Να εκτινάξει τις τιμές του ουρανίου και του πετρελαίου απειλεί το ενδεχόμενο αποσταθεροποίησης του Καζακστάν, της μεγαλύτερης σε εξαγωγές ουρανίου χώρας στον κόσμο και σημαντικής παραγωγού πετρελαίου. Η άλλοτε σοβιετική δημοκρατία της κεντρικής Ασίας βρέθηκε πρόσφατα στο μάτι του κυκλώνα, καθώς συγκλονίστηκε από τις μεγαλύτερες βίαιες κοινωνικές ταραχές στην 30χρονη ιστορία ανεξαρτησίας. Το Καζακστάν έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1991, μετά την κατάρρευση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Οι κοινωνικές ταραχές και η γεωγραφική θέση της χώρας -συνορεύει με τη Ρωσία και την Κίνα- την καθιστούν πολύτιμο «πιόνι» στη γεωστρατηγική σκακιέρα συμφερόντων στην κεντρική Ασία. Οι πρόσφατες ταραχές με αφορμή την κατάργηση της επιδότησης στο αέριο και τον διπλασιασμό της τιμής του -το αέριο χρησιμοποιείται ευρέως στο Καζακστάν ως καύσιμο στις μεταφορές- προκάλεσαν ανησυχία για τη σταθερότητα στην περιοχή. Η βίαια καταστολή των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων με τη βοήθεια της Ρωσίας φαίνεται να εξασφάλισε προς το παρόν την… κοινωνική ειρήνη. Το Καζακστάν ήταν χώρα εξαίρεση σε μία ασταθή γεωπολιτικά περιοχή. Η πολιτική σταθερότητα που εξασφάλιζε διά του… φόβου ο ισόβιος ηγέτης της χώρας από το 1991 έως το 2019 Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ πολλαπλασίασε τους ρυθμούς ανάπτυξης, προσελκύοντας δισεκατομμύρια επενδύσεων από διεθνείς επιχειρήσεις, όπως η αμερικανική Chevron και η γαλλική TotalEnergies.
Οι πρόσφατες ταραχές και η πιθανότητα αποσταθεροποίησης της χώρας προκάλεσαν άλμα στις τιμές του ουρανίου, του βασικού καυσίμου για τη λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων, και πρόσθεσαν ανησυχία για την πορεία των ήδη στα ύψη διεθνών τιμών του πετρελαίου. Η ελεγχόμενη από το κράτος εταιρεία Kazatoprom, η μεγαλύτερη παραγωγός ουρανίου στον κόσμο, δηλώνει πως η πρόσφατη αναταραχή στο Καζακστάν δεν είχε επίπτωση στην παραγωγή ή τις εξαγωγές. Ωστόσο, με το που ξέσπασαν οι μεγάλες ταραχές στη χώρα, οι τιμές ουρανίου εκτινάχθηκαν υπό τον φόβο ελλείψεων. Στη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας η τιμή για μία λίβρα ακατέργαστου ουρανίου ενισχύθηκε πάνω από 8%, ξεπερνώντας τα 45 δολάρια. Οι τιμές του ουρανίου παρουσίασαν σημαντικές διακυμάνσεις από το τρίτο τρίμηνο του 2021, όταν οι τιμές άμεσης παράδοσης (spot) είχαν ενισχυθεί πάνω από 40%. Αυτή τη στιγμή οι τιμές είναι σχεδόν 50% υψηλότερες σε σχέση με έναν χρόνο πριν.
Η Cameco, μεγάλη καναδική εταιρεία παραγωγής ουρανίου και εταίρος στην κοινοπραξία της Kazatomprom, προειδοποίησε πως οποιαδήποτε διακοπή στην παραγωγή του Καζακστάν θα «παίξει καταλυτικό ρόλο στην αγορά ουρανίου». Δεν είναι, όμως, μόνο το ουράνιο. Το Καζακστάν είναι μέλος του ΟΠΕΚ και η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα στην κεντρική Ασία, με παραγωγή 1,6 εκατ. βαρελιών την ημέρα, ήτοι περίπου το 2% της παγκόσμιας κατανάλωσης. Το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου αυτού διοχετεύεται στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κίνας.
Η χώρα βρίσκεται στη 12η θέση παγκοσμίως όσον αφορά τα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου, με 30 δισ. βαρέλια αργού. Είναι επίσης η δωδέκατη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο στην εξαγωγή φυσικού αερίου, η ένατη μεγαλύτερη στην εξαγωγή άνθρακα και η δέκατη με τα μεγαλύτερα αποθέματα της εν λόγω πρώτης ύλης, με 108 εκατ. τόνους το 2018. Ο τομέας των υδρογονανθράκων προσέλκυσε το 60% των άμεσων ξένων επενδύσεων στη χώρα από το 1991 και καταλαμβάνει πάνω από το 50% των εσόδων από εξαγωγές. Διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες, όπως οι αμερικανικές ExxonMobil και Chevron, η ιταλική Eni και η γαλλική TotalEnergies, έχουν επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια στη χώρα, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη των τομέων του πετρελαίου και του αερίου.
Είναι επίσης χώρα-κλειδί όσον αφορά τους αγωγούς πετρελαίου και αερίου. Δεν εξάγει ενέργεια μόνο στην Κίνα, αλλά και σε χώρες όπως το Τουρκμενιστάν, το οποίο εξάγει, επίσης στην Κίνα, 27 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο. Ποσότητα που αντιπροσωπεύει πάνω από το ένα τέταρτο της ετήσιας κινεζικής κατανάλωσης φυσικού αερίου.
Εύλογα αντιλαμβάνεται κανείς πως οποιοδήποτε πρόβλημα στις υποδομές ή την παραγωγή πετρελαίου θα απειλούσε να εκτινάξει ακόμη πιο ψηλά τις τιμές. Ήδη και χωρίς το Καζακστάν, κυκλοφορούν προβλέψεις που θέλουν το πετρέλαιο μπρεντ να σπάει το φράγμα των 100 δολαρίων το βαρέλι φέτος.
Πυρηνική ενέργεια
Το Καζακστάν παράγει περισσότερο από το 40% του ουρανίου στον κόσμο, του βασικού καυσίμου για τους πυρηνικούς αντιδραστήρες, αποτελώντας σημαντικό παίκτη στη διεθνή προσπάθεια απομάκρυνσης από τα ορυκτά καύσιμα. Μπορεί για παράδειγμα η Γερμανία να έχει εξαγγείλει την κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας, υποσχόμενη να κλείσει το τελευταίο της πυρηνικό εργοστάσιο στα τέλη του 2022, όμως η Γαλλία ενισχύει την παραγωγή της πυρηνικής ενέργειας, στο πλαίσιο μάλιστα της «πράσινης πολιτικής».
Το Καζακστάν, το οποίο προμηθεύει το 20% των ετήσιων ευρωπαϊκών αναγκών σε ουράνιο, κατέστη σημαντικός παίκτης στην αγορά ουρανίου χάρη στα χαμηλά κόστη παραγωγής στη χώρα. Το χαμηλό κόστος είναι σημαντικός παράγοντας για τους παραγωγούς ουρανίου μετά το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας το 2011, όταν η ζήτηση και οι τιμές για το πυρηνικό αυτό καύσιμο καταβαραθρώθηκαν. Οι τιμές του ουρανίου, ωστόσο, επέστρεψαν τα τελευταία χρόνια, καθώς αρκετές χώρες στρέφονται στην πυρηνική ενέργεια ως διέξοδο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
(από την εφημερίδα "ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ")