Δεν ήσαν λίγοι αυτοί που προ ολίγων μόλις μηνών έσπευδαν να προδιαγράψουν
το τέλος της Ρωσικής κρατικά ελεγχόμενης εταιρείας φυσικού αερίου, της
Gazprom ως βασικού προμηθευτή αερίου της Ευρώπης. Παρασυρόμενοι προφανώς από τα
μεσσιανικά όνειρα μιας μερίδας Ευρωκρατών και Αμερικανών αξιωματούχων περί
άμεσης κατάρρευσης της Ρωσικής οικονομίας (λόγω της γνωστής διένεξης με την
Ουκρανία και των εφαρμοζόμενων κυρώσεων) και της συνακόλουθης ενεργειακής
απεξάρτησης της Ευρώπης από τις ογκώδεις, πράγματι, εισαγωγές Ρωσικού
πετρελαίου και αερίου, και της αντικατάστασης των με μαζικές εξαγωγές
Αμερικανικού αργού και
LNG. Πολλοί δε παρατηρητές της Ευρωπαϊκής ενεργειακής σκηνής δεν δίστασαν να
προαναγγείλουν την έλευση μίας νέας ενεργειακής εποχής για την ΕΕ μακριά από
την σκιά της Ρωσικής αρκούδας. Έτσι ένα αίσθημα ελευθερίας και υπέρμετρης
αισιοδοξίας κατέλαβε πολλούς ενεργειακούς παίκτες, ενισχυόμενο χωρίς αμφιβολία
από τις κλιμακούμενες εξαγγελίες περί της
δημιουργίας ενός «πανίσχυρου» Ευρωπαϊκού ενεργειακού μπλοκ, που φέρει τον
πομπώδη τίτλο
Energy
Union, υπονοώντας ενδεχομένως και αντικατάσταση αυτής της ίδιας της Ευρωπαϊκής
Ένωσης.
Μάλιστα την περασμένη Τρίτη (16/2) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε στη
δημοσιότητα τον λεπτομερή σχεδιασμό της υπό εκκόλαψη «Ενεργειακής Ένωσης» (βλέπε
energia.
gr
Δέσμη Μέτρων για την
Ενεργειακή Ασφάλεια της ΕΕ Παρουσίασε η Κομισιόν) βασικός στόχος της οποίας παραμένει η απεξάρτηση από τις Ρωσικές εξαγωγές
πετρελαίου και αερίου, η υποκατάσταση τους με αθρόες εισαγωγές
LNG, την κατασκευή ανάλογων υποδομών και την διασωλήνωση των Ευρωπαϊκών
κρατών, ιδιαίτερα στην περιοχή της Κεντρικής και ΝΑ Ευρώπης, έτσι ώστε να
διευκολυνθούν οι εσωτερικές ροές αερίου μέσω διασυνδετήριων αγωγών. Η παράλληλη
και μεγάλης κλίμακος ανάπτυξης των ΑΠΕ, που αποτελεί το δεύτερο σκέλος του
φιλόδοξου
Energy
Union, έρχεται να συμπληρώσει την προωθούμενη στρατηγική ενεργειακής ασφάλειας
χωρίς όμως να αναφέρεται στις απαιτούμενες προβλέψεις για την ύπαρξη αξιόπιστων
λύσεων για φορτία βάσης (
baseload), που μόνο το φυσικό αέριο και η πυρηνική ενέργεια μπορούν να εξασφαλίσουν
μακροπρόθεσμα.
Το πρόβλημα με τους επιτελικούς και μεγαλεπήβολους ενεργειακούς σχεδιασμούς
της ΕΕ παραμένει η μεγάλη εξάρτηση από το φυσικό αέριο, αφού απ’ ότι φαίνεται
έχει αποκλεισθεί η πλέον λογική λύση της πυρηνικής ενέργειας ενώ το κάρβουνο
έχει προ πολλού δαιμονοποιηθεί και καταδικασθεί σε αφανισμό και ενταφιασμό
(στην κυριολεξία) έχοντας προ πολλού αναγνωρισθεί ως η πηγή του απόλυτου κακού.
Έτσι προβλέπεται αισθητή αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου τα αμέσως
επόμενα χρόνια στη ΕΕ 28 και Τουρκία, η
οποία και αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη μετά
τη Γερμανία. Με παρατηρούμενη αυξημένη κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ευρώπη το
2015 έναντι του 2014 κατά 4.0%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 19.0 δισεκατομμύρια
κυβικά μέτρα επιπλέον κατανάλωση.
Βάσει τελευταίων στοιχείων η συνολική κατανάλωση αερίου στην Ευρώπη το 2015
διαμορφώθηκε στα 440 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα με τη
Gazpromνα έχει καλύψει το 36% της συνολικής ζήτησης, νούμερο που αντιστοιχεί στο 45% περίπου των
συνολικών εισαγωγών, σύμφωνα με την κα
Elena
Burmistrova, Γενική Διευθύντρια της
Gazprom
Export στο πλαίσιο βαρυσήμαντης ομιλίας της στο 9
th
European
Gas
Conference
τον περασμένο Ιανουάριο στη
Βιέννη. Όπως παρατηρεί η
CEOτης Ρωσικής ενεργειακής, το 2015 η εταιρεία εξήγαγε σχεδόν 159
δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, προς Ευρωπαίους πελάτες δηλαδή 8% υψηλότερα από το
2014 και πάνω από το μέσο όρο των τελευταίων πέντε ετών (βλέπε πίνακα). Οι
αυξημένες εξαγωγές της
Gazprom
Export οφείλονται κατά κύριο λόγο στην διαρκώς μειωμένη εγχώρια Ευρωπαϊκή
παραγωγή και στις σχεδόν στάσιμες εισαγωγές από
LNG.
Σύμφωνα δε με τις προβλέψεις της
Eurogas
αλλά και της
Gazprom
Export πρόκειται να υπάρξει μία
σοβαρή ανάκαμψη της κατανάλωσης φυσικού αερίου στην Ευρώπη κατά τα επόμενα
χρόνια με εκτιμήσεις για εισαγωγικές ανάγκες επιπλέον 140 δισεκατομμυρίων
κυβικών μέτρων μέχρι το 2025 και +165 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα μέχρι το
2035, με το μεγαλύτερο μέρος αυτών των ποσοτήτων να προέρχονται από Ρωσικά
κοιτάσματα. Αυτός και είναι ο βασικός λόγος γιατί σήμερα η
Gazprom
προωθεί την κατασκευή του
αγωγού
Nord
StreamΙΙ- που θα αυξήσει την δυναμικότητα του Βαλτικού άξονα στα 110
δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα κατ’ έτος- αλλά και μιας εναλλακτικής διαδρομής
μέσω Μαύρης Θαλάσσης (μετά την ματαίωση του South Stream) με στόχο την παράκαμψη της προβληματικής Ουκρανίας.
Supplies
of Gazprom’s natural gas through Gazprom Export in 2015 (bcm)
Και ασφαλώς δεν είναι μόνο η αυξημένη παροχή αερίου προς τους Ευρωπαίους
πελάτες που προμηνύει μία δυναμική επιστροφή- όχι ότι απεχώρησε ποτέ- της
Gazprom
στις Ευρωπαϊκές αγορές. Είναι επιπλέον το
γεγονός ότι η Ρωσική ενεργειακή ενισχύει την παρουσία της μέσω της κατασκευής
του
Nord
Stream
II, που θα τρέξει παράλληλα με τον
Nord
Stream
I υποθαλασσίως της Βαλτικής, η οποία φαίνεται ότι έχει δρομολογηθεί παρακάμπτοντας
τις όποιες αντιρρήσεις και εμπόδια που προσπάθησε να βάλει το Ευρωιερατείο των
Βρυξελλών (με την υποστήριξη των χωρών της Βαλτικής και των ΗΠΑ). Ένας αγωγός,
που όπως δείχνουν τα
public
disclosures της αδειοδοτικής διεργασίας, συμμορφώνεται πλήρως προς την Ευρωπαϊκή
νομοθεσία και ντιρεκτίβες (3
rd
Energy
Package) τόσο ως προς την κατασκευή όσο και ως προς την λειτουργία του.
Είναι ακόμη η συμμετοχή της ίδιας της
Gazprom, μέσω θυγατρικών της σε
Ευρωπαϊκά κράτη, στο
energy
trading
μέσω των διάφορων
gas
hubs
με την αποδέσμευση ικανών
ποσοτήτων αερίου- αυτών που εξάγει μέσω αγωγών της προς τις Ευρωπαϊκές αγορές- που
προσφέρονται ελεύθερα σε πελάτες μέσω διαγωνισμών (
auctions). Παράλληλα η
Gazprom
έχει ξεκινήσει ένα επιλεκτικό
πρόγραμμα προσφορών σε καλούς πελάτες για συγκεκριμένες ποσότητες με τα
απαραίτητα
discounts, έτσι ώστε να προλάβει την ουσιαστική μείωση των τιμών που επιβάλλονται,
μήνες αργότερα, λόγω της μείωσης των διεθνών τιμών του αργού. Να θυμίσουμε ότι σχεδόν όλες οι συμβάσεις πώλησης ρωσικού αερίου προς Ευρωπαίους πελάτες βασίζονται σε
oil
indexed
contracts
.
Το βασικότερο όλων όμως είναι η αναγνώριση και εμπέδωση από πλευράς
Gazprom
του Ευρωπαϊκού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς και η δέσμευση της για
δραστηριοποίηση μέσω αυτού της εταιρείας, κάτι που έχει γίνει ιδιαίτερα
αντιληπτό τους τελευταίους μήνες τόσο από τις δημόσιες τοποθετήσεις υψηλόβαθμων
στελεχών της
Gazprom αλλά και από τα εκτελούμενα
trades
στην Ευρωπαϊκή αγορά. Έτσι το ισχυρό μήνυμα που
εκπέμπει σήμερα η εταιρεία δεν είναι άλλο από την θέληση της να παραμείνει ως
ένας από τους βασικούς πυλώνες της Ευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς συμμετέχοντας
με ισότιμους όρους στην λειτουργία και ανάπτυξη της.