Ο Φατίχ Μπιρόλ, εκτελεστικός διευθυντής του ενεργειακού φορέα που εδρεύει στο Παρίσι, δήλωσε ότι μετά από μια δεκαετία βελτίωσης, η πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια στην Αφρική μειώθηκε κατά 4% μεταξύ 2019 και 2021, προσθέτοντας ότι οι αναπτυξιακές τράπεζες πρέπει να λάβουν «επείγουσα δράση» για να αυξήσουν ροές στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της Αφρικής.
Η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης, οι διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας και η αύξηση των τιμών των καυσίμων λόγω μιας σειράς αλληλεπικαλυπτόμενων κρίσεων πλήγωσαν το ενεργειακό σύστημα της Αφρικής, συμβάλλοντας στην απότομη αύξηση της ακραίας φτώχειας, δήλωσε ο Birol σε συνέντευξή του. «Φέτος αναμένω ότι η ίδια αρνητική τάση μπορεί να συνεχιστεί».
Μιλώντας πριν από τη δημοσίευση του Africa Energy Outlook 2022 του ΙΕΑ, ο Μπιρόλ είπε ότι μόνο το 7% των συνολικών ροών χρηματοδότησης για το κλίμα από τις προηγμένες οικονομίες στις αναπτυσσόμενες χώρες πηγαίνει σε αφρικανικά έθνη. «Κατά την άποψή μου, το μεγαλύτερο εμπόδιο μπροστά στην αφρικανική οικονομική ανάπτυξη είναι η έλλειψη ενεργειακής πρόσβασης», είπε.
Περίπου 600 εκατομμύρια άνθρωποι στην Αφρική, ή το 43% του πληθυσμού, δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια. Η καθολική ενεργειακή πρόσβαση θα μπορούσε να επιτευχθεί έως το 2030 μέσω επενδύσεων 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, που ισοδυναμεί με περίπου το 1 τοις εκατό των συνολικών παγκόσμιων ενεργειακών επενδύσεων, σύμφωνα με τη μελέτη του IEA που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της ηλιακής, της αιολικής, της υδροηλεκτρικής και της γεωθερμικής ενέργειας, θα μπορούσαν να παρέχουν το 80% της νέας παραγωγικής ικανότητας που απαιτείται μέχρι το 2030, αναφέρει η μελέτη. Η Αφρική έχει το 60% των καλύτερων ηλιακών πόρων παγκοσμίως, αλλά έχει μόνο το 1% της εγκατεστημένης ηλιακής ενέργειας.
Ενώ η απαιτούμενη επένδυση είναι σχετικά μικρή σε παγκόσμιο επίπεδο, ο διεθνής ανταγωνισμός για χρηματοδότηση ενεργειακών έργων σημαίνει ότι η Αφρική αντιμετωπίζει μια δύσκολη μάχη για να προσελκύσει σημαντική αύξηση στη χρηματοδότηση. «Το ενεργειακό μέλλον της ηπείρου απαιτεί ισχυρότερες προσπάθειες επί τόπου που υποστηρίζονται από την παγκόσμια υποστήριξη», είπε ο Birol.
Παρά την εστίαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η Αφρική θα χρειαστεί επίσης να παράγει επιπλέον 90 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως φυσικού αερίου μέχρι το 2030 προκειμένου να εκβιομηχοποιηθεί, ανέφερε η μελέτη του IEA. Θα χρειαζόταν αυξημένη παροχή φυσικού αερίου για τους παραγωγούς λιπασμάτων, χάλυβα και τσιμέντου καθώς και για την αφαλάτωση του νερού.
Η Αφρική παράγει περίπου 240 bcm φυσικού αερίου, σε μεγάλο βαθμό στην Αίγυπτο, την Αλγερία και τη Νιγηρία. Περίπου τα δύο τρίτα καταναλώνονται στην ήπειρο, ενώ το υπόλοιπο εξάγεται μέσω αγωγών ή ως υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Μια έκθεση του IEA πέρυσι ζητούσε να μην αναπτυχθούν νέα έργα στα ορυκτά καύσιμα προκειμένου ο κόσμος να μειώσει τις εκπομπές στο καθαρό μηδέν έως το 2050, αλλά ο Μπιρολ είπε ότι ήταν δίκαιο για την Αφρική να αναπτύξει περισσότερους δικούς της πόρους υδρογονανθράκων, ιδιαίτερα ως το μεγαλύτερο μέρος αυτής της παραγωγής θα χρησιμοποιηθεί εγχώρια. «Δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αιολική ή ηλιακή ενέργεια, τουλάχιστον τώρα, για να χτίσετε αυτές τις βιομηχανίες», είπε.
Εάν αναπτυσσόταν και το σύνολο των 5.000 bcm γνωστών, ανεκμετάλλευτων αποθεμάτων φυσικού αερίου στην Αφρική, οι εκπομπές από αυτά τα έργα θα αύξαναν μόνο το μερίδιο της Αφρικής στις παγκόσμιες εκπομπές από 3% σε 3,5%, πρόσθεσε ο Μπιρόλ.
Το Africa Energy Outlook του ΙΕΑ έρχεται ενόψει της κλιματικής συνάντησης COP27, η οποία θα πραγματοποιηθεί στην Αίγυπτο τον Νοέμβριο. Η συνάντηση είναι πιθανό να οδηγήσει σε μια «μεγάλη ώθηση» στις επενδύσεις καθαρής ενέργειας στην αφρικανική ήπειρο, είπε ο Birol.
«Μπορεί να είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να τεθεί η ενεργειακή πρόοδος της Αφρικής στο επίκεντρο της διεθνούς συζήτησης για την ενέργεια και το κλίμα».