που ξέσπασε τον Σεπτέμβριο του 2021, έπιασε τη διεθνή κοινότητα ουσιαστικά απροετοίμαστη. Οι τιμές των αγορών του Φυσικού Αερίου που επηρεάζει άμεσα τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας είχαν ξεκινήσει την ανοδική τους πορεία, προεξοφλώντας την επερχόμενη έλλειψη που θα δημιουργούσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πριν αυτή ακόμη εκδηλωθεί. Οι αγορές Φυσικού Αερίου, βασισμένες σε μελλοντικά συμβόλαια έδειχναν το πού ακριβώς θα οδηγηθεί η κατάσταση.
Τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο η χώρα μας ανέλαβε άμεσα δράση. Με τις πολιτικές πρωτοβουλίες και προτάσεις του ίδιου του Πρωθυπουργού αλλά και του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την αντιμετώπιση των συνεπειών της ανατροφοδοτούμενης αυτής κρίσης, η Ελλάδα κατάφερε να πρωταγωνιστήσει και να αποτελέσει παράδειγμα στις τάξεις της ΕΕ όσον αφορά τα μέτρα που ελήφθησαν για την ανακούφιση νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Την ίδια ώρα στο εσωτερικό, οι -πολύ πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο- θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης, οι δυνατότητες που προκύπτουν από τα πλεονάσματα του κρατικού προϋπολογισμού, η απορροφητικότητα που παρουσιάζουμε όσον αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το νέο ΕΣΠΑ, δημιούργησαν ένα στέρεο ανάχωμα απέναντι στις δραματικές συνέπειες των αλλεπάλληλων κρίσεων.
Η υλοποίηση ενός ιστορικού προγράμματος υποδομών, σε συνδυασμό με μία δυναμική, εξωστρεφή και πολυσχιδή ενεργειακή πολιτική καθιστούν τη χώρα μας όχι μόνο μία αξιόπιστη ευρωπαϊκή δύναμη, αλλά έναν πυλώνα ενεργειακής ασφάλειας και ανάπτυξης για όλη την ΝΑ Μεσόγειο.
Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκονται στον πυρήνα των εξελίξεων, καθώς ο στόχος για τη δημιουργία μίας κοινωνίας και μίας οικονομίας μηδενικών εκπομπών ρύπων είναι πλέον ορατός και υλοποιήσιμος.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρωτοσταστεί έχοντας η ίδια γεννήσει στους κόλπους της τη Συμφωνία των Παρισίων. Με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, τη δέσμη μέτρων του Fit for 55 και το πρόσφατο REPowerEU η ΕΕ επιταχύνει σημαντικά αυτή την πορεία, καθώς η επιτακτική ανάγκη απεξάρτησης από τα Ρωσικά ορυκτά καύσιμα, έδρασε καταλυτικά στις εξελίξεις της ενεργειακής πράσινης μετάβασης.
Η χώρα μας βρίσκεται μπροστά σε μία ιστορική ευκαιρία καθώς το ηλιακό και αιολικό δυναμικό μας αποτελούν βασικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Η χώρα μας, με την αναθεωρημένη πρόταση για το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), όχι μόνο ανεβάζει στροφές, καθιστώντας τις ΑΠΕ κύρια πηγή ενέργειας μέχρι το 2030, σε ποσοστό που θα φτάσει το 80% στην ηλεκτροπαραγωγή, αλλά φιλοδοξεί να τεθεί επικεφαλής σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, προσφέροντας ένα καλό παράδειγμα ταχείας και δίκαιης ενεργειακής μετάβασης, αλλάζοντας θαρραλέα το ενεργειακό της μίγμα και ενισχύοντας σημαντικά τη θέση της στην γεωπολιτική σκακιέρα. Και μπορεί να το κάνει.
Ήταν ακόμη Σεπτεμβριος του 2021 όταν με πολιτικη πρωτοβουλία δημιουργηθηκε το Ταμειο Ενεργειακής μετάβασης που θα αναλαμβανε να σηκωσει το βαρος της επερχομενης Ενεργειακής κρίσης. Και φυσικά δεν μπορούσε κανείς άλλος εκτος του ΔΑΠΕΕΠ να αναλάβει την διαχείριση του ΤΕΜ.
Ο ΔΑΠΕΕΠ παίζει κεντρικό ρόλο σε αυτό την εθνική προσπάθεια. Διασφαλίζει την βιωσιμότητα της Πράσινης Μετάβασης, καθιστώντας το όλο εγχείρημα αξιόπιστο, αποτελεσματικό και δίκαιο τόσο για την αγορά όσο και για τους πολίτες.
Διασφαλίζει την έμπρακτη εφαρμογή των εθνικών πολιτικών με στόχο την ουσιαστική βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών, αλλά και τη διασφάλιση της περιβαλλοντικής προστασίας και της κλιματικής προσαρμογής, με ταυτόχρονη υγιή λειτουργία των οικονομικών παραμέτρων.
Ο ΔΑΠΕΕΠ ως διαχειριστής του ΤΕΜ, εγινε ο φορέας που υλοποίησε όλους τους μηχανισμούς μέσω των οποίων χορηγούνται οι επιδοτήσεις προς τους καταναλωτές, παίζει κυρίαρχο ρόλο στην απορρόφηση των κραδασμών κατά τη διάρκεια των αλλεπάλληλων κρίσεων. Ο οικονομικός και κοινωνικός ρόλος που διαδραματίζει στην εγχώρια αγορά αποτελεί θεμέλιο για την ομαλή ανάπτυξη όχι μόνο των ΑΠΕ, αλλά και ολόκληρου του οικοσυστήματος που διαμορφώνει η καθαρή ενέργεια με άμεσα οφέλη προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Είναι ενδεικτικό ότι η διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της χώρας μας είναι συνεχώς αυξανόμενη. Το γεγονός ότι πολύ πρόσφατα καταφέραμε να καλύψουμε το σύνολο των ενεργειακών αναγκών μας αποκλειστικά από καθαρή ενέργεια μας έκανε ιδιαίτερα χαρούμενους και αισιόδοξους. Πέρα από τα προφανή περιβαλλοντικά οφέλη, το οικονομικό αποτύπωμα είναι υψίστης σημασίας.
Η δυναμική αυτή μας επιφορτίζει με περαιτέρω ευθύνες, καθώς γίνεται αντιληπτό ότι οι ΑΠΕ είναι αυτές που μπορούν να ξεκλειδώσουν το αναπτυξιακό δυναμικό της χώρας μας, να την καταστήσουν ενεργειακά ασφαλή και αυτάρκη και να διασφαλίσουν ένα καλύτερο αύριο για όλους.
Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε ότι οι αδειοδοτημένες εγκαταστάσεις ΑΠΕ, έως το τέλος του 2021, ανέρχονταν σε περίπου 90 GW, ενώ το τρέχον έτος συγκεντρώθηκαν αιτήσεις που φτάνουν συνολικά τα 17GW.
Ενώ την πενταετία 2014-1019 υπεγράφησαν συνολικά μόλις 495 νέες συμβάσεις, τις χρονιές 2020, 2021 και 2022 υπεγράφησαν 221, 1.256 και 3.478 νέες συμβάσεις αντίστοιχα.
Είμαστε πρώτοι στην ΕΕ στη διείσδυση φωτοβολταϊκών και δεύτεροι παγκοσμίως στις επενδύσεις σε ΑΠΕ.
Σημειώνεται ότι ο ΔΑΠΕΕΠ κατέχει σήμερα μια ιδιαίτερα σημαντική παρουσία και παρέμβαση στον χώρο των ενεργειακών εταιρειών. Είναι ο διαχειριστής του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) με ένα ετήσιο κύκλο εργασιών περίπου στα 2,5 δισ, και ταυτόχρονα ο διαχειριστής του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ) που φετος διέθεσε στους καταναλωτες μεσω των προμηθευτων περιπου 8,3 δισ.
Επιπροσθέτως είμαστε υπεύθυνοι για τη διαχειριση του Συστηματος Εμποριας Δικαιωματων εκπομπων, γνωστοτερο σαν χρηματιστηριο ρυπων που φετος εισέφερε 1,3 δισ ευρώ στην χωρα. Όλα τα ανωτέρω εφεραν τον ΔΑΠΕΕΠ στην πρωτη θεση μεταξύ των ενεργειακων εταιρειών αφου διαχειριστηκε συνολικα 12,1 δισ ευρώ.
Μένουν ακόμα πολλά να γίνουν και ο δρόμος δε θα είναι εύκολος. Οι δυνάμεις του λαϊκισμού, τα ζητήματα χωροταξίας που καλεί να λύσει ένας δίκαιος πολεοδομικός σχεδιασμός, οι τυχόν χρηματοδοτικές δυσκολίες, αλλά και θεσμικές αδυναμίες είναι ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Στρατηγική επιλογή του ΔΑΠΕΕΠ είναι η απαρέγκλιτη εφαρμογή των εθνικών πολιτικών, η διασφάλιση της δίκαιης κατανομής του πλούτου που δημιουργείται από τις ΑΠΕ, η διασφάλιση του κράτους δικαίου και η προώθηση της περιβαλλοντικής προστασίας.
Ταυτόχρονα στόχο αποτελεί η διαμόρφωση ενός οικοσυστήματος που θα ενισχύει την έρευνα, τις νέες τεχνολογίες και τις καινοτόμες επενδύσεις. Ο δρόμος για την κλιματική ουδετερότητα είναι ένας πλατύς δρόμος τον οποίο θα πρέπει να διαβούν όλοι ανεξαιρέτως, όχι μόνο αναλαμβάνοντας τις ευθύνες που αναλογούν στον καθένα, αλλά απολαμβάνοντας και τα οφέλη που δημιουργούνται σε αυτή τη διαδρομή.
Με τα έργα υποδομής και τις πολιτικές που εφαρμόζονται η Ελλάδα μεσοπρόθεσμα μπορεί να καταστεί όχι μόνο παραγωγός, αλλά μία εξαγωγική και διαμετακομιστική ενεργειακή δύναμη στην ΝΑ Μεσόγειο.
Βασική προϋπόθεση είναι η εύρυθμη λειτουργία της αγοράς, η ισχυρή πολιτική βούληση, αλλά και η διαμόρφωση ενός κοινωνικού συμβολαίου που θα καταστήσει αυτή τη διαδρομή ασφαλή και αποτελεσματική.
Σε αυτή την ευτυχή ιστορική συγκυρία, ο ΔΑΠΕΕΠ θα πρωταγωνιστήσει για τον ενεργειακό μετασχηματισμό Ελλάδας, που πρόκειται να διασφαλίσει την ευημερία πολλών επόμενων γενεών.
*Ο κ. Γιάννης Γιαρέντης είναι Διευθύνων Σύμβουλος και Πρόεδρος ΔΣ ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε.