Αρκετές είναι οι ενδείξεις που υπάρχουν το τελευταίο διάστημα για μία αφανή προσπάθεια επαναπροσέγγισης Ιράν-Δύσης, η οποία, όμως, αν ευοδωθεί, θα αποτελέσει στρατηγικής σημασίας εξέλιξη τόσο σε επίπεδο διεθνών σχέσεων, όσο και στον τομέα της ενέργειας, ενώ στους πλέον ωφελημένους από την νέα κατάσταση θα είναι και η Ελλάδα. Σε γενικές γραμμές, όπως ανέφερε στην πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία του στο «6th South East Europe Energy Dialogue» του ΙΕΝΕ, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 30-31 Μαΐου, ο Δρ. Narsi Ghorban, Γραμματέας Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ιρανικής Επιτροπής του International Chamber of Commerce, στο πλαίσιο αυτού του «deal», το Ιράν θα προχωρήσει σε «πάγωμα» του πυρηνικού του προγράμματος, με αντάλλαγμα την ομαλοποίηση των σχέσεών του με της δυτικές χώρες.
Όπως παρατήρησε, το τελευταίο διάστημα υπάρχουν πολύ ενθαρρυντικά σημάδια στις συνομιλίες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, που διεξάγει η Ομάδα Επαφής «5 συν 1» (δηλ. τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και η Γερμανία) με την Τεχεράνη. Αν στεφθούν, τελικά, με επιτυχία, η αλλαγή θα είναι κεφαλαιώδους σημασίας για το παγκόσμιο ενεργειακό τοπίο.
Το Ιράν, άλλωστε, αποτελεί μία χώρα πλούσια σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, η οποία μπορεί να τροφοδοτήσει τις ευρωπαϊκές χώρες στη σημερινή συγκυρία, όπου επικρατούν αυξημένες ενεργειακές τιμές σε συνδυασμό με μεγάλη ύφεση. Επιπλέον, η μεγάλη αυτή ασιατική χώρα, που εδώ και πολλά χρόνια ζει σε συνθήκες διεθνούς εμπάργκο, θα μπορούσε να αποτελέσει δυνητικά μία μεγάλη αγορά για τα δυτικά προϊόντα, δίνοντας σημαντικές εξαγωγικές διεξόδους, ιδιαίτερα σήμερα, σε αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες.
Όπως τόνισε ο Ιρανός ειδικός, η «Αραβική Άνοιξη», με τις τεράστιες αλλαγές που ακόμη επιφέρει στον πολιτικό χάρτη μίας τεράστιας περιοχής που εκτείνεται από το Μαρόκο ως τη Συρία και την Αραβική Χερσόνησο, έχει ενθαρρύνει τις προοπτικές της επίλυσης της Δύσης με το Ιράν, σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του τελευταίου, και, μάλιστα, είναι πολύ πιθανόν οι εξελίξεις στον τομέα αυτό να λάβουν καταιγιστικό ρυθμό.
Άλλο στοιχείο που αναμένεται να επιταχύνει τη δυναμική της επαναπροσέγγισης Ιράν-Δύσης είναι οι αυξημένες τιμές του αργού, παρά την απόφαση του OPEC για αύξηση παραγωγής κατά 1,5 εκατ. βαρέλια την ημέρα, και μολονότι το δεύτερο εξάμηνο του έτους η ζήτηση είναι χαμηλή. Εξάλλου, η κρίση που μαστίζει τις δυτικές οικονομίες θα επιδεινωθεί σε περίπτωση μεγαλύτερης ανόδου των τιμών, με συνέπεια νέες πηγές αργού και φυσικού αερίου, όπως το Ιράν, να είναι ζωτικές για πολλές χώρες.
Εξάλλου, η χώρα αποτελεί μακράν τον μεγαλύτερο παραγωγό και καταναλωτή φυσικού αερίου στη Μέση Ανατολή και την Κασπία, ενώ η στρατηγική της θέση της παρέχει πολλά πλεονεκτήματα στο διεθνές εμπόριο φυσικού αερίου. Εντούτοις, όπως υπογράμμισε ο Δρ. Narsi Ghorban, οι κυρώσεις της Δύσης έχουν στερήσει την Τεχεράνη από τη θέση που δικαιούται στον κλάδο του φυσικού αερίου. Αν επιτευχθεί μία αμοιβαία επωφελής επαναπροσέγγιση του Ιράν με την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ και τη διεθνή κοινότητα εν γένει, κάτι τέτοιο θα έχει τεράστιες αλλαγές στην παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου.
Όπως υπογράμμισε ο Δρ. Ghorban, μιλώντας στη διεθνή αυτή συνάντηση του ΙΕΝΕ, πολλές είναι οι χώρες που θα επωφεληθούν από την αποκατάσταση των σχέσεων του Ιράν με τη Δύση. Εκτός από τις ΗΠΑ, η Ιαπωνία, αλλά και οι χώρες της Ε.Ε. αναμένεται να αποκομίσουν μεγάλα οφέλη. Σε αυτές ξεχωρίζουν οι χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου – Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία – οι οποίες, εκτός από το ότι αντιμετωπίζουν σοβαρότατη κρίση χρέους, ήταν, ως την επιβολή του κοινοτικού εμπάργκο στις εισαγωγές ιρανικού αργού, και βασικοί «πελάτες» της Τεχεράνης. Ευνοημένοι από την εξέλιξη αυτή θα είναι και η Γερμανία, η Γαλλία, αλλά και η Τουρκία, μέσω της οποία σχεδιάζεται να διέλθουν αγωγοί που θα μεταφέρουν το ιρανικό φυσικό αέριο προς την Δυτική Ευρώπη.
Επίσης, σύμφωνα με τον Ιρανό ειδικό, ωφελημένες θα είναι και σημαντικές αναδυόμενες ασιατικές οικονομίες, όπως η Ινδία, προς την οποία πιθανόν να διοχετευθεί φυσικό αέριο από το Ιράν μέσω αγωγών, και η Νότιος Κορέα.
Εντούτοις, όπως επισήμανε, το κυοφορούμενο στρατηγικής σημασίας «deal» αναμένεται να έχει και κάποιους δυσαρεστημένους. Σε αυτούς ξεχώρισε το Ισραήλ, το οποίο θα χάσει σημαντικό μέρος της σημασίας του ως περιφερειακού στρατηγικού εταίρου των ΗΠΑ, μιας και οι τελευταίες θα έχουν μετατρέψει σε φίλο και οικονομικό εταίρο έναν ως σήμερα «θανάσιμο» εχθρό, αλλά και την Σαουδική Αραβία, η οποία θα έχει έναν νέο περιφερειακό ανταγωνιστή, πλούσιο σε ενεργειακές πηγές και σημαντικό από άποψης γεωστρατηγικής θέσης, αλλά και από πλευράς επιρροής στον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο.
Συνολικά, το επιχειρηματικό όφελος από την αμοιβαία ευνοϊκή για Δύση και Ιράν επαναπροσέγγιση υπολογίζεται, όπως υπογράμμισε ο Δρ. Ghorban, σε 500 δις δολ. για τα επόμενα δέκα χρόνια. Σε αυτά περιλαμβάνονται 150 δις δολ. κέρδος από την εξερεύνηση και παραγωγή του ιρανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, 100 δις δολ. που αναμένεται να αποφέρει η διύλιση και εξαγωγή τους, ενώ τα κέρδη από πετροχημικά, LNG και GTL (ντήζελ από φυσικό αέριο) πρόκειται να ανέλθουν σε 125 δις δολ.
Τα βασικά πρότζεκτ αγωγών που σχεδιάζεται να μεταφέρουν το ιρανικό φυσικό αέριο, σε περίπτωση εξομάλυνσης των σχέσεων της Τεχεράνης με τη Δύση και άρσης των κυρώσεων, είναι ο λεγόμενος «Ισλαμικός» αγωγός και ο «Περσικός» αγωγός.
Ο πρώτος, σχεδιαζόμενου μήκους 3.000 χλμ. και υπολογιζόμενου κόστους 20 δις δολ., θα διασχίζει το Ιράκ, τη Συρία, την Ελλάδα και την Ιταλία και θα μπορεί να διοχετεύει σοβαρές ποσότητες αερίου προς Συρία, Λίβανο, Τουρκία και, κυρίως, προς την Ευρώπη με εκτιμήσεις για 35-50 bcm μεταφορικής ικανότητας.
Ο «Περσικός» αγωγός, από την άλλη, που θα περνάει από το τουρκικό έδαφος, θα διασχίζει στη συνέχεια όχι «χώρες διέλευσης», όπως ο Nabucco, αλλά καταναλώτριες φυσικού αερίου, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το όφελος από τα παραπάνω πρότζεκτ για την χώρα μας, όπως τόνισε στην ομιλία του ο Δρ. Narsi Ghorban, η οποία, μάλιστα, όπως τόνισε θα αποτελέσει την πρώτη χώρα της Ευρώπης που έχει να κερδίσει από την αποκατάσταση των σχέσεων της Τεχεράνης με την Δύση. Το κόστος που σχετίζεται με την κατασκευή του αγωγού αυτού υπολογίζεται σε 20 δις δολάρια, ενώ σύμφωνα με τον ίδιο δεν είναι ευθέως ανταγωνιστικά προς τον Nabucco.
Αναφερόμενος ειδικότερα στον «Ισλαμικό» αγωγό, ο οποίος θα διέρχεται και μέσω θαλάσσης από την Ελλάδα, παραδέχθηκε ότι αποτελεί ακριβή επιλογή, αλλά θα αποτελέσει την πρώτη άμεση πώληση ενέργειας από την Μέση Ανατολή προς τη Δύση.
Γενικότερα, ο Δρ. Ghorban τόνισε ότι, σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος των συνομιλιών της Τεχεράνης με τη Δύση, η τελευταία θα λάβει μία σημαντική ενεργειακή «ανάσα», πολύτιμη στην παρούσα διεθνή οικονομική κρίση, αλλά και το Ιράν θα επανέλθει στην διεθνή ενεργειακή σκηνή, κερδίζοντας πολλαπλά οφέλη σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο.
Κύριος χορηγός (lead sponsor) του 6th South East Europe Energy Dialogue ήταν η ΔΕΠΑ και χορηγοί οι εταιρείες Protergia S.A. του Ομίλου Μυτιληναίος και η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή Α.Ε., ενώ στους υποστηρικτές συγκαταλέγονταν οι δικηγορικές εταιρείες KGDI και «Lykourezos Law Offices», ο ΔΕΣΦΑ και η Siemens.
Χορηγοί επικοινωνίας του 6th SEEED ήταν οι εφημερίδες Καθημερινή, New Europe και Herald Tribune, καθώς και ο διαδικτυακός τόπος Energia.gr