Η εισοδηματική ανισότητα στις ΗΠΑ έχει αυξηθεί από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, αλλά πρόσφατα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η συγκέντρωση του πλούτου δεν αυξάνεται με τους ρυθμούς που παρατηρούνταν προ ολίγων ετών, όπως επισημαίνει σε πολυσέλιδη ανάλυση ο οικονομολόγος Εμάνουελ Σαέζ με τίτλο «Εισοδηματική ανισότητα στις ΗΠΑ από το 1913: στοιχεία από τη φορολογία εισοδήματος». Ένας λόγος για τη μείωση της ανισότητας αποτέλεσε η απόφαση του Λευκού Οίκου να μην παρατείνει φοροαπαλλαγές που είχαν δρομολογηθεί από τον προκάτοχο του Μπαράκ Ομπάμα, Τζορτζ Μπους τον νεότερο.
Παράλληλα αποφασίστηκε αύξηση του ανώτατου φορολογικού συντελεστή στο 39,6%, αλλά και αύξηση του φόρου στα κεφαλαιακά κέρδη στο 20% από το 15%. Οπως επισημαίνει ο οικονομολόγος Εμάνουελ Σαέζ, η μείωση της ανισότητας είναι προσωρινή. Το 2013 το εισόδημα του 1% των Αμερικανών που είναι οι πλέον ευκατάστατοι υποχώρησε κατά 15%. Συρρικνώθηκε, επίσης, το ποσοστό τους στο συνολικό εισόδημα των νοικοκυριών από το 22,8% στο 20,1%.
Οικονομολόγοι της Wall Street σχολιάζουν ότι μπορεί οι ΗΠΑ να βρίσκονται σε κομβικό σημείο με περαιτέρω μείωση της εισοδηματικής ανισότητας. Υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η ανισότητα στα εισοδήματα μπορεί να συνεχίσει να συρρικνώνεται μέσα στα επόμενα χρόνια, όπως παρατηρούν οι ειδήμονες. Ο κ. Σαέζ, εντούτοις, έχει αντίθετη άποψη.
Προβλέπει ότι το μερίδιο του πλουσιότερου 1% των Αμερικανών στο συνολικό εισόδημα των νοικοκυριών στις ΗΠΑ θα έχει αυξηθεί μέσα στο 2014, εκτίμηση που, πιθανώς, αποδίδεται και στη μεγάλη άνοδο των αγορών στις ΗΠΑ. Στην εκτενή ανάλυση με τίτλο «Εισοδηματική ανισότητα στις ΗΠΑ από το 1913: στοιχεία από τη φορολογία εισοδήματος», ο κ. Σαέζ μαζί με τον οικονομολόγο Γκάμπριελ Ζούκμαν, συγκρίνουν το φτωχότερο 90% των νοικοκυριών με το 0,1% των πιο ευκατάστατων.
Μια πιθανή εξήγηση για τη διεύρυνση της ανισότητας στα εισοδήματα των τελευταίων τριών δεκαετιών, ίσως, να είναι το φαινόμενο των υψηλών αποδοχών και μπόνους σε κλάδους όπως η Wall Street ή ο κλάδος τεχνολογίας. Εντούτοις, παρά τη μεγάλη αύξηση των αποδοχών που λαμβάνουν υψηλόβαθμα στελέχη και αυτοδημιούργητοι επιχειρηματίες, ενδεχομένως να μην υπάρχουν περιθώρια για να συγκεντρώσουν τον πλούτο τους λόγω των χαμηλών ποσοστών αποταμίευσης, της υψηλής φορολογίας και των χαμηλών αποδόσεων στα περιουσιακά στοιχεία τους.
Ο κ. Σαέζ παρατηρεί πως η ανισότητα στα εισοδήματα των ΗΠΑ παρουσίασε μεγάλη αύξηση τη δεκαετία του ’80. Καταγράφεται, την ίδια ώρα, αύξηση του ποσοστού του πλούτου στο 90% των χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων από το 15% που ίσχυε στα τέλη της δεκαετίας του ’20 και στη Μεγάλη Ύφεση στο 35% στα μέσα της δεκαετίας του ’80.
Έπειτα, συγκεκριμένα το 2012, υπήρξε υποχώρηση του πλούτου κατά 23% των χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων λόγω της αύξησης των οικονομικών βαρών από τη στεγαστική πίστη και άλλα χρέη. Σημαντικός παράγοντας της μείωσης των πραγματικών εισοδημάτων στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα είναι η εκτόξευση του χρέους των νοικοκυριών. Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-09 συνετέλεσε στην έκθεση των νοικοκυριών σε χρέη, ενώ η ακίνητη περιουσία τους μειώθηκε δραματικά λόγω της υποχώρησης των τιμών των ακινήτων.
Οπως παρατηρεί ο κ. Σαέζ, η σχετική υποχώρηση του πλούτου της μεσαίας τάξης ήταν εμφανής από τα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα στην έρευνα, αλλά όχι η ταχεία αύξηση περιουσιών κατά εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια δεν είχε καταγραφεί σε αντίστοιχη κλίμακα. Το 0,1% των πλουσιότερων Αμερικανών έχει ευνοηθεί από αυτή τη συσπείρωση πλούτου. Ανάλογες διατυπώσεις κάνει ο Γάλλος οικονομολόγος, Τόμας Πίκερι, στο γνωστό βιβλίο του «Το κεφάλαιο στον 21ο αιώνα». Υπολογίζει πως η εισοδηματική ανισότητα έχει διευρυνθεί αισθητά στις οικονομίες του σύγχρονου ανεπτυγμένου κόσμου, προσεγγίζοντας προπολεμικά επίπεδα.