Νέα αναστάτωση αναμένεται να φέρει στους κόλπους της ΕΕ
η πρόσφατη γνωμοδότηση της Κομισιόν, σύμφωνα με την οποία το πρότζεκτ του
αγωγού φυσικού αερίου
Nord
Stream 2 δεν εμπίπτει στις διατάξεις του
Τρίτου Ενεργειακού Πακέτου. Απέναντι σε μία τέτοια εξέλιξη, που θα δίνει το
δικαίωμα στη Γερμανία να λαμβάνει επιπλέον ποσότητες ρωσικού αερίου, δε
βρίσκονται μόνο κάποιες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (π.χ. Πολωνία), που επιθυμούν
την ενεργειακή απεξάρτηση της ΕΕ από τη Ρωσία, αλλά και χώρες, όπως η Ιταλία,
που θεωρούν ότι στις ίδιες δεν επιτρέπεται, σε αντίθεση με τη Γερμανία, η
πρόσβαση στο ρωσικό αέριο.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το ρωσικό ειδησεογραφικό
πρακτορείο
TASS, η
εφημερίδα
Politico, σε
δημοσίευμά της χθες, Δευτέρα, ανέφερε ότι το νομικό τμήμα της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής, σε εσωτερικό του υπόμνημα, γνωμοδοτούσε ότι η κανόνες της ευρωπαϊκής
αγοράς ενέργειας δεν εφαρμόζονται σε έναν αγωγό όπως ο
Nord
Stream 2, ο οποίος
δεν αγγίζει το έδαφος της ΕΕ. Το εν λόγω υπόμνημα ερχόταν ως απάντηση σε αίτημα
νομικής συμβουλής εκ μέρους της Κομισιόν σχετικά με το αν η ευρωπαϊκή νομοθεσία
στον τομέα του φυσικού αερίου αφορούσε και «υπεράκτιους αγωγούς από τρίτες
χώρες που εισάγουν αέριο στην ΕΕ και ειδικότερα τον αγωγό
Nord
Stream 2».
«Αν η γνώμη της Νομικής Υπηρεσίας εφαρμοστεί, αυτό θα
σημαίνει ότι η ΕΕ δεν μπορεί να αξιώσει την εφαρμογή της ενεργειακής της νομοθεσίας
σε οποιοδήποτε τμήμα του
Nord
Stream 2», σημειώνει η Γενική Διεύθυνση
Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε έγγραφό της στο οποίο αναλύει της απαντήσεις
του νομικού τμήματος.
Η Κομισιόν είναι αντίθετη στο πρότζεκτ, προβάλλοντας
το επιχείρημα ότι ο αγωγός υποβαθμίζει το στόχο της ΕΕ για διαφοροποίηση
ενεργειακών πηγών μέσω απεξάρτησης από τη Ρωσία.
Η Στάση των Ανατολικοευρωπαίων
Σύμφωνα με την εφημερίδα
Politico, η γνωμοδότηση του νομικού τμήματος
της Κομισιόν, αποτελεί πλήγμα προς «τους πολιτικούς αντιπάλους [ενν. του
Nord
Stream 2] στην
Ουάσιγκτων καθώς και σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, και ιδιαίτερα στα
ανατολικά, που θεωρούν ότι τα σχέδια της Μόσχας για επέκταση του αγωγού στη
Γερμανία θα βλάψουν την Ουκρανία, θα ενδυναμώσουν την ενεργειακή επιρροή της Ρωσίας
στην Ευρώπη και θα απειλήσουν τον μεγάλο στόχο της Ενεργειακής Ένωσης της ΕΕ».
Υπενθυμίζεται ότι, στα τέλη του
περασμένου χρόνου, είχε προκληθεί μεγάλο ζήτημα στους κόλπους της ΕΕ με την επιστολή
της κυβέρνησης της Σλοβακίας, που απεστάλη στα τέλη Νοεμβρίου στην Κομισιόν,
και με την οποία εκφραζόταν εναντίωση στην κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου.
Η σλοβακική, αλλά και πολωνική, αυτή πρωτοβουλία, στόχο είχε να «μπλοκάρει» την
κατασκευή του Nord Stream 2, που πρόκειται να αυξήσει τη ροή ρωσικού αερίου
προς την Γερμανία. Η ελληνική, αλλά και η βουλγαρική πλευρά, διέψευσαν ότι
είχαν προσυπογράψει το εν λόγω έγγραφο, με το οποίο τονιζόταν ότι ο
σχεδιαζόμενος αγωγός είναι αντίθετος προς τα ευρωπαϊκά συμφέροντα, ενώ προκαλεί
κίνδυνο περαιτέρω αποσταθεροποίησης στην Ουκρανία.
Αλλά και στα μέσα Ιανουαρίου, ο Πολωνός
πρόεδρος Αντρέι Ντούντα δήλωσε ότι το σχέδιο για την κατασκευή επέκτασης του
Nord Stream, του αγωγού που διοχετεύει ρωσικό αέριο στη Γερμανία παρακάμπτοντας
την Ουκρανία υπαγορεύεται περισσότερο από την πολιτική παρά από την οικονομία
και υπονομεύει την αλληλεγγύη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Ιταλική
Αντίθεση στα
«Δύο Μέτρα και Δύο Σταθμά» της Κομισιόν
- Οι Επιδιώξεις της Σόφιας
Ένα άλλο μέτωπο χωρών που αντιτίθενται στον
Nord
Stream 2 είναι
αυτές του ευρωπαϊκού Νότου, με προεξάρχουσα την Ιταλία. Η Ρώμη θεωρεί ότι η
Κομισιόν τηρεί «δύο μέτρα και δύο σταθμά» στο ζήτημα των μελλοντικών πρότζεκτ
εισαγωγής ρωσικού αερίου, καθώς, ενώ επιδεικνύει αυστηρότητα στην εφαρμογή του
Τρίτου Ενεργειακού Πακέτου, αλλά και των κυρώσεων κατά της Μόσχας στο
Ουκρανικό, για αγωγούς που αφορούν τον ευρωπαϊκό Νότο (όπως ο
South
Stream
και ο
Turkish
Stream), δείχνει
κατανόηση προς τις ανάγκες της Γερμανίας και, άρα, εμφανίζεται ελαστική
απέναντι στον
Nord
Stream 2. Ήδη, τον
Δεκέμβριο, ο Ιταλός
πρωθυπουργός Ματτέο Ρέντσι είχε εκφράσει την έντονη δυσαρέσκειά του προς τη
Γερμανία, κατηγορώντας την ότι διασπά το κοινό μέτωπο των 28 της ΕΕ στο θέμα
των κυρώσεων κατά της Ρωσίας λόγω της κρίσης στην Ουκρανία.
«Είμαστε αυστηροί στο θέμα των κυρώσεων,
αλλά από την άλλη πλευρά ένας αριθμός χωρών ή εταιρειών μπορούν να διπλασιάζουν
το [μέγεθος του] Nord Stream», τόνιζε Ιταλός αξιωματούχος στους Financial
Times, απηχώντας τη δυσαρέσκεια της κυβέρνησης Ρέντσι προς τη Γερμανία, αλλά
και προς τις εταιρείες του κονσόρτσιουμ του έργου. Υπενθυμίζεται ότι στην
κοινοπραξία του Nord Stream 2, εκτός από την Gazprom, η οποία διατηρεί το 50%
του μετοχικού κεφαλαίου, συμμετέχουν και οι γερμανικές ΕΟΝ και BASF, η
αυστριακή ΟΜV, η ολλανδοβρετανική Shell και η γαλλική ENGIE, με ποσοστό 10% η
καθεμία.
Η νέα γνωμοδότηση της Κομισιόν
αναμένεται να αυξήσει την ιταλική δυσαρέσκεια απέναντι στο Βερολίνο, η οποία
έχει εκφραστεί πρόσφατα και για άλλα θέματα, όπως το προσφυγικό. Εξάλλου, σε
αντίθεση με το παρελθόν, η Γερμανία εμφανίζεται πλέον να επιθυμεί μία ισχυρή
Κομισιόν, ενώ, όπως τόνιζε ο Γερμανός
πρώην πρέσβης στην ΕΕ, Δρ. Dietrich von Kyaw, σε πρόσφατη
συνέντευξή του στη
Euractiv, ο κυρίαρχος
ρόλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι πλέον «προβληματικός», καθώς «αντιπροσωπεύει
την εθνική κυριαρχία σαν να είμαστε ακόμα στις ημέρες του Συνεδρίου της Βιέννης»
και αποδυναμώνει την Επιτροπή και αποτρέπει τις αποφάσεις που πρέπει να
λαμβάνονται με ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο των Υπουργών». Οι πρόσφατες
δηλώσεις Ρέντσι, σύμφωνα με τις οποίες «τέλειωσε η εποχή που οι Βρυξέλλες
έλεγχαν την Ιταλίαμε τηλεχειριστήριο», απηχούν την αντίδραση της Ρώμης σε
μία τέτοια εξέλιξη και δεν αποκλείεται να τις δούμε να αναζωπυρώνονται επ’
ευκαιρία της γνωμοδότησης του νομικού τμήματος της Κομισιόν για τον Nord Stream
2.
Θα πρέπει, από την άλλη, να γίνει
ιδιαίτερη αναφορά στη βουλγαρική στάση απέναντι στον Nord Stream 2. Η Σόφια,
μολονότι τελικά δε συμμετείχε στην προαναφερθείσα πολωνική πρωτοβουλία της επιστολής
κατά του αγωγού, δεν θα επιθυμούσε την κατασκευή του, καθώς, μέσω αυτού, θα
μπορούσε να διοχετεύεται ρωσικό αέριο και προς τη Νότια Ευρώπη, μέσω του
αυστριακού κόμβου στο Baumgarten, όπως δήλωσε στις 20 Ιανουαρίου η Διευθύνουσα
Σύμβουλος και Γενική Διευθύντρια της Gazprom Export, Έλενα Μπουρμίστροβα.
Αντίθετα, η Βουλγαρία επιφυλάσσει για τον εαυτό της τον ρόλο του κόμβου,
επιθυμώντας την κατασκευή σχετικών εγκαταστάσεων στη Βάρνα, όπου θα υποδέχεται
φυσικό αέριο από τη Ρωσία, αλλά και από άλλες πηγές. Από την άλλη, δεν επιθυμεί
να έλθει σε ευθεία σύγκρουση με τη Μόσχα και για τον
Nord
Stream 2, καθώς οι σχέσεις των δύο χωρών έχουν πληγεί από
την βουλγαρική στάση στο θέμα του
South
Stream. Άλλωστε, η ανάδειξη της Βουλγαρίας σε περιφερειακό
κόμβο φυσικού αερίου προϋποθέτει απαραίτητα την παραλαβή ρωσικών ποσοτήτων και,
άρα, ομαλές σχέσεις με τη Μόσχα.
«Η Κομισιόν Επιθυμεί να Διατηρήσει
τα Μέσα να Εμποδίσει τον
Nord
Stream
2»
Ας σημειωθεί, τέλος, ότι το 13σέλιδο έγγραφο της Γενικής
Διεύθυνσης Ενέργειας, το οποίο δεν φέρει ημερομηνία, αναλύει τα «τεχνικά/νομικά
σχόλια» του νομικού τμήματος «περιλαμβανομένων των ανησυχιών λόγω των οποίων οι
παρατηρήσεις [του νομικού τμήματος] δεν ήταν δυνατόν να κοινοποιηθούν», αναφέρει
το δημοσίευμα της
Politico.
Σύμφωνα με την εφημερίδα, «το έγγραφο περιγράφει την
προσπάθεια της διεύθυνσης να βρει μια διέξοδο σχετικά με τα ευρήματα του
νομικού τμήματος ώστε, παρ’ όλ’ αυτά, η Κομισιόν να μπορεί ακόμη να έχει τα μέσα
να εμποδίσει τον
Nord
Stream 2. Στόχο έχει να υποβαθμίσει τα επιχειρήματα
των νομικών, ενώ παρέχει νομικές λύσεις για την εφαρμογή της ενεργειακής
νομοθεσίας της ΕΕ, σε περίπτωση που η γνώμη [των νομικών υπηρεσιών] αλλάξει».
Αν και η
Politico τονίζει ότι η άποψη του νομικού
τμήματος δεν είναι δεσμευτική για την Κομισιόν, «αναδεικνύει τις μεγάλες
διαφορές στις απόψεις ανάμεσα στους αξιωματούχους της Επιτροπής όσον αφορά ένα
πρότζεκτ αγωγού φυσικού αερίου που θα μπορούσε να αλλάξει το ενεργειακό τοπίο της
ΕΕ».