα Σενάρια 7 και 8 αφορούν σεισμό και σεισμό εκτός HVDC με Ιταλία και θεωρούνται «σενάρια ανεκτού κινδύνου»
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να συμμετέχουν στη διαβούλευση έως και την Παρασκευή 20 Ιουνίου 2025.
«Σενάρια μη ανεκτού κινδύνου»: Διακοπή τροφοδοσίας αερίου λόγω γεωπολιτικών εξελίξεων και κυβερνοεπίθεση σε κρίσιμες υποδομές
Αναλυτικότερα, το σενάριο διακοπής της τροφοδοσίας φυσικού αερίου (σενάριο 15) αφορά τη διακοπή ροής ως συνέπεια των πρόσφατων γεωπολιτικών εξελίξεων με αποκορύφωμα την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το σενάριο εξετάστηκε συνδυαστικά με σειρά από παραδοχές και εμφανίζονται επιπτώσεις τόσο σε εθνικό επίπεδο (προβλήματα επάρκειας, κυκλικές περικοπές φορτίου)όσο και σε διασυνοριακό επίπεδο καθώς εμφανίζεται αυξημένη πιθανότητα επιπτώσεων στο ισοζύγιο συναλλαγών με δεδομένο ότι οι συνθήκες κρίσης ισχύουν για όλη την Ευρώπη.
Στον άλλο «μη ανεκτό κίνδυνο», που ονομάζεται «Κυβερνοεπίθεση Β» (σενάριο 14), εμπίπτει η πιθανότητα κυβερνοεπίθεσης σε κρίσιμες υποδομές και συστήματα ενεργειακού φορέα που συνδέεται με το σύστημα (δίκτυο). Ενδεικτικά, μπορεί να αφορά συστήματα του ΑΔΜΗΕ (σύστημα ενεργειακής διαχείρισης, σύστημα αυτόματης ρύθμισης παραγωγής, σύστημα επίλυσης αγοράς, σύστημα ελέγχου φορτίου –συχνότητας, σύστημα διαχείρισης αγοράς, σύστημα εξισορρόπησης αγορά πραγματικού χρόνου, κρίσιμων ΚΥΤ ή Υ/Σ, συστήματα επίβλεψης διασυνδέσεων κ.ά.), συστήματα του ΔΕΔΔΗΕ (σύστημα διαχείρισης της διανομής, μετρητικά συστήματα, συστήματα εποπτείας διαχείρισης και τηλεχειρισμού δικτύου, κ.ά.), συστήματα ηλεκτροπαραγωγών ή/και άλλων ενεργειακών φορέων (π.χ. κατανεμημένη κυβερνοεπίθεση σε πολλαπλά ΑΠΕ και πρόκληση απότομης «βύθισης» φορτίου, μέσω της ταυτόχρονης διακοπής έγχυσης ισχύος από πολλαπλά ΑΠΕ ελεγχόμενα από Προηγμένη Μόνιμη Απειλή (Advanced Persistent Threat – APT). Συνέπεια εμφάνισης τέτοιου συμβάντος μπορεί να είναι η εμφάνιση κινδύνων στην ασφάλεια τροφοδοσίας με ακραία περίπτωση την εμφάνιση blackout, σύμφωνα με το υπό διαβούλευση κείμενο.
Μέτρα αντιμετώπισης ανά κρίση
Όσον αφορά το Σενάριο «Κυβερνοεπίθεση Β», καλύπτεται από το δομικό πλαίσιο μέτρων από που έχει εκπονήσει η Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας. Αυτό περιλαμβάνει την Εθνική Στρατηγική Κυβερνοασφάλειας 2020-2025, η οποία πρόκειται να επικαιροποιηθεί, καθώς και το εγχειρίδιο Κυβερνοασφάλειας, με σκοπό να προσφέρει στους οργανισμούς του Δημοσίου τομέα (καθώς και σε μεσαίες και μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις) ένα σύνολο βέλτιστων πρακτικών σε τεχνικά και οργανωτικά μέτρα προστασίας. Στους υπόχρεους φορείς τήρησης αυτών των πρακτικών εμπίπτουν και οι οργανισμοί ενέργειας.
Στην περίπτωση του σεναρίου διακοπής τροφοδοσίας φυσικού αερίου, όπως σε άλλα ενδεχόμενα ανεπάρκειας ορυκτών καυσίμων, αν οι υπάρχουσες κατανεμόμενες μονάδες και οι εισαγωγές ενέργειας δεν μπορούν να καλύψουν το φορτίο, τότε ο Διαχειριστής μεταξύ άλλων θα θέτει σε ετοιμότητα όλους τους διαθέσιμους ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς. Ο ΑΔΜΗΕ ανάλογα με τα διαθέσιμα αποθέματα (λιγνίτης, φυσικό αέριο, υδάτινα αποθέματα) κάθε ημέρας, θα διαχειρίζεται τη λειτουργία των σταθμών με βέλτιστο τρόπο για την ασφάλεια του συστήματος.
Παράλληλα, θα ενεργοποιεί μηχανισμό μείωσης κατανάλωσης κυρίως στις ώρες αιχμής, όπως και τις διαδικασίες που προβλέπονται στα διμερή σύμφωνα με γειτονικά κράτη για μηδενισμό εξαγωγικών προγραμμάτων ενέργειας και έκτακτες εισαγωγές ενέργειας από όμορους Διαχειριστές που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα επάρκειας ισχύος. Κυλιόμενες περικοπές φορτίου θα εφαρμόζονται - σε επικοινωνία με τον ΔΕΔΔΗΕ - σε περίπτωση που τα παραπάνω μέτρα δεν επαρκούν.
Σενάρια που αφορούν την απολιγνιτοποίηση και την νέα διασύνδεση με την Κρήτη
Ενδιαφέρον έχουν, επίσης, κάποια από τα σενάρια «μη επιθυμητού κινδύνου» που παραθέτει το υπό διαβούλευση «Σχέδιο Ετοιμότητας Αντιμετώπισης Κινδύνων στον τομέα Ηλεκτρισμού της Ελλάδας», όπως η μη ένταξη νέων μονάδων στο σύστημα ενώ θα έχει ολοκληρωθεί η απολιγνιτοποίηση αλλά και η θέση εκτός λειτουργίας της νέας διασύνδεσης HVDC της Κρήτης, λόγω βλάβης, μετά την απόσυρση όλων των συμβατικών μονάδων στο νησί.
Αναλυτικότερα, εξετάζεται το σενάριο της απόσυρσης όλων των λιγνιτικών μονάδων στα πλαίσια της εφαρμογής της πολιτικής για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της ηλεκτροπαραγωγής, ενώ ταυτόχρονα επιδρούν και άλλοι παράγοντες που οδηγούν στην καθυστέρηση ένταξης νέων μονάδων στο σύστημα. Συνέπεια των παραπάνω είναι η εμφάνιση προβλημάτων στην επάρκεια ισχύος, η αδυναμία εξασφάλισης των προβλεπόμενων εφεδρειών, οι υπερφορτίσεις σε γραμμές μεταφοράς λόγω νέας τοπολογίας του συστήματος με επακόλουθη αύξηση της πιθανότητας βλαβών και η ενεργοποίηση έκτακτων μέτρων (π.χ. κυλιόμενες περικοπές φορτίου). Σε διασυνοριακό επίπεδο επηρεάζεται το εμπόριο λόγω πιθανών περιορισμών στις ποσότητες που διακινούνται ενώ αυξάνεται και η ανάγκη στήριξης από γειτονικά κράτη για ενεργό ισχύ και επικουρικές υπηρεσίες.
Το σενάριο που αφορά την Κρήτη, εξετάζει έναν συνδυασμό παραγόντων σε εθνικό επίπεδο που περιλαμβάνει την περίπτωση όπου έχουν αποσυρθεί όλες οι συμβατικές μονάδες παραγωγής της Κρήτης και έχει ολοκληρωθεί η νέα HVDC διασύνδεση της Κρήτης με το ηπειρωτικό Σύστημα. Στο ενδεχόμενο όπου η νέα διασύνδεση HVDC της Κρήτης τεθεί εκτός λειτουργίας από βλάβη, υπάρχει σημαντική πιθανότητα λόγω υπερφόρτισης να τεθεί εκτός και η AC διασύνδεση του νησιού, με αποτέλεσμα την αποκοπή του συστήματος της Κρήτης από το ηπειρωτικό σύστημα και την εμφάνιση εκτεταμένων διακοπών στην ηλεκτροδότηση του Νησιού.