Με προσοχή παρακολουθούν οι ΗΠΑ τις σκέψεις που κυοφορούνται σε
ορισμένους κύκλους στην Αθήνα για την ανακήρυξη Αποκλειστικής
Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) από την Ελλάδα. Η διακηρυγμένη πρόθεση του
πρωθυπουργού, αλλά και η σχετική αναφορά στην προγραμματική συμφωνία των
κυβερνητικών εταίρων, προσδίδει στο ζήτημα μια αίσθηση επείγοντος,
προκαλώντας έναν ευρύτερο προβληματισμό ως προς τον κίνδυνο να
διαταραχθούν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και μάλιστα σε μια περίοδο κατά
την οποία εγκαινιάζεται μια νέα προσπάθεια αναθέρμανσης, με διμερείς
επαφές υψηλού επιπέδου.
Μετά την πρόσφατη συνάντηση των κ. Σαμαρά και Ερντογάν στην Ντόχα, που
δεν ήταν καθόλου τυχαία αφού είχε εκ των προτέρων προγραμματισθεί αλλά
δεν είχε δημοσιοποιηθεί, ο Ελληνας πρωθυπουργός ετοιμάζεται να
πραγματοποιήσει την πρώτη του επίσκεψη στην Αγκυρα.
Σε αυτό το περιβάλλον, οι Αμερικανοί διαμηνύουν ότι άκαιρες μονομερείς
κινήσεις μπορεί να προκαλέσουν «ανεξέλεγκτες αντιδράσεις», ενώ
υπογραμμίζουν ότι το ζήτημα της ΑΟΖ δεν περιορίζεται στην Τουρκία, αφού
εκκρεμεί η οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων και με άλλες χώρες που
γειτνιάζουν με την Ελλάδα, όπως η Αλβανία, η Λιβύη και η Αίγυπτος. Δεν
θεωρούν ότι η διευθέτηση της ΑΟΖ πρέπει απαραίτητα να γίνει συνολικά,
σημειώνοντας ότι κάλλιστα μπορεί να υπάρξει τμηματική λύση, καθώς η
«κάθε η περίπτωση έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες».
Με αυτό το σκεπτικό, η Ουάσιγκτον ενθαρρύνει την προώθηση συμφωνιών
είτε σε διμερές είτε σε πολυμερές επίπεδο. «Οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν το
δικαίωμα χωρών να ανακηρύσσουν ΑΟΖ, αλλά αυτά τα πράγματα δεν γίνονται
σε ένα κενό. Πρέπει να κατανοείς το συνολικό πλαίσιο», τόνισε πριν από
μερικούς μήνες στην Αθήνα ο βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Φιλ
Γκόρντον. Πάντως, παρά τις δημόσιες διακηρύξεις περί ανακήρυξης ΑΟΖ,
στην πράξη ο κ. Σαμαράς εμφανίζεται συγκρατημένος.
Οι Αμερικανοί επισημαίνουν ότι οι μέχρι τώρα ενδείξεις από ανακαλύψεις
σε παραπλήσιες περιοχές, όπως στην Κύπρο, οδηγούν εύλογα στο συμπέρασμα
ότι στην περιοχή νότια της Κρήτης μπορεί να υπάρχουν σημαντικά
κοιτάσματα πηγών ενέργειας και η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να διεξαγάγει
έρευνες, ενώ σε κοντινές περιοχές, για τις οποίες δεν εγείρονται
ενστάσεις, θα μπορούσε να προχωρήσει και σε γεωτρήσεις.
Ο Τζον Κέρι
Μια νέα παράμετρος, που στην πορεία μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις,
είναι η αναρρίχηση στην ηγεσία της αμερικανικής διπλωματίας του Τζον
Κέρι, ο οποίος είναι ένθερμος υποστηρικτής του σεβασμού των αρχών του
Δικαίου της Θάλασσας, και ως πρόεδρος της επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων
της Γερουσίας το προηγούμενο διάστημα πρωτοστατούσε στις προσπάθειες για
την επικύρωση από τις ΗΠΑ της σχετικής σύμβασης του 1982.
Σε κάθε περίπτωση, η Ουάσιγκτον συνιστά αυτοσυγκράτηση. «Είναι
σημαντικό να αποφεύγονται μονομερή βήματα», είχε επισημάνει ο κ.
Γκόρντον, για να συμπληρώσει: «Δεν θεωρούμε ότι θα ήταν προς το συμφέρον
της Ελλάδας να προχωρήσει σε μια τέτοια κίνηση χωρίς την πλήρη
συνεργασία των γειτόνων της, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας».
Ενεθάρρυνε, δε, την Ελλάδα «να αξιοποιήσει αυτά τα κανάλια για
διαβουλεύσεις, ώστε τα όποια βήματα σε αυτό το θέμα να γίνουν σε
συνεργασία και προς το συμφέρον όλων των μερών. Πρόκειται για περίπλοκα
ζητήματα. Το να μπορείς να ανακηρύξεις ΑΟΖ ή όχι δεν είναι ένα τόσο απλό
ζήτημα και αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που πρέπει να γίνει
συναινετικά».
Αμερικανικές διπλωματικές πηγές θεωρούν σημαντική την επίσκεψη του κ.
Σαμαρά στην Αγκυρα και τη σύγκληση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας
Ελλάδας - Τουρκίας, τρία ολόκληρα χρόνια μετά την πρώτη συνεδρίασή του
στην Αθήνα.
Εκφράζουν, δε, την ελπίδα να σηματοδοτήσει περαιτέρω βελτίωση των
διμερών σχέσεων και πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση των όποιων
προβλημάτων υπάρχουν στο Αιγαίο όπως και στο Κυπριακό, όπου προσβλέπουν
σε επανέναρξη της μεσολαβητικής προσπάθειας μετά τις προεδρικές εκλογές
που θα διεξαχθούν στη Μεγαλόνησο στις 17 και 24 του μηνός.
(Από την εφημερίδα "Καθημερινή", 10/2/2013)