Οι Κινέζοι αναλυτές δεν κρύβουν την ανησυχία τους για την ασφάλεια των εισαγωγών λιθίου, οι οποίες αποτελούν προϋπόθεση για στρατηγικές βιομηχανίες του Πεκίνου, όπως τα ηλεκτρικά οχήματα.
Το 2018, η κινεζική Tianqiέγινε ο δεύτερος μεγαλύτερος μέτοχος στην SQM, τον παραγωγό λιθίου που εδρεύει στη Χιλή και αποτελεί έναν από τους κυρίαρχους στην παραγωγή και επεξεργασία αυτής της κρίσιμης πρώτης ύλης. Η Tianqiπλήρωσε περί τα 4 δις δολάρια για το 22,16% των μετοχών της SQM. Ο βασικός λόγος της αγοράς ήταν η προσπάθεια της κινεζικής εταιρείας, η οποία επίσης δραστηριοποιείται στο εμπόριο του λιθίου, να διασφαλίσει τις χιλιανές εξαγωγές προς την Κίνα. Σύμφωνα με κινεζικές πηγές, τα χιλιανά προϊόντα λιθίου αποτέλεσαν το 89,5% των συνολικών εισαγωγών της Κίνας για το 2023.
Στο διάγραμμα: Το μερίδιο των παραγωγών ανθρακικού λιθίου στην παγκόσμια αγορά. Πηγή: Global X.
Οι εξελίξεις αυτές προκάλεσαν την αντίδραση της κινεζικής πλευράς. Η Tianqiυπέβαλε αίτημα για την πραγματοποίηση ψηφοφορίας μεταξύ των μετόχων προκειμένου να εγκρίνουν τη συνεργασία με την Codelco. Ωστόσο οι Χιλιανές αρχές απέρριψαν το αίτημα, καθώς μία τέτοια ψηφοφορία δεν απαιτείται από το καταστατικό της SQM. Μην έχοντας μεγάλα περιθώρια ελιγμών, ένα από τρία εκλεγμένη μέλη της Tianqiστο διοικητικό συμβούλιο της SQMπαραιτήθηκε, ενεργοποιώντας τη διαδικασία εκλογής νέου ΔΣ. Η ηγεσία της SQMκατηγόρησε την Tianqi, αμφισβητώντας αν η κινεζική πλευρά αποβλέπει στην αποτελεσματικότερη λειτουργία της επιχείρησης ή μόνο στο να την ελέγχει.
Η επερχόμενη εθνικοποίηση της SQMθα έχει σοβαρές συνέπειες για την επένδυση των Κινέζων. Αφενός, το ποσοστό των μετοχών που ελέγχει η Tianqiθα αποδυναμωθεί, καθώς η κρατική επιχείρηση χαλκού της Χιλής, η Codelco, θα έχει το 50%+1 μετοχές της νέου σχήματος. Αυτό συνεπάγεται τόσο μείωση εσόδων από τα κέρδη της SQM, όσο και λιγότερη ισχύ στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της εταιρείας. Το 2025, όταν η Codelco αναλάβει την πλειοψηφία της SQM, το διοικητικό συμβούλιο της επιχείρησης θα διαμορφώνεται από τις κρατικές αρχές, κάτι που προβληματίζει τόσο την Tianqi, όσο και άλλους ιδιώτες επενδυτές. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μετοχές της Tianqi υποχωρούν τους τελευταίους μήνες λόγω των μειωμένων τιμών του λιθίου.
Αφετέρου, η απόφαση της Χιλής να ελέγξει το εμπόριο λιθίου δεν είναι μεμονωμένη. Αντιθέτως, το Μεξικό κρατικοποίησε τα ορυχεία λιθίου εντός των συνόρων του πέρσι. Παράλληλα, υπάρχει έντονη φημολογία ότι η Αργεντινή, η Βολιβία, και η Χιλή— γνωστές και ως «το τρίγωνο του λιθίου»— θα συμπράξουν με τη Βραζιλία για τη δημιουργία ενός διακρατικού οργανισμού που θα ελέγχει την παραγωγή και τις εξαγωγές λιθίου. Πέραν της Νότιας Αμερικής, μία σειρά αναπτυσσόμενων κρατών στρέφονται προς τον προστατευτισμό στον τομέα των φυσικών πόρων. Η Ζιμπάμπουε και η Ναμίμπια απαγόρευσαν τις εξαγωγές ακατέργαστου λιθίου. Το Κονγκό επανεξετάζει όλες τις συμφωνίες με τους ιδιώτες παραγωγούς κοβάλτιου προκειμένου να εξασφαλίσει καλύτερα περιθώρια κέρδους. Η Ινδονησία απαγόρευσε τις εξαγωγές νικελίου και απαίτησε την κατασκευή τοπικών μονάδων επεξεργασίας του μετάλλου.
Από την πλευρά τους, οι κινεζικές εταιρείες επιχειρούν να υποβαθμίσουν τις επιπτώσεις αυτών των εξελίξεων. Τόσο η Tianqi, όσο και η Ganfeng Lithium, δήλωσαν ότι οι εισαγωγές λιθίου από τη Χιλή είναι μειωμένες, και ότι η πλειοψηφία της συγκεκριμένης πρώτης ύλης προέρχεται από την Αυστραλία. Ωστόσο, οι κινέζοι αγοραστές λιθίου δεν έχουν λόγο να εφησυχάσουν: η άλλη μεγάλη παραγωγός και εξαγωγέας λιθίου, η Albemarle, είναι αμερικανικών συμφερόντων. Με τον ανταγωνισμό μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου να εντείνεται σε μία σειρά τομέων, η ασφάλεια των εισαγωγών λιθίου στην Κίνα φαίνεται όλο και πιο αβέβαιη.