Οι όποιες εξαιρέσεις παραχωρηθούν, θα αφορούν, αμιγώς, είτε σε ζητήματα εθνικής ασφαλείας, είτε για ανθρωπιστικούς λόγους. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ ανέσυρε εκ νέου το όπλο των κυρώσεων κατά του Ιράν, τον Μάιο, αμέσως μετά την αποχώρηση της χώρας του από την πυρηνική συμφωνία με την Τεχεράνη.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Γερμανία - που ήταν, επίσης, συμβαλλόμενα μέρη στη συμφωνία του 2015, μαζί με την Ρωσία και την Κίνα - δεσμεύθηκαν να συνεχίσουν να τηρούν τις δεσμεύσεις τους και αποκάλυψαν ότι θα παρουσιάσουν δέσμη μέτρων για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες των κυρώσεων, όμως, οι μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες όπως είναι η Peugeot και η Total έχουν, ήδη, μειώσει σημαντικά την έκθεσή τους στην αγορά του Ιράν, προκειμένου να μην διακυβεύσουν τις επιχειρηματικές τους προοπτικές στις ΗΠΑ. Το Ιράν ανακοίνωσε, από την πλευρά του, ότι θα τηρήσει τη συμφωνία αν εξακολουθήσει να απολαμβάνει οικονομικά οφέλη από αυτή.
Γιατί οι ΗΠΑ αποχώρησαν από την πυρηνική συμφωνία;
Η συμφωνία, που αποτελεί την κορωνίδα της εξωτερικής πολιτικής της προηγούμενης διακυβέρνησης του Λευκού Οίκου, υπό τον Μπαράκ Ομπάμα εξασφάλιζε ότι το Ιράν θα περιορίσει τις πυρηνικές δραστηριότητές του, παίρνοντας ως αντάλλαγμα για την μερική άρση των σε βάρος του κυρώσεων. Ο κ. Ομπάμα και οι ευρωπαίοι σύμμαχοί του επέμειναν ότι η συμφωνία θα εμπόδιζε το Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα και ότι ο κόσμος θα ήταν ασφαλέστερος ένεκα αυτής. Ο Τραμπ όμως αντέτεινε ότι ήταν μια «φρικτή, μονόπλευρη συμφωνία, που δεν θα έπρεπε ποτέ, ποτέ να γίνει».
Εξήγγειλε, μάλιστα, ότι οι λεγόμενες «ρήτρες λήξης ισχύος», σύμφωνα με τις οποίες τα όρια του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν θα έπρεπε να αρχίσουν να λήγουν, ήταν απαράδεκτες, ότι η συμφωνία δεν εισχώρησε στην ουσία του προγράμματος ανάπτυξης βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν, και ότι απέτυχε να ανακόψει τη «μοχθηρή συμπεριφορά», του Ιράν έναντι των γειτόνων του.
Ο κ. Πομπέο καθόρισε, ακολούθως, δώδεκα προαπαιτούμενα για να υπάρξει μια νέα συμφωνία πυρηνικής ενέργειας με το Ιράν αλλά και για την άρση των κυρώσεων των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του τερματισμού της διαδικασίας εμπλουτισμού ουρανίου και της ανάπτυξης βαλλιστικών πυραύλων. Η πρώτη φάση των αμερικανικών κυρώσεων θα τεθεί σε ισχύ στις 6 Αυγούστου και θα στοχεύει στην ιρανική αυτοκινητοβιομηχανία, το εμπόριο χρυσού και άλλων βασικών μετάλλων. Οι υπόλοιπες κυρώσεις θα τεθούν σε ισχύ στις 4 Νοεμβρίου και θα αφορούν στον ενεργειακό τομέα του Ιράν, στις συναλλαγές που βασίζονται στο πετρέλαιο και στις συναλλαγές με την Κεντρική Τράπεζα του Ιράν.
Τί ζήτησαν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις;
Ορισμένες από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις έσπευσαν να συνεργαστούν με το Ιράν μετά την υλοποίηση της πυρηνικής συμφωνίας, πριν από δυόμισι χρόνια. Το 2017, οι εξαγωγές της ΕΕ προς το Ιράν (αγαθά και υπηρεσίες) ανήλθαν σε 10,8 δισ. ευρώ (ή 12,9 δισ. δολάρια), ενώ η αξία των εισαγωγών από το Ιράν ανήλθε σε 10,1 δισ. ευρώ.
Τον περασμένο μήνα, υπουργοί του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας και της Γερμανίας απέστειλαν κοινή επιστολή προς τους κ. Πομπέο και Μνούχιν, στην οποία ανέφεραν ότι η προσήλωση της διεθνούς κοινότητας στην υφιστάμενη πυρηνική συμφωνία αποτελεί «την καλύτερη βάση για τις σχέσεις με το Ιράν», και την αντιμετώπιση των ανησυχιών του προέδρου Tραμπ. Οι Ευρωπαίοι υπουργοί προειδοποίησαν τον Λευκό Οίκο να μην αναλάβει πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν να εμποδίσουν τα κράτη- μέλη της ΕΕ να συνεχίσουν να τηρούν τις δεσμεύσεις τους, στο πλαίσιο της πυρηνικής συμφωνίας. Αυτές περιελάμβαναν την επιβολή «δευτερευουσών κυρώσεων», στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και στους ιδιώτες που δραστηριοποιούνται στο Ιράν, ιδίως εκείνες που στους τομείς των φαρμάκων, της υγείας, της ενέργειας, της αυτοκινητοβιομηχανίας, της πολιτικής αεροπορίας και του τραπεζικού τομέα.
Πώς απάντησαν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι;
Οι κκ Πομπέο και Μνούχιν απέρριψαν, επισήμως, το αίτημα για εξαιρέσεις, με επιστολή τους προς τους ευρωπαίους ομολόγους τους που διέρρευσε από τα διεθνή Μέσα Ενημέρωσης το βράδυ της Κυριακής. Στην επιστολή ανέφεραν ότι οι ΗΠΑ σκοπεύουν να διατηρήσουν τις κυρώσεις κατά του Ιράν, έως ότου αυτό επιδείξει μια «απτή, αποδεδειγμένη και σταθερή αλλαγή στις πολιτικές που έχουμε, ήδη, απαριθμήσει», δήλωσαν αξιωματούχοι στο NBC News.
«Θα επιδιώξουμε να ασκήσουμε πρωτοφανή οικονομική πίεση στο ιρανικό καθεστώς», πρόσθεσαν, σημειώνοντας ότι «δεν είναι σε θέση να προβούν σε εξαιρέσεις στην ακολουθούμενη πολιτική, με την εξαίρεση πολύ συγκεκριμένων περιπτώσεων». Αμερικανοί αξιωματούχοι άσκησαν, επίσης, πίεση σε άλλες χώρες για να πάψουν να εισάγουν ιρανικό αργό πετρέλαιο, από τον Νοέμβριο και κάλεσαν την Σαουδική Αραβία να αυξήσει τις εξαγωγές της για να καλύψει τις απώλειες και για να αποτρέψει σημαντικές διαταραχές στην αγορά.