Μία νέα εξειδικευμένη μελέτη, η οποία αναδεικνύει τις προοπτικές
δημιουργίας ενός Περιφερειακού Εμπορικού Κόμβου Φυσικού Αερίου για την Νοτιοανατολική
Ευρώπη, παρουσίασε σήμερα το Ινστιτούτο
Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ) στους εκπροσώπους του Τύπου. Η μελέτη, με τίτλο
“
The
Outlook
for
a
Natural
Gas
Trading
Hub
in
SE
Europe
”, καταρτίστηκε με πρωτοβουλία του ΙΕΝΕ και έρχεται σε μία εποχή
κατά την οποία η Ευρώπη αντιμετωπίζει μεγάλες ενεργειακές προκλήσεις, με την
κάλυψη των αναγκών της σε φυσικό αέριο να αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία,
ενώ ειδικά για την περιοχή της ΝΑ Ευρώπης καθίσταται επείγουσα η αναμόρφωση του
τομέα φυσικού αερίου.
Η αναγκαιότητα της αναμόρφωσης αυτής προέρχεται από
τις απαιτήσεις ολοκλήρωσης της περιφερειακής αγοράς της ΝΑ Ευρώπης, των
κινδύνων από τον ταραγμένο γεωπολιτικό της περίγυρο, αλλά και των προοπτικών
που ανοίγονται μετά τις νέες ανακαλύψεις υδρογονανθράκων στην περιοχή της
Ανατολικής Μεσογείου.
Η μελέτη, που
επικεντρώθηκε στη χρησιμοποίηση «κόμβων» (hub
s) για την διαπραγμάτευση τιμών
ελεύθερων ποσοτήτων φυσικού αερίου κερδίζει συνεχώς έδαφος στην Ευρώπη και
διεθνώς, αν και η τιμολόγηση του αγαθού με βάση τις τιμές πετρελαίου παραμένει
η κυρίαρχη πρακτική. Οι κόμβοι ή hub
s φυσικού αερίου είναι εικονικές ή πραγματικές τοποθεσίες
αγοραπωλησίας φυσικού αερίου. Ήδη στον ευρύτερο Ευρωπαϊκό χώρο λειτουργούν με
επιτυχία εννέα (9) τέτοιοι κόμβοι με ετήσιο κύκλο εργασιών αρκετών δις ευρώ ο
καθένας.
Σήμερα,
στην περιφέρεια της ΝΑ Ευρώπης, δεν υφίσταται ούτε κάποιος αποτελεσματικός
μηχανισμός για την διαπραγμάτευση αγοράς και πώλησης ποσοτήτων φυσικού αερίου,
αλλά ούτε και μηχανισμός διαμόρφωσης τιμών όσον αφορά τις αγορές spot ή τα
συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (
futures), με συνέπεια οι αγοραπωλησίες να
βασίζονται αποκλειστικά σε διμερείς συμφωνίες. Οι χώρες της περιοχής διαθέτουν οργανωμένες
(αλλά όχι απελευθερωμένες) αγορές φυσικού αερίου, ενώ μία σειρά τρεχουσών και
προσεχών εξελίξεων στο ενεργειακό τοπίο της περιοχής κατατείνουν στο
συμπέρασμα ότι στο άμεσο μέλλον θα
επιτευχθεί η διαθεσιμότητα πρόσθετων ποσοτήτων αερίου για συναλλαγές πέραν των
μακροχρονίων συμβολαίων. Η
μελέτη του ΙΕΝΕ, αφού εξετάζει τις προοπτικές της αγοράς φυσικού αερίου στην ΝΑ
Ευρώπη, καταδεικνύει τη συμβολή ενός
μελλοντικού
hub
στην κάλυψη των σχετικών αναγκών της περιοχής.
Παράλληλα, προτείνει την μορφή υπό την οποία ένα ή περισσότερα
hub θα είχαν τα
βέλτιστα αποτελέσματα για την περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια.
Συμπερασματικά,
η δημιουργία ενός περιφερειακού εμπορικού κόμβου φυσικού αερίου που θα εδρεύει
στην Ελλάδα είναι απόλυτα εφικτή μετά το 2018/2019 υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Η πλέον βασική από αυτές τις προϋποθέσεις είναι η ύπαρξη ικανών ποσοτήτων
αερίου οι οποίες θα μπορούν να διασφαλισθούν από διάφορα σημεία εισαγωγής. Με
δεδομένο ότι ο μεγαλύτερος όγκος αερίου που θα διέρχεται τότε μέσω Βορείου
Ελλάδος και θα αφορά συμβολαιοποιημένες ποσότητες, μέσω μακροπρόθεσμων
oil
indexed
contracts,
η εμπορική δραστηριότητα του κόμβου θα αφορά οριακές ποσότητες (
marginal
gas
volumes).
Ακόμα, μία βασική προϋπόθεση για τη λειτουργία του προτεινόμενου περιφερειακού
εμπορικού κόμβου αερίου είναι η ίδρυση ενός Ενεργειακού Χρηματιστηρίου στο
οποίο θα διαπραγματεύονται συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, αλλά συγχρόνως θα
προσφέρει τον απαραίτητο μηχανισμό και διαφανείς όρους λειτουργίας για την
διενέργεια και άλλων συναλλαγών (π.χ.
OTCs) με υποκείμενο ποσότητες φυσικού αερίου.
Στη
μελετητική ομάδα του ΙΕΝΕ, πέρα από το επιστημονικό προσωπικό του Ινστιτούτου,
συμμετείχαν εξειδικευμένοι σύμβουλοι από την Τουρκία, την Βουλγαρία και το
Ηνωμένο Βασίλειο. Η νέα αυτή μελέτη του ΙΕΝΕ, η οποία ξεκίνησε τον Νοέμβριο του
2013 και ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2014, εκπονήθηκε σε συνεργασία με την
Δημόσια Επιχείρηση Αερίου (ΔΕΠΑ Α.Ε.), τον Διαχειριστή του Εθνικού Συστήματος
Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ Α.Ε.), τα Ελληνικά Χρηματιστήρια, τον Λειτουργό Αγοράς
Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ
Α.Ε.) και την εταιρεία Προμηθέας GAS
Α.Ε. Οι ανωτέρω εταιρείες, πέρα από την οικονομική υποστήριξή τους προς το
ΙΕΝΕ, συνέβαλαν ενεργά, με την παροχή ενημέρωσης και στοιχείων κατά την
προετοιμασία της μελέτης.