Πρόκειται ουσιαστικά για έκταση που αντιστοιχεί σε 3,5 εκατοµµύρια στρέµµατα γης, ενώ αναγόµενη στην ελληνική επικράτεια θα µπορούσε να φτάσει τα 7 εκατοµµύρια στρέµµατα και να αντιστοιχεί -ούτε λίγο ούτε πολύ- σε περίπου... δύο νοµούς της χώρας. Στον αντίποδα, το 2,4% των αναρτηµένων δασικών χαρτών αφορά εκτάσεις που απώλεσαν τον δασικό τους χαρακτήρα κυρίως από εκχερσώσεις, προκειµένου να καλλιεργηθούν ή να αξιοποιηθούν.
Τα στοιχεία για το ποσοστό των δασωµένων αγρών στους κυρωµένους και αναρτηµένους δασικούς χάρτες, ζήτηµα που θα αποτελέσει την επόµενη µεγάλη πρόκληση για το εγχείρηµα της ολοκλήρωσής τους, παρουσίασε ο Σταύρος Τσιλίκουνας, προϊστάµενος της Διεύθυνσης Δασικών Εργων και Υποδοµών του υπουργείου Περιβάλλοντος, κατά τη διάρκεια ηµερίδας µε θέµα «Αγροί που άλλαξαν µορφή - Λύση στην αδικία». Την εκδήλωση, η οποία πραγµατοποιήθηκε στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών µε αφορµή τον εορτασµό της Παγκόσµιας Ηµέρας Δασοπονίας, διοργάνωσε η Γεωτεχνική Ενωτική Κίνηση.
Εκχερσώσεις
«Το ζήτηµα των δασωµένων αγρών αποτελεί µια κατάφωρη αδικία και θα πρέπει να αντιµετωπιστεί άµεσα. Τη στιγµή που λαµβάνονται αλλεπάλληλα µέτρα για τους καταπατητές και για όσους έχουν εκχερσώσει εκτάσεις, οι ιδιοκτήτες αυτοί έχουν εγκαταλειφθεί» τονίζει στο «Εθνος» ο δασολόγος Ηλίας Αποστολίδης, προσθέτοντας ότι «αφορά χιλιάδες ιδιοκτήτες όχι µόνο σε περιοχές στις οποίες η αξία των γεωτεµαχίων είναι κυρίως συναισθηµατική αλλά και σε περιοχές, όπως η Αράχοβα,η Αγόριανη ή η Γραβιά, µε µεγάλη αξία». Το πρόβληµα, όπως προκύπτει και από τις αντιρρήσεις που έχουν υποβληθεί µέχρι σήµερα, είναι ιδιαίτερα οξύ στα νησιά, όπου ως δασική έκταση έχει χαρακτηριστεί το µεγαλύτερο τµήµα ολόκληρων νησιών, όπως της Πάτµου ή της Σύµης. Σύµφωνα µε τα επίσηµα στοιχεία, σε αυτά τα δύο νησιά το 68% των εκτάσεων στους αναρτηµένους δασικούς χάρτες που εµφανίζονται ως δασωµένοι αγροί έχει ήδη αµφισβητηθεί ως προς τον χαρακτήρα του.
Ο χαρακτηρισµός αποδίδεται κυρίως σε µια αυστηρή ερµηνεία του νόµου, βάσει του οποίου έχουν αποδοθεί -κατά την ανάρτηση του δασικού χάρτη- ως δάση/ δασικές εκτάσεις κάποιες αγροτικές κατά το παρελθόν περιοχές, οι οποίες εγκαταλείφθηκαν και ήδη καλύπτονται από φρύγανα. Ουσιαστικά έχουν περιγραφεί τα φρύγανα ως ξυλώδη φυτά,χαρακτηριστικό που προσδίδει στην περιοχή δασικό χαρακτήρα. Στις περιοχές µε υψηλό ποσοστό δασωµένων αγρών επί των αναρτηµένων εκτάσεων συγκαταλέγονται η Αρκαδία µε 12,8%, η Μεσσηνία µε 12,6%, ο Πειραιάς (νησιά) µε 9,7%, τα Ιωάννινα µε 7,2%, η Λακωνία και η Αχαΐα µε 6,8% και η Δράµα µε 5,7%. Μεταξύ των συγκεκριµένων περιοχών, «πρωταθλητές» στις αντιρρήσεις ως προς αυτό το ζήτηµα είναι ο Πειραιάς (νησιά) µε 14,7% και η Λακωνία µε 11,3%.
Αντίστοιχα, στις περιοχές µε τα χαµηλότερα ποσοστά δασωµένων αγρών συγκαταλέγονται η Λάρισα, η Πιερία και η Χαλκιδική, ενώ από τα µεγαλύτερα ποσοστά εκχερσωµένων δασικών εκτάσεων έχει η Ηλεία µε 8,3%, το οποίο αποδίδεται στη µεγάλη πίεση για αγροτική δραστηριότητα παλαιότερα. Το ζήτηµα της απώλειας περιουσιών εξαιτίας εκτάσεων που δασώθηκαν ξεκίνησε στις περισσότερες περιπτώσεις από την εγκατάλειψή τους είτε λόγω εσωτερικής ή εξωτερικής µετανάστευσης τη δεκαετία του 1960 είτε λόγω της παύσης της γεωργικής δραστηριότητας µε εγκατάλειψη των αγρών εξαιτίας της µη επαρκούς απόδοσης εισοδήµατος. Ωστόσο, σήµερα αποκτά άλλη διάσταση, δεδοµένου ότι δεν είναι λίγοι εκείνοι που θέλουν να επιστρέψουν στα πατρογονικά εδάφη εξαιτίας της οικονοµικής κρίσης ή για να εφαρµόσουν εναλλακτικές µορφές καλλιέργειας.
Τίτλοι ιδιοκτησίας
Οι περισσότερες εκτάσεις αυτής της κατηγορίας βρίσκονται σε ορεινές ή ηµιορεινές περιοχές, οι οποίες άλλωστε δασώνονται ευκολότερα και ταχύτερα. Οσοι τις καλλιεργούσαν το έκαναν συστηµατικά την περίοδο 1945-1965 και στην πλειονότητά τους δεν βρίσκονται εν ζωή, ενώ δεν διέθεταν τίτλους και θεµελίωναν την εξουσίασή τους σε διαθήκες που έκαναν αναφορά µόνο σε θέση και στρέµµατα, χωρίς αναφορά σε όρια και τίτλους διαδοχής φερόµενων ως δικαιοπαρόχων τους. Οι φερόµενοι σήµερα ως κληρονόµοι σε αρκετές περιπτώσεις είναι τόσο πολλοί ώστε δύσκολα συναποφασίζουν ακόµα και την αποδοχή κληρονοµιάς. Βάσει της υφιστάµενης νοµοθεσίας, οι ιδιοκτήτες αυτοί θα µπορούσαν να καταφύγουν στο άρθρο 67 του Ν. 998/79 για την αναγνώριση της ιδιοκτησίας τους, κάτι που όµως προϋποθέτει την ύπαρξη τίτλων προ του 1946. Ωστόσο, ακόµα και στις ελάχιστες περιπτώσεις που αυτοί υπάρχουν, θα πρέπει να ακολουθήσει διαπιστωτική πράξη της ∆ιοίκησης για την υπαγωγή ή µη της ιδιοκτησίας στη δασική νοµοθεσία και επί της ουσίας στον αποχαρακτηρισµό της, κάτι που θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολο. Ετσι, πρακτικά, οι άνθρωποι αυτοί, ακόµα κι αν δικαιωθούν στο πρώτο βήµα, θα βρεθούν µε µια ιδιωτική δασική έκταση, στην οποία ουσιαστικά δεν θα έχουν κανέναν δικαίωµα διαχείρισης και δεν θα µπορούν να προσβλέπουν στην ελεύθερη χρήση της. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι περισσότεροι δεν προχωρούν καν στην υποβολή αντιρρήσεων επί των δασικών χαρτών.
Τι προτείνουν οι ειδικοί
Ανάµεσα στις προτάσεις για την αντιµετώπιση του προβλήµατος που παρουσίασαν οι ειδικοί δασολόγοι (Ηλίας Αποστολίδης, Ηλίας Καπράλος, πρώην διευθυντής ∆ασών Νοµών Εύβοιας, Φωκίδας, Βοιωτίας, και Ελευθέριος Φραγκουδάκης, πρώην γενικός διευθυντής ∆ασών) στην ηµερίδα και θα κωδικοποιηθούν προκειµένου να αποσταλούν στην ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, συγκαταλέγονται:
- Η υποχρεωτική παραδοχή του δασικού χαρακτήρα της έκτασης από τον ενδιαφερόµενο και η οριστική χωροθέτηση χρήσεων γης στην περιοχή.
- Η επίλυση του ζητήµατος χρήσης των εκτάσεων και όχι του ιδιοκτησιακού καθεστώτος.
- Η διαφοροποίηση των επιβαλλόµενων περιορισµών για δάση και δασικές εκτάσεις, και συγκεκριµένα η παραδοχή ότι τα δάση -όπου κι αν βρίσκονται- προστατεύονται από τις διατάξεις της δασικής νοµοθεσίας. Οι δασικές εκτάσεις ανήκουν στους ιδιοκτήτες, δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νοµοθεσίας και αλλάζουν χρήση χωρίς περιορισµό, µε εξαίρεση όσες είναι χαρακτηρισµένες ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» και όσες βρίσκονται σε προστατευόµενες περιοχές.
- Κανένας περιορισµός στους εγκαταλελειµµένους αγρούς.
- Η επανακαλλιέργεια της έκτασης, εφόσον αυτή δεν προκαλεί προβλήµατα στο οικοσύστηµα.
- Η αντικατάσταση της έκτασης µε άλλη, µε τη σύµφωνη γνώµη του ιδιοκτήτη.
- Η αποζηµίωση του ιδιοκτήτη µε χρήµατα που θα συγκεντρωθούν σε ειδικό ταµείο από τα έσοδα που θα προκύψουν από τους καταπατητές δασικών εκτάσεων. Προϋπόθεση, βέβαια, για την οποιασδήποτε µορφής αποζηµίωση ή αντικατάσταση είναι η εκτίµηση της αξίας της έκτασης.
(«ΕΘΝΟΣ»)