Η Σκληρή και Αβέβαιη Επόμενη Ημέρα για τις Επιχειρήσεις του Ενεργειακού Τομέα στην Ελλάδα

Σε προηγούμενη παρέμβαση μας από την στήλη (http://www.energia.gr/article.asp?art_id=95997) είχαμε επισημάνει πώς η παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση και τη χώρα μας γενικότερα, και η καταβαράθρωση της οικονομίας είχε και έχει επηρεάσει τελείως αρνητικά την αξία των ευρωομολόγων των μεγάλων Ελληνικών ενεργειακών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στις διεθνείς αγορές. Τα δε capital controls με το ταυτόχρονο κλείσιμο του Χρηματιστηρίου Αθηνών ήρθαν να δώσουν το τελειωτικό κτύπημα σε ένα μέχρι πρόσφατα ιδιαίτερα δυναμικό κλάδο, που μόνο σημαντικές επενδύσεις και σοβαρά επιχειρηματικά σχέδια, που έχουν δημιουργήσει χιλιάδες θέσεις εργασίας, έχει να επιδείξει.

Η οικονομική κατάρρευση της Ελλάδος έπληξε σχεδόν ανεπανόρθωτα τον εγχώριο ενεργειακό τομέα την στιγμή που στην Ευρώπη και ευρύτερα παρατηρείται σωστή κοσμογονία σε επενδύσεις και προώθηση καινοτόμων σχεδίων και πρωτοπόρων εφαρμογών. Όπου και να κοιτάξουμε στον ενεργειακό επιχειρηματικό ορίζοντα θα παρατηρήσουμε με εύλογα συναισθήματα απόγνωσης και οργής (για την δική μας ανικανότητα, οπισθοδρομικότητα και μιζέρια) και ίσως με κάποια ενδόμυχη ζήλεια να πραγματοποιούνται επενδύσεις δισεκατομμυρίων σε όλους τους κλάδους της ενέργειας, από την ηλεκτροπαραγωγή και το φυσικό αέριο μέχρι τις έρευνες υδρογονανθρακών και την ανάπτυξη νέων κοιτασμάτων και μεγάλης κλίμακος εφαρμογές ΑΠΕ ως και την ενεργειακή αποδοτικότητα σε κτίρια και την βιομηχανία. Έτσι σήμερα κατασκευάζονται ανά τον κόσμο πολλές νέες ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες τελευταίας τεχνολογίας, με συμβατικά καύσιμα αλλά και με πυρηνικά, με υψηλούς δείκτες απόδοσης, νέοι αγωγοί και συστήματα μεταφοράς ενέργειας, μεγάλες εφαρμογές ΑΠΕ, με ιδιαίτερη αναφορά στην αιολική ενέργεια, τα φωτοβολταϊκά και στα ηλιακά-θερμικά, την γεωθερμία και την βιομάζα, αξιοποίηση τεράστιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, και κατασκευή πολλών νέων μονάδων παραγωγής LNG κλπ. κλπ.

Και δεν χρειάζεται να ανατρέξουμε στις εξελίξεις σε ΗΠΑ και Κίνα όπου λόγω μεγέθους των αγορών τα αποτελέσματα εντυπωσιάζουν κατά τρόπο ασύλληπτο. Ας περιοριστούμε απλά και μόνο στη γύρω μας περιοχή όπως στην Αλβανία όπου κάθε χρόνο αυξάνεται η παραγωγή από το μεγάλο κοίτασμα Patos- Maritza(30.000 βαρέλια/ημέρα σήμερα με προοπτικές 100,000 βαρέλια μέχρι το 2020), η αξιοποίηση της γεωθερμίας για παραγωγή ηλεκτρισμού στη Τουρκία (100 MW σήμερα με προοπτική το 1.0 GW μέχρι το 2018), η παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου στο Ισραήλ ήδη από το κοίτασμα Tamar (8.0-10.0 bcm) και αύριο από το Leviathan, η έναρξη της διαδικασίας για την αξιοποίηση του κοιτάσματος Αφροδίτη στην Κύπρο με προοπτική παραγωγής το 2018/2019, η κατασκευή του τεράστιου αγωγού φυσικού αερίου TANAP στη Τουρκία όπως και η προγραμματισμένη κατασκευή του Turkish Stream I, η έναρξη κατασκευής των πυρηνικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής στ o Akkuyu και στην Σινώπη στη Τουρκία, η εντυπωσιακή αύξηση της παραγωγής φυσικού αερίου από εγχώριες πηγές σε Ρουμανία και Βουλγαρία, η επένδυση στις νέες πυρηνικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής ΙΙΙ και IV στο Chernavoda στη Ρουμανία κ.α, και ο κατάλογος είναι λίαν μακρύς.

Σε αντιδιαστολή με το τι συμβαίνει στον έξω κόσμο και στην πραγματική οικονομία της αγοράς και της αξιοποίησης επιχειρηματικών ευκαιριών- οι οποίες στον ενεργειακό τομέα της ευρύτερης περιοχής μας στη ΝΑ Ευρώπη παρουσιάζονται σήμερα ιδιαίτερα αυξημένες- στην Ελλάδα παραμένουμε εγκλωβισμένοι σε μία σχεδόν πρωτοφανή εσωστρέφεια και έρμαιοι ενός πολιτικά αδιεξόδου και βαθύτατα στιγματισμένου παρελθόντος. Το αποτέλεσμα είναι ότι πλην μίας πολύ μικρής μειοψηφίας επιχειρηματιών και εμπειρογνωμόνων αρνούμεθα να αντικρύσουμε τον έξω κόσμο, ιδίως στην Ευρώπη, με τα γυαλιά της ανάπτυξης και της προόδου και επιλέγουμε (συνειδητά ή όχι) να πιστεύουμε σε οφθαλμαπάτες και οπτασίες, βλέποντας ένα κόσμο που μας απειλεί και είναι διαρκώς στραμμένος εχθρικά εναντίον μας. Όμως το σοκ από την ανακάλυψη της πραγματικότητας που βιώνουμε τις τελευταίες εβδομάδες δεν πρόκειται κατά τα φαινόμενα να επηρεάσει άμεσα τα ανακλαστικά μας και να γίνει αφορμή για ένα ξετίναγμα προς τα εμπρός. Και ο λόγος δεν είναι άλλος από την ολική καταστροφή που έχει υποστεί η οικονομία μας καθ’ο διάστημα εμείς προσπαθούσαμε να αποφασίσουμε εάν πράγματι επιθυμούσαμε την διάσωσή μας ή όχι. Και τώρα που επιτέλους οι ενωμένες (αίφνης) πολιτικές δυνάμεις αποφάσισαν ότι θέλουμε να διατηρήσουμε τη θέση μας στα ανεπτυγμένα κράτη και να έχουμε σκληρό νόμισμα, έχουμε να αντιμετωπίσουμε τα συντρίμμια και αποκαΐδια της έως τώρα (εδώ και 12 μήνες!) ατελέσφορης πορείας της οικονομίας. Για να μην ομιλήσουμε καλύτερα περί της ανύπαρκτης οικονομικής πολιτικής.

Ο ενεργειακός τομέας, ως ένας κατ’ εξοχήν παραγωγικός βραχίονας της οικονομίας, έχει τώρα να αντιμετωπίσει μία εξόχως δύσκολη, εάν όχι απελπιστική κατάσταση, έχοντας κυριολεκτικά εγκλωβιστεί σε μία περίκλειστη πλέον Ελληνική- Βαλκανική ζώνη. Πρόκειται περί μίας τραγικής και άδικης μοίρας εάν μάλιστα λάβουμε υπ’ όψιν τις όχι ευκαταφρόνητες επενδύσεις που, εν μέσω κρίσης, πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία 5 χρόνια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΙΕΝΕ το διάστημα αυτό (2009-2014) επενδύθηκαν συνολικά περί τα 15.0 δισεκατομμύρια ευρώ σε ένα εκτενέστατο πλέγμα υποδομών, όπως σε νέες δυιλιστικές μονάδες και βελτίωση υπαρχόντων, στην αναβάθμιση του τέρμιναλ του LNG, σε νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ, στην επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου και την κατασκευή νέων αγωγών, στις ΑΠΕ (αιολικά, φωτοβολταϊκά, ηλιοθερμικά, μικρά υδροηλεκτρικά) και στην βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων. Οι επενδύσεις αυτές πέρα από τον εκσυγχρονισμό των ενεργειακών υποδομών δημιούργησαν και χιλιάδες νέες θέσεις εργασίες έτσι που έως πρόσφατα ο ενεργειακός τομέας στη χώρα μας απασχολούσε συνολικά περί τα 80,000 άτομα σε μόνιμες θέσεις. Πολλές βέβαια από τις νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν την τελευταία πενταετία, ιδιαίτερα στο χώρο των ΑΠΕ και της ενεργειακής αποδοτικότητας, που υπολογίζονται περί τις 12,000-15,000 νέες θέσεις, έχουν πλέον χαθεί οριστικά συνέπεια λαθεμένων πολιτικών επιλογών αλλά και της διαρκούς εμβαθυνόμενης οικονομικής κρίσης το τελευταίο διάστημα. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν τα αμέσως επόμενα χρόνια θα μπορέσουμε να δούμε ξανά επενδύσεις της οικονομικής τάξης μεγέθους των τελευταίων ετών.

Και ενώ οι μεγάλες και μεσαίου μεγέθους ενεργειακές επιχειρήσεις της χώρας (βλέπε ΔΕΗ, ΕΛΠΕ, Motoroil, ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ, Όμιλος Μυτιληναίος, Ήρων – Τερνα, Energean Oil & Gas, ΕΛΤΕΧ, Elinoil κλπ.) διαθέτουν σοβαρά assets τόσο μέσω της παραγωγικής υποδομής τους όσο και της εμπορικής τους δραστηριότητας, αίφνης ευρίσκονται τελείως αποκομμένες από το διεθνές οικονομικό και επενδυτικό περιβάλλον. Με το κλείσιμο του Χρηματιστηρίου Αθηνών, τώρα στην 4^η εβδομάδα, παράλληλα με τα capital controls, συνέβη ότι χειρότερο μπορούσε να συμβεί! Έτσι έχουμε τώρα μία παράδοξη, εάν όχι σουρεαλιστική κατάσταση, όπου μεγάλες και με πλήρη κεφαλαιακή επάρκεια επιχειρήσεις, με μεγάλα πάγια, με ισχυρά cash flows και εξασφαλισμένους κύκλους εργασιών να ευρίσκονται σήμερα στη ζώνη της πλήρους υπαρξιακής αβεβαιότητας σύμφωνα με την αρχή της απροσδιοριστίας του Heisenberg. Δηλαδή έχουν μία αξία και συγχρόνως δεν έχουν!

Μόνο ένα διάγραμμα για "μαύρες τρύπες" θα μπορούσε να αναπαραστήσει επαρκώς τις σημερινές προοπτικές του επιχειρείν εν Ελλάδι, που πλέον κινείται με μόνη σταθερά την ... "αρχή της απροσδιοριστίας"!

Μία κατάσταση όπου αναμένεται ότι θα ενισχυθεί περαιτέρω η αβεβαιότητα αφού η συνεχιζόμενη αργία του ΧΑ οδηγεί μοιραία στη διαγραφή του από τους διεθνείς χρηματιστηριακούς δείκτες όπως αυτός της Morgan Stanley Capital International ( MSCI), του FTSE Global και του FTSE Greece, που μάλλον θα καταργηθεί με το άνοιγμα του Χρηματιστηρίου Αθηνών, και τις προβληματικές εφ’ εξής συνθήκες λειτουργίας του. Ο αποκλεισμός του ΧΑ από τους διεθνείς χρηματιστηριακούς δείκτες σημαίνει αυτόματα την απομάκρυνση ξένων επενδυτικών funds και την επενδυτική απομόνωση της Ελλάδας. Χωρίς διεθνή χρηματιστηριακή αναγνώριση οι μεγάλες εταιρείες του ενεργειακού χώρου θα παραμείνουν για μεγάλο διάστημα αξίες χωρίς αντίκρισμα και επιχειρηματικά σχήματα χωρίς μέλλον. Μπορεί η Ελλάδα να παραμένει προσωρινά στο ευρώ, αλλά το τέλειο οικονομικό έγκλημα κατά των επιχειρήσεων και των εργαζομένων σε αυτές, με προεξέχοντα τον ενεργειακό κλάδο, έχει επιτελεσθεί με τον πλέον αήθη και ολοκληρωτικό τρόπο!