του αμφιλεγόμενου αγωγού με τους θανάσιμους κινδύνους για το υποθαλάσσιο περιβάλλον της Βαλτικής Θάλασσας και τις επιπτώσεις τους στις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων στις χώρες που βρέχονται από αυτή.
Με τον πλανήτη να αντιμετωπίζει τον κίνδυνο εκτεταμένης περιβαλλοντικής καταστροφής από την αλλαγή του κλίματος και ολοένα και περισσότερες φωνές να καλούν την Ευρώπη να πάψει να χρησιμοποιεί όλο το εύρος των ορυκτών καυσίμων, εγείρεται το εύλογο ερώτημα, γιατί να συνεχίζει η ΕΕ να επιτρέπει τις επενδύσεις σε υποδομές φυσικού αερίου; Ένα παράδειγμα είναι ο αγωγός Nord Stream 2 που έχει εισέλθει στο τελικό στάδιο της κατασκευής του, αφότου η κυβέρνηση της Δανίας άναψε το πράσινο φως για την τοποθέτηση των σωλήνων στα χωρικά ύδατά της.
Ωστόσο, μια νέα έκθεση της Da Vinci Analytic Group προειδοποιεί ότι η συνέχιση της κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 πριν από τον καθαρισμό του βυθού της Βαλτικής Θάλασσας από τα χημικά κατάλοιπα της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου, απειλεί να επιφέρει μη αναστρέψιμες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και θα καταστήσει αδύνατη τη χρήση της θάλασσας για αλιεία ή αναψυχή.
Η Υπηρεσία Ενέργειας της Δανίας χορήγησε στην εταιρεία Nord Stream 2 AG, την άδεια να κατασκευάσει τμήμα του ομώνυμου αγωγού φυσικού αερίου στην ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα της χώρας, νοτιοανατολικά του Bornholm, στην Βαλτική Θάλασσα. Μεταξύ του 1947 και του 1948, η Σοβιετική Ένωση κατέστρεψε, ανατολικά του νησιού Bornholm, ένα οπλοστάσιο χημικών όπλων, που διατηρούσε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και περιέχει ιδιαίτερα τοξικούς παράγοντες, ιδίως αδαμσίτη, διφαινυλοχλωροαρσίνη και αέρια μουστάρδας.
Η απόθεση των χημικών αυτών παραγόντων πραγματοποιήθηκε μέσω της απόρριψης πυρομαχικών, όπως βομβών αεροσκαφών και οβίδων πυροβολικού, στη θάλασσα. Έχει διαπιστωθεί ότι μέρος του οπλοστασίου που απορρίφθηκε, ήταν τοποθετημένο σε κιβώτια που μετέφεραν εμπορικά πλοία που τα μετέφεραν στην καθορισμένη περιοχή. Ορισμένα από αυτά τα ξύλινα κιβώτια παρασύρθηκαν από τα θαλάσσια ρεύματα, εκτός της προκαθορισμένης ζώνης απόρριψης.
Συσκευασίες πυρομαχικών εξακολουθούν να ξεβράζονται, κατά καιρούς, στις ακτές του Bornholm και στη νότια ακτή της Σουηδίας, με τον ακριβή όγκο του χημικού οπλοστασίου που απορρίφθηκε στην Βαλτική Θάλασσα να παραμένει άγνωστος. Σε πολλές περιπτώσεις, ψαράδες βρήκαν τα χημικά αυτά όπλα έξω από τον καθορισμένο χώρο αποβλήτων. Το ανησυχητικό είναι δεν έχει χαρτογραφηθεί επακριβώς το πού βρίσκονται οι ζώνες απόρριψης του χημικού οπλοστασίου. Έκθεση που εκπονήθηκε το 1994 από την ειδική επιτροπή εργασίας για τη Χρήση Χημικών Όπλων της Επιτροπής του Ελσίνκι (HELCOM CHEMU), συνέστησε ότι όλες οι επιχειρήσεις για την ανάσυρση των χημικών όπλων από το βυθό της θάλασσας ήταν επικίνδυνες και δεν θα πρέπει να αποτολμηθούν.
Η Έκθεση Nord Stream Espoo του 2009 αναφέρει ότι ο μόνος τρόπος για να καθαριστεί ο πυθμένας από τα χημικά πυρομαχικά, είναι να εκραγούν! Όμως, η έκρηξη χημικών πυρομαχικών θα οδηγούσε σε τρομακτική μόλυνση και αύξηση των τοξικών ουσιών στη θάλασσα, που θα έβλαπτε όλους τους θαλάσσιους οργανισμούς. Η συντριπτική έκταση του πυθμένα της Βαλτικής Θάλασσας καλύπτεται με πράσινο, μαύρο ή καφέ ιζηματογενή άργιλο τύρφης, γεγονός που καθιστά σχεδόν αδύνατο τον εντοπισμό των περιοχών απόρριψης του χημικού οπλοστασίου. Η τοποθέτηση του αγωγού φυσικού αερίου στην Βαλτική, αντιπροσωπεύει υψηλή απειλή για την ακεραιότητα του κελύφους των πυρομαχικών, ή μιας ακούσιας έκρηξής τους, εξαιτίας των δονήσεων που προκαλεί η κατασκευή ενός τόσο περίπλοκου έργου, γεγονός που θα είχε ως αποτέλεσμα να υπάρξουν τεράστια οικολογική ζημία στην περιοχή και ενδεχομένως να προκαλέσει δομικές βλάβες στον ίδιο τον αγωγό.
Οι χημικοί παράγοντες που περιλαμβάνουν διάφοροι τύπου πυρομαχικών μπορούν να διατηρούν τοξικές ιδιότητες. Για παράδειγμα, το αέριο μουστάρδας απορροφάται ελάχιστα από το νερό. Είναι ένα ένζυμο δηλητήριο για το οποίο δεν υπάρχει αντίδοτο και έχει μεταλλαξιογόνο δράση. Όταν το αέριο μουστάρδας εκτίθεται στο νερό, σχηματίζονται δύο προϊόντα, τα οποία είναι πιο τοξικά και από αυτό το ίδιο. Μόνο εάν ένα ή δύο μόρια αερίου μουστάρδας διεισδύσουν σε οποιονδήποτε οργανισμό είναι αρκετό για να οδηγήσει σε εμφάνιση, σε ορίζοντα τριών έως τεσσάρων γενεών, έντονων πνευματικών και φυσικών αποκλίσεων από το φυσιολογικό. Στην Βαλτική Θάλασσα, υπήρξαν περιπτώσεις ψαράδων που αλιεύουν θρόμβους αερίου μουστάρδας βάρους 105 κιλών!
Η αποσύνθεση των πυρομαχικών που παράγουν τοξικές ουσίες στην Βαλτική Θάλασσα μπορεί να συσσωρευτεί στη θαλάσσια χλωρίδα, στο πλαγκτόν και τα ψάρια. Όσον αφορά στα τελευταία, όταν εκτίθενται σε επικίνδυνες ουσίες, ή προϊόντα αποσύνθεσης τους, και καταναλώνονται από τον άνθρωπο, διατηρούν ισχυρές τοξικές και μεταλλαξιογόνες ιδιότητες. Οι γενετικές συνέπειες είναι μη αναστρέψιμες.
Οι λεκάνες Bornholm και Gotland αποτελούν παραδοσιακές περιοχές αλιείας. Παρά την απαγόρευση της δραστηριότητας σε ορισμένα τμήματα της Βαλτικής Θάλασσας, που ισχύει από τη δεκαετία του 1960, με σκοπό την απόρριψη χημικών όπλων, η περαιτέρω επιδείνωση της ακεραιότητας των πυρομαχικών λόγω διάβρωσης και πιθανών ζημιών, εξαιτίας της κατασκευής του αγωγού, αυξάνει την απειλή για τη θαλάσσια πανίδα και χλωρίδα. Αυτό αποτελεί, δυνητικώς, σοβαρή απειλή για την οικονομία των χωρών της Βαλτικής, της Σουηδίας, της Γερμανίας, της Νορβηγίας και της Δανίας. H τροχιά των υποβρύχιων ρευμάτων στη θάλασσα δείχνει ότι τα χημικά όπλα είναι πιο πιθανό να παρασύρονται προς τα ανατολικά, εκθέτοντας τους πληθυσμούς των ακτών της Βαλτικής σε υψηλό κίνδυνο.
Επομένως, το ερώτημα για την Ευρώπη είναι το αν θα πρέπει να επιτρέψει τη συνέχιση των επενδύσεων σε ένα σύστημα διανομής φυσικού αερίου, με την κατασκευή του Nord Stream 2, που έχει περιορισμένη ωφέλιμη διάρκεια ζωής - επειδή η κλιματική κατάσταση που αντιμετωπίζουμε όλοι σημαίνει πως, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να τερματίσουμε τη χρήση όλων των ορυκτών καυσίμων, το δυνατόν συντομότερα – ή θα έπρεπε να διακινδυνεύσει να συνεχίσει την κατασκευή του, γνωρίζοντας ότι για να γίνει αυτό, μπορεί να βλάψει ανεπανόρθωτα το θαλάσσιο περιβάλλον της Βαλτικής Θάλασσας για τις επερχόμενες γενεές;
Εάν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε σοβαρά την κλιματική κρίση που αντιμετωπίζει ο κόσμος, τότε μπορεί να υπάρξει μία και μόνο ηχηρή απάντηση, δηλαδή, ότι η κατασκευή του αγωγού Nord Stream 2 θα πρέπει να σταματήσει και το έργο να παγώσει επ’ αόριστο.
(βασισμένο σε άρθρο του James Wilson στο https://www.eupoliticalreport.eu/)