Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν σχέδια για την κατασκευή νέων σταθμών
ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα στην Ευρώπη, με εξαίρεση των
αντίστοιχων στην Πολωνία, δήλωσε ο Francesco Starace σε αποκλειστική
συνέντευξη στη EURACTIV.
Ο Francesco Starace είναι Διευθύνων Σύμβουλος της ιταλικής
επιχείρησης ηλεκτρικής ενέργειας Enel και διετέλεσε πρόεδρος της
Eurelectric, της εμπορικής ένωσης που εκπροσωπεί τη βιομηχανία
ηλεκτρικής ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Μίλησε στο δημοσιογράφο της EURACTIV, Frédéric Simon.
Τον Ιούνιο, αναλάβατε την προεδρία της Eurelectric,
προειδοποιώντας ότι «ο χρόνος είναι ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής μας».
Γιατί ισχύει κάτι τέτοιο;
Νομίζω ότι ο κλάδος έχει χάσει λίγο χρόνο, αρνούμενος όσων συνέβησαν
στην τεχνολογία και το περιβάλλον, οπότε έπρεπε να καλύψουμε αυτό το
κενό. Το βλέπουμε τώρα ξεκάθαρα, έχουμε πλήρη κατανόηση των προκλήσεων,
αλλά πρέπει να αντισταθμίσουμε το χρόνο που χάσαμε.
Σήμερα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ηλεκτρικό ρεύμα για πράγματα που
ήταν αδύνατο να το χρησιμοποιήσετε πριν από δέκα χρόνια – για μαγείρεμα,
θέρμανση και μαζικές μεταφορές. Η διαδικασία ηλεκτροκίνησης είναι ένας
πολύ ισχυρός τρόπος ανάκτησης του χαμένου χρόνου.
Το 2009, ο ευρωπαϊκός τομέας ηλεκτρικής ενέργειας δεσμεύτηκε
να καταστεί εξ ολοκλήρου ουδέτερος από άνθρακα μέχρι το 2050. Είστε σε
καλό δρόμο για την επίτευξη αυτού του στόχου;
Δεν είμαστε σε καλό δρόμο λόγω του χρόνου που χάσαμε, αλλά νομίζω ότι
είναι ακόμα εφικτό το να φτάσουμε ως εκεί. Το ερώτημα έγκειται στο με
ποιον τρόπο. Παρεμπιπτόντως, η μετάβαση θα είναι λιγότερο δαπανηρή απ'
όσο φανταζόμαστε.
Ποιοι είναι οι τομείς που βρίσκονται σε καλό δρόμο και ποιοι
είναι εκείνοι, όπου τα πράγματα θα μπορούσαν να κινηθούν πιο γρήγορα;
Η πρόοδος ήταν ταχύτερη και βαθύτερη από το αναμενόμενο στις
ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι οποίες είναι πλέον ανταγωνιστικές και
σαφώς αναδεικνύονται ως νικητής στη μάχη του κόστους ανά κιλοβατώρα.
Ένας άλλος τομέας είναι η ηλεκτροκίνηση. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα
πρόκειται να αλλάξουν την κινητικότητα στις μεγάλες πόλεις με πολλούς
τρόπους. Και η Ευρώπη βρίσκεται σε καλύτερη θέση από οποιαδήποτε άλλη
περιοχή του κόσμου, διότι έχουμε υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα, σχετικά
ήπιο κλίμα και καλά δομημένο δίκτυο. Έτσι, οι συνθήκες για την ανάπτυξη
είναι ευνοϊκές.
Τέλος, ένας άλλος τομέας που αναπτύχθηκε πολύ καλύτερα είναι η
ταχύτητα με την οποία η ψηφιακή τεχνολογία επιτρέπει τη διαδραστικότητα
με τους πελάτες και την ψηφιοποίηση των δικτύων μας. Νομίζω ότι ο
ψηφιακός μετασχηματισμός των δικτύων θα εκπλήξει τους Ευρωπαίους.
Και οι τομείς στους οποίους η πρόοδος δεν είναι τόσο γρήγορη;
Νομίζω ότι η CCS δεν ήταν επιτυχής. Δεν λειτουργεί, – είναι απλά πάρα
πολύ ακριβή, πάρα πολύ δυσκίνητη. Γενικά, η συζήτηση για τον σχεδιασμό
μιας ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς για την ενέργεια διαρκεί περισσότερο απ'
όσο πρέπει.
Ουσιαστικά, είναι ένα ζήτημα που συζητείται από το νομοθετικό σώμα της ΕΕ. Η πρόταση είναι αρκετά καλή κατά την άποψή σας;
Ας πούμε, ότι είναι εντάξει. Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να την
ολοκληρώσουμε τώρα, αντί να προσπαθήσουμε να την αλλάξουμε προς το
καλύτερο. Ωστόσο, ας μην θεωρούμε ότι αυτό θα είναι το τέλος της, πρέπει
να σημειώσουμε περαιτέρω πρόοδο για να έχουμε ένα ευρύτερο, πιο
ενοποιημένο και ολοκληρωμένο σχέδιο αγοράς σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Νομίζω ότι αυτό είναι πραγματικά το κλειδί και παρεμπιπτόντως δεν
κοστίζει.
Δεν μπορεί να κοστίσει χρήματα, αλλά είναι ιδιαίτερα
επικίνδυνο και αποδιοργανωτικό εγχείρημα για τις αγορές που έχουν
προστατευθεί από τον ανταγωνισμό.
Ναι, είναι κάτι που πρέπει να αντιμετωπιστεί, αλλά στο τέλος της
ημέρας, η τεχνολογία θα βρει τον τρόπο. Δεν υπάρχει σχεδιασμός αγοράς
που να μπορεί να προστατεύσει μια απαρχαιωμένη εγκατάσταση ή τεχνολογία
που δεν λειτουργεί.
Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες είναι δυνατή η εμπορική παραγωγή
ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά επειδή ο εμπορικός κίνδυνος έχει
προκαλέσει τόσο μεγάλες ζημιές στη βιομηχανία τα τελευταία χρόνια, οι
άνθρωποι είναι δύσπιστοι και καθυστερούν τις επενδύσεις.
Αν δεν επιλύσουμε αυτό το πρόβλημα και έχουμε μια πιο μακροπρόθεσμη
συμβατική σχέση μεταξύ αγοραστών και πωλητών, οι επενδύσεις θα μειωθούν
σημαντικά και τότε θα είμαστε αντιμέτωποι μια κατάσταση, όπου όλες οι
επενδύσεις θα πρέπει να γίνουν μέσα σε μια μέρα. Πιστεύω λοιπόν ότι οι
μακροπρόθεσμες ενδείξεις τιμών αποτελούν το κεντρικό σημείο που λείπει
σήμερα σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Πέρασαν σχεδόν δέκα χρόνια από τότε που η Eurelectric ανέλαβε
τη δέσμευση για την ουδετερότητα του άνθρακα. Από τότε, οι τεχνολογίες
έχουν ωριμάσει, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, οι οποίες είναι
σημαντικά φθηνότερες. Θεωρείτε ότι είναι πλέον καιρός να αναθεωρήσουμε
αυτή τη δέσμευση και να επιδιώξουμε ταχύτερα την ουδετερότητα του
άνθρακα;
Πιστεύω πως ναι. Εάν υπάρχουν μακροπρόθεσμες ενδείξεις τιμών, τότε θα
έχετε το εργαλείο. Απλά παρατηρήστε τον κατάλογο των εγκαταστάσεων
θερμικής ενέργειας σε όλη την Ευρώπη. Εάν πάρετε την ημερομηνία έναρξης
λειτουργίας κάθε εγκατάστασης και υπολογίσετε πόσο μικρή διάρκεια έχουν,
τότε θα δείτε ότι εάν αντικαταστήσουμε τις μονάδες αυτές με ανανεώσιμες
πηγές ενέργειας, μπορούμε να επιδιώξουμε ταχύτερα την ουδετερότητα του
άνθρακα.
Μέχρι το 2040 για παράδειγμα;
Δεν ξέρω, αλλά σίγουρα νωρίτερα από το 2050.
Υπάρχει πάντα το μεγάλο ζήτημα της πυρηνικής ενέργειας. Θα μπορούσε να υπάρξει μια σταδιακή κατάργηση των πυρηνικών;
Δεν γνωρίζω. Η πυρηνική ενέργεια είναι ένας διαφορετικός τομέας.
Υπάρχει πολλή έρευνα και ανάπτυξη στις πυρηνικές εγκαταστάσεις νέας
γενιάς που δεν αποτελούν απειλή από την άποψη της διάδοσης και έχουν
διαφορετικούς κύκλους καυσίμων πίσω τους, διαφορετικά μεγέθη κ.ο.κ.
Εκτιμώ λοιπόν ότι θα δούμε μια αναγέννηση της πυρηνικής παραγωγής από
τη μία πλευρά και από την άλλη, μια παράταση της διάρκειας ζωής των
πυρηνικών σταθμών στη Γαλλία, η οποία πιθανώς θα προβάλλει τον πυρηνικό
στόλο πιο αργά από ό, τι είχε αρχικά προγραμματίσει.
... μέχρι να τον εγκαταλείψει τελικά για χάρη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας;
Η πυρηνική ενέργεια μπορεί να αντικατασταθεί από άλλες τεχνολογίες.
Ωστόσο, μπορεί να λεχθεί ότι από τώρα μέχρι το 2040, το μεγαλύτερο μέρος
των πυρηνικών εγκαταστάσεων στην Ευρώπη πιθανότατα θα εξακολουθήσει να
υπάρχει εκεί. Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε τι θα συμβεί στο Ηνωμένο
Βασίλειο με το Hinkley Point.
Τον Απρίλιο, η Eurelectric δεσμεύτηκε να σταματήσει την
κατασκευή νέων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα σε ολόκληρη την
Ευρώπη από το 2020. Ωστόσο, η Ελλάδα και η Πολωνία δεν υπέγραψαν αυτή
τη δέσμευση. Ελπίζετε να τους πείσετε, ώστε να αλλάξουν γνώμη;
Για να είμαι ειλικρινής, νομίζω ότι είναι ήδη πεπεισμένοι. Ο Πολωνός
υπουργός Ενέργειας δήλωσε πρόσφατα ότι μετά την ολοκλήρωση τριών μεγάλων
εγκαταστάσεων με καύση άνθρακα θα σταματήσουν να γίνονται νέες
επενδύσεις στον τομέα αυτό. Στην Ελλάδα, ο Πρωθυπουργός προέβη σε δήλωση
σχετικά με τη σταδιακή μείωση της παραγωγής και καύσης λιγνίτη. Δεν
νομίζω ότι κάποιος που έχει κάποια επιχειρηματική ενσυναίσθηση θα
επενδύσει στην παραγωγή άνθρακα πλέον.
Παρόλα αυτά, γιατί δεν υπέγραψαν;
Ενδεχομένως, η Ελλάδα να μην υπέγραψε, επειδή δεν κατάφερε να
εξασφαλίσει εσωτερική συναίνεση. Ωστόσο, θα εξαλείψει τον άνθρακα,
ανεξάρτητα από το αν υπογράψει ή όχι.
Η Πολωνία είναι διαφορετική, καθώς έχει μια βαθιά σχέση με τον
άνθρακα και νομίζω ότι μπορεί να έχει ολοκληρώσει την κατασκευή του
τελευταίου εργοστασίου άνθρακα. Ρωτήστε οποιαδήποτε εταιρεία στην Ευρώπη
εάν σχεδιάζει να κατασκευάσει ένα νέο εργοστάσιο άνθρακα. Όλοι λένε
όχι. Ο άνθρακας έχει τελειώσει.
Το θέμα σήμερα είναι ποιος θα κατασκευάσει μια νέα μονάδα παραγωγής
ενέργειας από φυσικό αέριο. Αυτή είναι η δύσκολη ερώτηση τώρα και αν
υποβάλλετε την ερώτηση αυτή, πολλές εταιρείες θα πουν, ότι δεν κάνουν
ούτε αυτό.
Πιστεύετε ότι αυτή τη συζήτηση – ένα μορατόριουμ για τα νέα εργοστάσια φυσικού αερίου – θα μεταφερθεί στη βιομηχανία;
Είναι αναπόφευκτο να μεταφερθεί, λόγω της συζήτησης σχετικά με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το EPS 550g.
Μιλώντας για την ενεργειακή μετάβαση, εταιρείες όπως η E.ON
επέλεξαν να διαχειριστούν αυτή τη διαδικασία διαιρώντας τα περιουσιακά
τους στοιχεία μεταξύ των «παλαιών» περιουσιακών στοιχείων και των «νέων»
τύπων επιχειρήσεων, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η
διαχείριση της ζήτησης. Το επιχείρημα της E.ON κατά την εποχή εκείνη
ήταν ότι η κίνηση αυτή τούς απελευθερώνει από το ότι «πρέπει να κάνουν
συνεχώς συμβιβασμούς». Θεωρείτε κάτι τέτοιο ως τη μελλοντική πορεία για
τη διαχείριση της ενεργειακής μετάβασης;
Νομίζω ότι η βιομηχανία υφίσταται τεράστιες αλλαγές. Αυτή η μετάβαση
δεν καθοδηγείται από τη βιομηχανία, αλλά από την τεχνολογία, η οποία
εξελίσσεται πέρα από τον έλεγχό μας.
Η διάσπαση της αλυσίδας αξίας αποτελεί τεράστιο κίνδυνο. Αν τη
διατηρήσουμε θα πρέπει να διαχειριστούμε με σαφήνεια τη σύγκρουση και να
την επιλύσουμε. Επιπλέον, θα πρέπει να παραδεχτείτε ότι υπάρχει κάποια
αξία στα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας παλαιού τύπου: 1. Δεν υπάρχουν
πλέον νέες εγκαταστάσεις. 2. Λειτουργούν για όσο διάστημα είναι
αποδοτικές και καλύτερες στην κατηγορία τους όσον αφορά τις εκπομπές,
διαφορετικά 3. Σταματούν να λειτουργούν.
Αυτό ακριβώς κάναμε στην Ιταλία και από τις 46 που είχαμε στη χώρα,
οι 23 είναι κλειστές. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται 13.000 MW, ή μιάμιση
φορά την ικανότητα της Ελλάδας να κλείσει.
Νομίζω ότι η Eurelectric πρέπει να καταλάβει ότι η αλυσίδα αξίας
είναι μεγάλη και δεν πρέπει να φοβόμαστε ή να ντρέπομαστε για ένα μέρος
της. Αντίθετα, θα πρέπει να το διαχειριζόμαστε. Είναι ευθύνη μας.
Ας πάμε τώρα σε ένα άλλο θέμα, ένας από τους στόχους που
αναφέρονται στο μανιφέστο Eurelectric για το 2017-2019 είναι η
συνεργασία με άλλους βιομηχανικούς κλάδους, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία,
οι κατασκευές και η Τεχνολογία Πληροφοριών (ICT). Ποιοι είναι οι κύριοι
στόχοι σας για καθέναν από αυτούς τους τομείς;
Ας ξεκινήσουμε με την αυτοκινητοβιομηχανία. Η αλυσίδα αξίας της
ηλεκτρικής κινητικότητας θα διαμορφωθεί αφενός από τους πελάτες και
αφετέρου από τη βιομηχανία. Δεν γνωρίζουμε ακόμα τι θα ήθελαν οι
πελάτες, είναι κάτι καινούριο για αυτούς.
Όσον αφορά τη βιομηχανία, η δουλειά μας είναι να παράσχουμε την
ελάχιστη αναγκαία υποδομή για την ομαλοποίηση της ζωής των Ευρωπαίων που
θα αγοράσουν ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Και αυτό ξεκινάει από το τμήμα
διανομής – τους σταθμούς φόρτισης, τον τρόπο με τον οποίο είναι εύκολο
να τις αναζητήσουμε, τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν, τον τρόπο με
τον οποίο συνδέονται μεταξύ τους κ.ο.κ.
Στη συνέχεια, όταν εκατομμύρια ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα βρίσκονται στο
δρόμο, τα δίκτυα διανομής που υπάρχουν σήμερα θα είναι σε θέση να
αντιμετωπίσουν τα ανωτέρω ζητήματα, υπό την προϋπόθεση ότι τα
ψηφιοποιούμε γρήγορα και θα είναι επίσης σε θέση να παρέχουν ευέλικτες
υπηρεσίες.
Οι μελέτες καταδεικνύουν ότι η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας θα αυξηθεί σημαντικά, λόγω ηλεκτρικής κινητικότητας.
Πάντως, ισχύει αυτό που ισχυρίζεται ο Ευρωβουλευτής Claude Turmes:
Πρέπει να «απανθρακοποιήσουμε» τον ηλεκτρισμό, έτσι ώστε το επιχείρημα
περί μηχανής εσωτερικής καύσης να θεωρείται απαρχαιωμένο. Μόλις τα
ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν οδηγούνται πλέον από ηλεκτρισμό με βάση τον
άνθρακα, αλλά από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το επιχείρημα αυτό δεν θα
ισχύει. Έτσι, αναφορικά με τα αυτοκίνητα, το πρώτο βήμα για εμάς είναι η
υποδομή, η υποδομή, η υποδομή.
Και έπειτα η ICT θεωρείται ακρογωνιαίος λίθος για τη διαχείριση του όλου ζητήματος.
Τα μη ψηφιοποιημένα δίκτυα μπορούν να είναι αποτελεσματικά για τη
διαχείριση του ζητήματος σε πρώτο επίπεδο, αλλά μετά από αυτό η
διαδικασία γίνεται πιο δύσκολη.
Με την ψηφιοποίηση, οι συναλλαγές ενέργειας από peer to peer
θα θεωρούνται συνηθισμένες. Αντιμετωπίζετε το P2P ως απειλή ή ως
ευκαιρία;
Νομίζω ότι το P2P πρόκειται να συμβεί. Η ενέργεια είναι σαν τον αέρα
που αναπνέουμε. Υπάρχει P2P αέρας; Όχι. Η ενέργεια είναι η ίδια. Από
τεχνική άποψη, είναι κάτι πιθανό, αλλά δεν νομίζω ότι οι άνθρωποι θα
ασχοληθούν τόσο πολύ, επειδή δεν είναι τόσο διασκεδαστικό ,όσο νομίζετε.
Όπως πάντα, θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή, εάν η βιομηχανία δεν το
διαχειριστεί. Από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να αποτελέσει μια άλλη
πηγή δημιουργίας αξίας.
Το P2P θα μπορούσε, επίσης, να είναι εξαιρετικά αποδιοργανωτικό.
Ξέρετε, όλα όσα έχουν να κάνουν με τη μαζική συμπεριφορά των
καταναλωτών τείνουν να αλλάζουν μόλις φτάσουν σε εμπορική κλίμακα.
Επομένως, δεν είμαι σίγουρος ότι θα συμβεί κάτι άκρως αποδιοργανωτικό.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι.
Ένας άλλος τομέας που δεν είναι τόσο δημοφιλής στις μέρες μας
είναι η αποθήκευση ενέργειας και οι μπαταρίες, οι οποίες συχνά
αναφέρονται ως περιοχές με αυξημένη δυναμική ανάπτυξης. Πώς κρίνετε το
γεγονός ότι η εξέλιξη της διαχείρισης της ζήτησης, θα μπορούσε να τις
καταστήσει περιττές;
Οι μπαταρίες γίνονται όλο και φθηνότερες και λειτουργούν καλύτερα
κάθε χρόνο. Έτσι, θα αποτελέσουν ένα διαδεδομένο τμήμα των ηλεκτρικών
συστημάτων σε όλα τα επίπεδα. Σε αυτό το χώρο που βρισκόμαστε, υπάρχουν
τουλάχιστον 5 μετασχηματιστές που χρησιμοποιούμε για την φόρτιση των
κινητών μας τηλεφώνων. Οι μπαταρίες θα προσφέρουν ευελιξία του
συστήματος σε όλα τα επίπεδα.
Ωστόσο, ίσως να μην ισχύει το ίδιο για τη βιομηχανία ηλεκτρικής
ενέργειας. Παρατηρήστε ότι σήμερα στις εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας
δεν υπάρχει τμήμα διανομής. Εν τούτοις, οι μπαταρίες θα επιτρέψουν
πράγματι πολλές πρόσθετες υπηρεσίες για τη δημιουργία αξίας -διαχείριση
της ζήτησης και κατανεμημένη παραγωγή, για παράδειγμα.
Οι μπαταρίες θα συμβάλλουν, ακόμη, στην επίλυση αυτής της εξίσωσης:
Θέλουμε να ζήσουμε στις πόλεις. Θέλουμε μια ζωή χωρίς εμπόδια. Δεν
θέλουμε σταθμούς παραγωγής ενέργειας και υποσταθμούς. Έτσι, η διαχείριση
από πλευράς ζήτησης και οι μπαταρίες μπορούν να μας δώσουν χώρο να
αναπνεύσουμε στις μεγάλες πόλεις.