Θολό Παραμένει το Τοπίο για τον South Stream Μετά την Αποχώρηση των Ευρωπαίων Εταίρων

Η απόφαση την περασμένη εβδομάδα των τριών Ευρωπαίων εταίρων της Gazprom να αποχωρήσουν από την κοινοπραξία “South Stream Transport” η οποία και είχε αναλάβει την κατασκευή και λειτουργία του παράκτιου τμήματος αγωγού στη Μαύρη Θάλασσα, αποτελεί πλήγμα για την βιωσιμότητα του έργου σύμφωνα με εκπροσώπους Ευρωπαϊκών ενεργειακών εταιρειών. Όπως παρατηρούσαν οι ανωτέρω πηγές το σύστημα αγωγών του South Stream όπως αρχικά είχε σχεδιασθεί θα είναι τώρα εξαιρετικά δύσκολο να κατασκευασθεί μετά την αποχώρηση των τριών Ευρωπαϊκών εταιρειών που κατείχαν μεταξύ τους το 50% στη κοινοπραξία.

Το υπόλοιπο 50% στην κοινοπραξία South Stream Transport, η οποία θα κατασκεύαζε το υποθαλάσσιο τμήμα του αγωγού φυσικού αερίου, απέκτησε η Gazprom χωρίς ωστόσο να ανακοινωθεί το τίμημα εξαγοράς. Ως γνωστό το όλο project στην παρούσα του μορφή, δηλαδή με κατάληξη στη Βουλγαρία και από εκεί μέσω ΝΑ Ευρώπης σε Αυστρία και Ιταλία, ματαιώθηκε μετά την ανακοίνωση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν κατά την διάρκεια επίσημης επίσκεψής του στην Άγκυρα την 1^η Δεκεμβρίου.

Στην κοινοπραξία, η οποία είχε προγραμματίσει να ξεκινήσει τις εργασίες κατασκευής του υποθαλάσσιου τμήματος του αγωγού, μήκους 931 χιλιομέτρων εντός του Δεκεμβρίου, η Gazprom είχε το 50%, η ιταλική Eni το 20% και από 15% η γαλλική EDF και η θυγατρική της γερμανικής BASF, Wintershall. Για τις ανάγκες του κολοσσιαίου αυτού έργου η γαλλική EDF είχε δαπανήσει περί τα 150 εκατ. δολάρια έως τα μέσα του 2014 και ανάλογα ποσά είχαν καταβάλλει οι άλλες δύο εταιρείες.

Καθώς η κοινοπραξία του αγωγού δεν είχε πάρει δάνεια από τις τράπεζες, όλες οι επενδύσεις και ο δανεισμός χρηματοδοτούνταν από τις ίδιες τις εταιρείες ανάλογα με το ποσοστό που κατείχαν στην South Stream Transport. Το πλήγμα είναι ισχυρό κυρίως για την Wintershall, καθώς τα σχέδια της για επέκταση στη ρωσική αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου συνδέονται στενά αν δεν εξαρτώνται απόλυτα από τη συμμαχία της με την Gazprom.

Όπως παρατηρούσε πρόσφατα ο καθηγητής Jonathan Stern, διευθυντής του Oxford Institute for Energy Studies, η ματαίωση του project του South Stream, έστω και εάν αυτό πρόκειται να αντικατασταθεί εν ευθέτω χρόνο από άλλο αντίστοιχο έργο, αποτελεί ισχυρό πλήγμα για τη Gazprom αλλά και για την αξιοπιστία του ίδιου του Βλαντιμίρ Πούτιν ο οποίος είχε αναδείξει το έργο ως βασικό βραχίονα της περιφερειακής ενεργειακής πολιτικής της Μόσχας. Όμως τόσο το κλιμακούμενο κόστος κατασκευής και τα προβλήματα που αντιμετώπισε στην αδειοδοτική διαδικασία με το γραφειοκρατικό κατεστημένο των Βρυξελλών σε συνδυασμό με την κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου- έχουν πλέον χάσει το 50% της αξίας τους τους τελευταίους έξι μήνες- ήσαν οι κατεξοχήν παράγοντες που επέδρασαν σωρευτικά και καταλυτικά στην απόφαση του Ρώσου προέδρου. Σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στη διοίκηση της Gazprom η τελική απόφαση για την ματαίωση του έργου ελήφθη τις τελευταίες ημέρες του Νοεμβρίου και αφού οι τιμές του αργού είχαν υποχωρήσει ραγδαία μετά την σύνοδο του OPEC στη Βιέννη στις 27/11. Με πρόβλεψη για τιμές του αργού να κυμαίνονται μεταξύ $40 και & $50 το Α’ εξάμηνο του 2015 η Gazprom και οι συνεταίροι της στο South Stream αντιμετώπιζαν πλέον σημαντικά λιγότερα έσοδα από πωλήσεις αερίου και πετρελαίου και άρα αργά ή γρήγορα θα ήσαν σε αδυναμία να στηρίξουν με δικά τους αποκλειστικά κεφάλαια την κατασκευή του έργου. Αφού λόγω των Δυτικών κυρώσεων οι Ρωσικές εμπορικές τράπεζες έχουν αποκοπεί πλήρως από την πρόσβαση τους στις Ευρωπαϊκές και Αμερικανικές χρηματαγορές.

Από την Ρωσική πλευρά η μόνη ενημέρωση για το όλο θέμα έχει μέχρι στιγμής προέλθει από ανακοίνωση της ίδιας της Gazprom στις 29/12 η οποία αναφέρει ότι εξαγόρασε το μερίδιο των τριών ανωτέρω εταιρειών στην εταιρεία South Stream Transport BV χωρίς να δίδει περισσότερες λεπτομέρειες . Σύμφωνα με εκπρόσωπο της Γερμανικής Wintershall, θυγατρική του πανίσχυρου βιομηχανικού ομίλου BASF, «οι συμμετέχουσες στην κοινοπραξία εταιρείες λόγω της αβέβαιης κατάστασης που δημιουργήθηκε σχετικά με την αργοπορία αδειοδότησης του έργου ήτο εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψουν τις οικονομικές επιπτώσεις για αυτό και από κοινού με την Gazprom αποφάσισαν την ακύρωση του έργου με την παρούσα σχεδίαση του». Έχει ενδιαφέρον ότι η επίσημη απόφαση για την ακύρωση του έργου ανακοινώθηκε σχεδόν ταυτόχρονα από τις άνω εταιρείες και την Gazprom ένα όμως ολόκληρο μήνα μετά την τοποθέτηση του Ρώσου προέδρου επί του θέματος.

Έχει, επίσης, ενδιαφέρον η αντίδραση του Ρωσικού χρηματιστηρίου μετά την ανακοίνωση για την ματαίωση του έργου με άνοδο της μετοχής της Gazprom. Ο Chris Weafer, εταίρος της χρηματιστηριακής εταιρείας Macro-Advisory στη Μόσχα, και από τους πλέον οξυδερκείς αναλυτές της Ρωσικής αγοράς σε δηλώσεις του στην εφημερίδα New Europe στις αρχές της εβδομάδας παρατηρούσε ότι «η εκτίμηση του κόστους για την κατασκευή του South Stream την τελευταία περίοδο αναθεωρείτο συνεχώς προς τα άνω με αυτό να έχει φθάσει το αστρονομικό ποσό των $40 δισεκατομμυρίων. Αυτή ήτο και μία εσφαλμένη αξιοποίηση των οικονομικών πόρων της Gazprom και ένα κακό deal για τις χιλιάδες μικρομετόχους της εταιρείας. Στην πράξη δεν εχρειάζετο να κατασκευασθεί ένας τόσο τεράστιος αγωγός την στιγμή που αυτό που απαιτείτο ήτο μία καλύτερη συμφωνία με την Ουκρανία για την διέλευση του αερίου μέσω των εδαφών της». Σύμφωνα με άλλους χρηματιστηριακούς αναλυτές στη Μόσχα «η Gazprom θα έπρεπε να μην ξοδεύει χρήματα για τόσο μεγαλεπήβολα σχέδια αλλά αντιθέτως να προσπαθήσει να μειώσει το χρέος της βελτιώνοντας έτσι τα χρηματοοικονομικά της και επενδύοντας ταυτόχρονα σε μονάδες παραγωγής LNG, που αποτελεί το καύσιμο του μέλλοντος αφού προσφέρει δυνατότητα για μελλοντική διαφοροποίηση και διεύρυνση της πελατειακής της βάσης».

Τις ανωτέρω απόψεις δεν συμμερίζεται ένας μεγάλος αριθμός αναλυτών εντός και εκτός Ρωσίας οι οποίοι παρατηρούν ότι με δεδομένα τα σοβαρά προβλήματα με την Ουκρανία τα οποία δεν πρόκειται να εξαφανισθούν ως δια μαγείας, επιβάλλεται η πλήρης παράκαμψη της ασταθούς αυτής χώρας η πολιτική ηγεσία της οποίας άρεται και φέρεται βάσει προσωπικών συμφερόντων και των υποχρεώσεων που έχει αναλάβει απέναντι στους Δυτικούς χρηματοδότες της. Αυτή φαίνεται ότι είναι η κρατούσα άποψη και της διοίκησης της Gazprom η οποία τώρα εξετάζει μία εναλλακτική οδό μεταφοράς σημαντικών ποσοτήτων αερίου στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας. Παρά το γεγονός ότι τίποτε συγκεκριμένο δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί από την Gazprom παράγοντες της αγοράς στην Τουρκία που μίλησαν στο energia.gr παρατηρούσαν ότι η εναλλακτική λύση που τώρα μελετάται μεταξύ Gazprom και BOTAS σε πρώτη φάση περιλαμβάνει την διοχέτευση επιπλέον όγκων φυσικού αερίου στη Τουρκία μέσω του υπάρχοντος υποθαλάσσιου αγωγού Blue Stream συνολικού μήκους 1.213 χλμ., και 83 5 km του υποθαλάσσιου τμήματος, που τέθηκε σε λειτουργία το 2005 και έχει μεταφορική ικανότητα 16.0 BCM. Αυτή τώρα μπορεί να αυξηθεί στα 23-26 BCM με την εγκατάσταση δεύτερου συμπιεστή, ικανοποιώντας άμεσα επιπλέον ανάγκες αερίου της ίδιας της Τουρκίας. Σε δεύτερη φάση μελετάται η κατασκευή ενός παράλληλου αγωγού, του Blue Stream II, o οποίος θα ποντισθεί δίπλα στον υπάρχοντα Blue Stream και θα μπορεί να μεταφέρει 30-40 BCM ενώ παράλληλα θα κατασκευασθεί ένας χερσαίος αγωγός σε Τουρκικά εδάφη από το τέρμιναλ στο Durusun, πλησίον της Σαμψούντας, μέχρι τα Ελληνοτουρκικά σύνορα. Στην υλοποίηση του σχεδίου αυτού σημαντικό ρόλο πρόκειται να παίξει η Ελλάδα αφού μέσω αυτής θα πρέπει να διέλθει ένας νέος αγωγός που θα φθάσει στην περιοχή της Ηγουμενίτσας και από εκεί υποθαλασσίως στην Ιταλία με ενεργοποίηση του διασυνδετήριου αγωγού IGI, που αποτελεί ώριμο τεχνικό έργο με μετόχους τις ΔΕΠΑ- Edison.

Βέβαια οι ανωτέρω πληροφορίες που προέρχονται αποκλειστικά από την Τουρκική πλευρά δεν έχουν επιβεβαιωθεί από την Ρωσία, έτσι που προς το παρόν τουλάχιστον το project του νέου South Stream να κινείται σε ένα μάλλον θολό τοπίο. Σύμφωνα πάντως με συγκλίνουσες πληροφορίες η διοίκηση της Gazprom με την βοήθεια τεχνικών συμβούλων εξετάζει την τρέχουσα περίοδο και άλλες εναλλακτικές λύσεις με άξονα αναφοράς την Τουρκία, με την οποία σημειωτέον η Ρωσική κυβέρνηση έχει ήδη υπογράψει MOU για την μεταφορά Ρωσικού αερίου μέσω αυτής στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τελευταία ενημέρωση προς το energia.gr από καλά ενημερωμένες πηγές στη Μόσχα θα απαιτηθούν τουλάχιστον τρεις μήνες ακόμη πριν ολοκληρωθεί η προμελέτη που τώρα ετοιμάζεται και η οποία θα εξετάζει και θα συγκρίνει όλες τις εναλλακτικές λύσεις για την κατασκευή και λειτουργία του νέου South Stream.