Η Ελλάδα αν θέλει να μείνει στο παιχνίδι των αγωγών
μεταφοράς αερίου, θα ήταν προτιμότερο να ενισχύσει τον αγωγό ΤΑΡ. Τα οφέλη
της θα προκύψουν από την ίδια την επένδυση και τα τέλη διέλευσης που θα
εισπράττει. Τη θέση αυτή εκφράζει η Gulmira Rzayeva, αναλύτρια του Κέντρου
Στρατηγικών Μελετών του Αζερμπαϊτζάν (CSS).
To CSS αποτελεί think tank του προέδρου της χώρας, και απηχεί τις απόψεις της
προεδρίας για αντίστοιχα θέματα. Η κ. Rzayeva, είναι η ίδια η οποία είχε
επιφορτιστεί να δημοσιοποιήσει τις θέσεις της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν για
την απόρριψη του Ελληνοιταλικού αγωγού (ITGI), από τους υποψήφιους για
συμμετοχή στο Νότιο Διάδρομο φυσικού αερίου.
Με την τοποθέτησή της αυτή η Gulmira Rzayeva σε καμία περίπτωση δεν αφήνει να
εννοηθεί ότι ο αγωγός ΤΑΡ θα είναι αυτός που θα επιλέξειη
Κοινοπραξία του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ 2 για τη μεταφορά του αερίου στην
Ευρώπη.
Ωστόσο ξεκαθαρίζει ότι αγωγός αυτόςδιατηρεί πλεονεκτήματα και
μειονεκτήματα, όπως και οι ανταγωνιστικές προτάσεις από τις κοινοπραξίες των
αγωγών Nabucco και SEEP (South Eastern Europe Pipeline). Εμμέσως δε προτρέπει
την Ελληνική Κυβέρνηση (όταν φυσικά υπάρξει κυβέρνηση που θα είναι σε θέση να
ασχοληθεί με τα θέματα αυτά), να προσφέρει στήριξη στο μόνο αγωγό που θα
διέρχεται από Ελληνικό έδαφος, προκειμένου να αυξήσει τις πιθανότητες επιλογής
του από την Κοινοπραξία του Σαχ Ντενίζ.
Όπως είναι σε θέσηνα γνωρίζει το euro2day, η προσφορά
κυβερνητικής στήριξης σε σχέδια παρόμοιου μεγέθους, αποτελεί κριτήριο με υψηλή
βαρύτητα για την επιλογή τους, καθώς η όποια κυβερνητική αντίθεση μεταφράζεται
σε καθυστερήσεις στις αδειοδοτήσεις και συνακόλουθα σε αβεβαιότητες για το
χρόνο έναρξης της ροής του αερίου.
Με δεδομένο δε ότι η Κοινοπραξία του Σαχ Ντενίζ, λαμβάνοντας την απόφαση για
επένδυση άνω των 20 δισ. δολαρίων στην ανάπτυξη του συγκεκριμένου κοιτάσματος
(Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2013), θα πρέπει να είναι βέβαιη ότι δεν θα υπάρξει η
ελάχιστη καθυστέρηση στις πωλήσεις αερίου, λόγω εμπλοκών στην πρόοδο των έργων
κατασκευής του αγωγού.
Σχολιάζοντας εξ άλλου τα σχέδια της ΔΕΠΑ για κατασκευή του Ελληνοιταλικού
αγωγού, ώστε να μεταφέρει αέριο από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου (ΑΟΖ
Κύπρου και Ισραήλ) στην Ιταλία, η Gulmira Rzayeva τονίζει τα εξής. «Η ΔΕΠΑ
είναι ελεύθερη να μεταφέρει αέριο από οπουδήποτε. Ωστόσοείναι πολύ νωρίς
να μιλήσουμε για το αέριο της Κύπρου,καθώς είναι άγνωστες ακόμη οι
περισσότερες παράμετροι του κοιτάσματος, ενώ θα περάσουν χρόνια έως ότου
ληφθούν οι αποφάσεις για τις επενδύσεις που θα απαιτηθούν».
Και στο σημείο αυτό, εμμέσως προτρέπει την Ελλάδα και τη ΔΕΠΑ, να επωφεληθούν
από τον αγωγό ΤΑΡ, ο οποίος εκτός των άλλων διαθέτει «ισχυρά διαπιστευτήρια»
για μία παρόμοια επένδυση. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην κοινοπραξία του ΤΑΡ,
συμμετέχουν η νορβηγική Statoil (συμμετέχει με 25% και στην κοινοπραξία του Σαχ
Ντενίζ 2), EGL (Ελβετική ΔΕΗ), η γερμανική E.ON, ενώ σε συζητήσεις με τον ΤΑΡ
για συμμετοχή στο σχήμα, βρίσκεται και η ιταλική ENEL (το πρώην μονοπώλιο
ηλεκτρισμού).
Οι ανταγωνιστικοί αγωγοί
Αναφορικά με τη σημασία του Αζέρικου στον εφοδιασμό της Ευρώπης η Gulmira
Rzayeva είναι πολύ πραγματίστρια. Όπως τονίζει, τα 10 δισ. κυβικά μέτρα το
χρόνο, δε λύνουν το πρόβλημα της ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ευρώπης. Ωστόσο,
η ποσότητα αυτή«θα αποτελέσει την απαρχή για το άνοιγμα ενός νέου
εναλλακτικού και αξιόπιστου δρόμου».Επίσης θα προσφέρει ασφάλεια
εφοδιασμού σε χώρες των Βαλκανίων και της ΝΑ Ευρώπης, οι οποίες εξαρτώνται σε
σημαντικό ποσοστό από έναν προμηθευτή (Ρωσία), ενώ θα υπάρξει πρόσβαση του
αζέρικου αερίου στον κόμβο (hub) του Baumgarten στην Αυστρία, από όπου το αέριο
θα μπορεί να διοχετευθεί και σε άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης.
Από αυτά που λέει η αναλύτρια του CSS, γίνεται σαφές ότι μέχρι στιγμής η
κυβέρνηση της χώρας της και η κοινοπραξία, δείχνουν ότι ευνοούν τη βόρεια
διαδρομή του «Νότιου Διαδρόμου», δηλαδή από Τουρκία προς Βουλγαρία, Ρουμανία,
Ουγγαρία, Αυστρία. Με τη διαδρομή αυτή που παρακάμπτει την Ελλάδα,
επιτυγχάνεται η τροφοδοσία των χωρών της ΝΑ Ευρώπης, ενώ αξιοποιούνται και τα
πλεονεκτήματα που προσφέρει το hub του Baumgarten.
Με λιγότερα λόγια,για να επιλεγεί η νότια διαδρομή, μέσω της Ελλάδας προς
Ιταλία, θα πρέπει ο μοναδικός υποψήφιος αγωγός, ο ΤΑΡ, να εξασφαλίσει εγγυημένη
και σταθερή υποστήριξη από τις Κυβερνήσεις Ελλάδας και Ιταλίας (απαραίτητες εδώ
οι διακυβερνητικές συμφωνίες) και δυνατότητες πρόσβασης στις χώρες της Κ.
Ευρώπης μέσω του Ιταλικού δικτύου.
Τέλος σε μία κατ΄αρχήν αξιολογική προσέγγιση των δύο αγωγών της βόρειας
διαδρομής, δηλαδή SEEP και Nabucco, η κ. Rzayeva τονίζει ότι και τα δύο σχέδια,
έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Για παράδειγμα, ο SEEP βρίσκεται σε πολύ
αρχικό στάδιο σχεδιασμού, ενώ ο Nabucco με τα σημερινά του μεγέθη, δεν
αντιστοιχίζεται στα συμφέροντα των παραγωγών αερίου, δηλαδή των μελών της
κοινοπραξίας του Σαχ Ντενίζ 2.
Η ίδια πιστεύει ότιο Nabucco θα πρέπει να ανασχεδιαστείγια
μικρότερη δυναμικότητα (ήδη σχεδιάζεται η μείωση της δυναμικότητάς του από 32
σε 16 δισ. κ.μ. το χρόνο) και να αξιοποιηθούν οι διακυβερνητικές συμφωνίες που
έχουν υπογράψει οι χώρες από τις οποίες διέρχεται.
Πάντως η Gulmira Rzayeva θεωρεί ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο αγωγών, είναι
προς το συμφέρον της χώρας της και της κοινοπραξίας των παραγωγών αερίου.
Συμπερασματικά και διαβάζοντας κάτω από τις γραμμές, αυτά που προκύπτουν,
μπορεί να συνοψισθούν στα εξής, σε ό,τι αφορά πάντα την Ελλάδα:
· Η διέλευση αγωγού φυσικού αερίου για μεταφορά από το Αζερμπαϊτζάν στην
Ιταλία, δεν πρόκειται να έχει πιθανότητεςέως ότου εξασφαλιστεί η κρατική
στήριξηστο μοναδικό έργο που συνεχίζει να παραμένει στοπαιχνίδι, δηλαδή
στον ΤΑΡ.
· Το Αζερμπαϊτζάν και η Κοινοπραξία του Σαχ Ντενίζ 2 (κυρίως ΒΡ, Statoil,
Socar), ευνοούν τη βόρεια διαδρομή ώστε το αέριο του Αζερμπαϊτζάν να αποκτήσει
άμεση πρόσβαση στις αγορές της Κ. Ευρώπης και στη διαδρομή να προσφέρει αέριο
στις χώρες των Βαλκανίων.
· Οι πιθανότητεςη Ελλάδα να μείνει εντελώς εκτός της διαδρομής των αγωγών,
είναι πολύ μεγάλες. Βουλγαρία, Τουρκία και Αζερμπαϊτζάν, έχουν προχωρήσει σε
συμφωνίες. O Ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB (ΔΕΠΑ-Edison-Bulgarian Energy
Holding), ως εναρκτήριος αγωγός για τη βόρεια διαδρομή χάνει τη σημασία του,
καθώς Βουλγαρία και Τουρκία έχουν συμφωνήσει και προωθούν την κατασκευή
δεύτερου διασυνδετήριου αγωγού, ώστε το αζέρικο αέριο να κατευθύνεται απ΄
ευθείας στο Βουλγαρικό δίκτυο, με παράκαμψη του Ελληνικού.
· Η πιθανότητα υλοποίησης του Ελληνοιταλικού αγωγού (ΔΕΠΑ-Edison), θα εξαρτηθεί
πλέον από το πόσο αξιόπιστα και χρηματοδοτήσιμα είναι τα νέα σχέδια για
μεταφορά αερίου Βόρειας Αφρικής στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, μέσω της Ελλάδας.