ΒΡ σημαίνει British Petroleum, δηλαδή Βρετανικά Πετρέλαια. Τίποτε το συναρπαστικό. Η ιστορία της βρετανικής αυτής εταιρείας, όμως, είναι συνδεδεμένη με την ιστορία των περσικών πετρελαίων και του ανθρώπου που μετέτρεψε το πετρέλαιο σε κινητήρια δύναμη του πλανήτη. Κι αυτή είναι όντως συναρπαστική.
Γύρω στο 1000 π.Χ., λοιπόν, ιερείς του Ζαρατούστρα είχαν ανακαλύψει στην Περσία το μυστικό του πετρελαίου. Εχτιζαν τους ναούς τους κοντά σε πηγές νάφθας και προκαλούσαν ανάφλεξη φυσικού αερίου. Ο αρχιερέας καλούσε τους πιστούς να σβήσουν τη φωτιά. Εχυναν κουβάδες νερό, αλλά η φωτιά φυσικά δεν έσβηνε. Και τα πλήθη εκστασιάζονταν. Τρεις χιλιάδες χρόνια αργότερα, στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Γαλλοκαναδός Νοξ ντ' Αρσί ανακάλυψε πάλι τα πετρέλαια του Ιράν. Κάνοντας και πάλι τα πλήθη να εκστασιάζονται.
Στα τέλη του 19ου αιώνα ο Ντ' Αρσί (1849-1917) κατείχε μια σημαντική περιουσία από τις επιχειρήσεις εξόρυξης χρυσού που είχε στην Αυστραλία. Τότε έπεσε στα χέρια του μια μελέτη ενός γάλλου γεωλόγου και αρχαιολόγου για την Περσία. Από τη μελέτη πείστηκε ότι η χώρα αυτή έκρυβε σημαντικές ποσότητες πετρελαίου. Ταξίδεψε ώς την Τεχεράνη και υποθηκεύοντας ολόκληρη την περιουσία του κατάφερε να υπογράψει με τον σάχη σύμβαση ερευνών και εκμετάλλευσης πετρελαίου. Στις 28 Μαΐου 1901 άρχισε τις γεωτρήσεις στις πετρώδεις και έρημες εκτάσεις της επαρχίας Χουτζιστάν, κοντά στον Περσικό Κόλπο.
Σύμφωνα με τη σύμβαση, μέχρι τις 28 Μαΐου 1903 έπρεπε να έχει ιδρύσει την πετρελαϊκή εταιρεία. Οι έρευνές του, όμως, δεν καρποφορούσαν και ο χρόνος κυλούσε. Και ενώ η προθεσμία εξέπνεε, στις 21 Μαΐου της χρονιάς εκείνης ο πρώτος πίδακας του παχύρρευστου θησαυρού ξεπήδησε από τα σπλάγχνα της γης του Χουτζιστάν. Γρήγορα, όμως, φάνηκε ότι το κοίτασμα δεν ήταν πλούσιο. Για μια πενταετία ο Ντ' Αρσί έριχνε όσα χρήματα είχε σ' αυτόν τον πίθο των Δαναΐδων. Επειτα από πέντε χρόνια είχε φθάσει στα όρια της χρεοκοπίας.
Δεύτερο θαύμα. Τότε συνέβη το δεύτερο θαύμα. Στα τέλη Μαΐου του 1908, ενώ ο Ντ' Αρσί είχε ήδη ετοιμάσει τις αποσκευές του για να αναχωρήσει από την Περσία, από το τελευταίο φρέαρ που άνοιγαν τα γεωτρύπανά του ξεπήδησε ένας εκπληκτικός χείμαρρος νάφθας. Επρόκειτο για την πλουσιότερη πετρελαιοπηγή, που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα, το περίφημο κοίτασμα Μαϊντάν ι Ναφτούν. Ολα τακτοποιήθηκαν ως διά μαγείας. Οι επιχειρηματίες συνωστίζονταν για να συνεργαστούν με τον Ντ' Αρσί, ο οποίος τον Απρίλιο του 1909 ίδρυσε την Anglopersian Oil Company. Το 1934, όταν η Περσία μετονομάστηκε σε Ιράν, η Anglopersian μετονομάστηκε σε Angloiranian και το 1954 σε British Petroleum (ΒΡ).
Ο Νοξ ντ' Αρσί πέθανε το 1917, πριν προλάβει να δει τις περιπέτειες της Angloiranian. Γιατί ενώ η παραγωγή του ιρανικού πετρελαίου ακολουθούσε ανιούσα πορεία και το 1950 είχε φθάσει τους 25 εκατ. τόνους, το 1951 η κυβέρνηση Μοσαντέκ εθνικοποίησε όλες τις πετρελαιοπηγές, η Angloiranian εκδιώχθηκε κακήν κακώς από το Ιράν και την εκμετάλλευση των πετρελαίων ανέλαβε η νεοσυσταθείσα κρατική εταιρεία National Iranian Oil.
Επίλογος στο Ιράν. Το 1953 ο σάχης κατέλυσε το καθεστώς Μοσαντέκ ως «αποτυχόν και αναρχικόν». Δεν απέδωσε όμως τα πετρέλαια πάλι στην Angloiranian. Το 1954 η National Iranian Oil συνέπηξε κοινοπραξία με 17 ξένες εταιρείες, μεταξύ των οποίων και η ΒΡ, για την εκμετάλλευση των ιρανικών πετρελαίων έως το 1979. Η λήξη της συμφωνίας συνέπεσε με την έκρηξη της ισλαμικής επανάστασης, που εξεδίωξε όλες τις ξένες πετρελαϊκές εταιρείες από το Ιράν.
(από την εφημερίδα "Τα Νέα")