Η προθυμία της Gazprom να συμμετάσχει
έναν αγωγό ο οποίος στοχεύει να αποδεσμεύσει την Ευρώπη από το ρωσικό
φυσικό αέριο απειλεί να υπονομεύσει τον πυλώνα της ευρωπαϊκής
ενεργειακής πολιτικής και να καθυστερήσει τα σχέδια την ανάπτυξη και
εκμετάλλευση άλλων αποθεμάτων στην ανατολική Μεσόγειο.
Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση αγωνίζεται να απεγκλωβιστεί από τους ρωσικούς
αγωγούς, κάνει το άνοιγμα προς το Νότιο Διάδρομο φυσικού αερίου ο
οποίος θα μεταφέρει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν μέχρι το 2020
προτεραιότητα.
Ο 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων χωρητικότητας (bcm) Trans
Adriatic Pipeline (TAP) είναι το τελευταίο κομμάτι του έργου, ο οποίος
ενώνεται με τον Trans Anatolian στα τουρκικά σύνορα, και στην συνέχεια
διασχίζει την Ελλάδα και την Αλβανία για να φθάσει στην Ιταλία.
Η κατασκευή του TAP δίνει την ευκαιρία στην ΕΕ για να αρχίσει να
προμηθεύεται για πρώτη φορά φυσικό αέριο από άλλες πηγές πλην Ρωσίας. Η
τελευταία φορά που έγινε αυτό ήταν με το Medgaz της Αλγερίας σχεδόν πριν
από μια δεκαετία.
Αυτό τουλάχιστον ήταν το σχέδιο, μέχρι που ο αναπληρωτής επικεφαλής
της Gazprom Αλεξάντερ Μεντβέντεφ τον περασμένο μήνα δήλωσε ότι η
εταιρεία εξέταζε την συμμετοχή της μέσω παροχής φυσικού αερίου στον ΤΑΡ
εκμεταλλευόμενη το πλαίσιο ενός συστήματος δημοπρασίας το οποίο δίνει
ίση πρόσβαση σε οποιαδήποτε επίδοξο προμηθευτή.
Ο Μεντβέντεφ αμφισβήτησε την ικανότητα του Αζερμπαϊτζάν να
προμηθεύσει τον αγωγό, λέγοντας ότι η Ρωσία θα μπορούσε να παρέμβει για
να καλύψει οποιαδήποτε ελλείμματα κάθε φορά που ο σύνδεσμος
επεκτείνεται. «Αυτό θα ήταν πολύ κακό», δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ.
«Θα έρθει σε πλήρη αντίθεση με όσα έχουμε συμφωνήσει με τους εταίρους».
Η ΕΕ ανησυχεί Gazprom έχει καταχραστεί τη δεσπόζουσα θέση της για να
υπερχρεώσει τα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, μερικά από τα
οποία εξαρτώνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Μερικοί από τους μετόχους του TAP – συμπεριλαμβανομένης της ιταλικής
Snam και της βελγικής Fluxys – δήλωσαν ότι θα καλωσόριζαν την είσοδο της
Gazprom, και πηγές της ΕΕ παραδέχθηκαν ότι μπορεί να υπάρχουν λίγα τα
οποία μπορούν να κάνουν για να κρατήσει την Gazprom μακριά από την
υποβολή προσφορών, όταν ο αγωγός επεκταθεί μετά το 2020.
«Βλέπουμε το Νότιο Διάδρομο Αερίου πρώτα απ’ όλα ως μια σημαντική
πηγή διαφοροποίησης: νέο αέριο, νέα διαδρομή, νέος προμηθευτής», δήλωσε ο
Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Maroš Šefčovič στο Reuters. Πηγές
της ΕΕ ανέφεραν ότι οι ροές φυσικού αερίου μέσω του TAP μπορεί να μην
είναι συμβατές με τους όρους που καθορίζονται από τους χρηματοδότες του,
όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Η τράπεζα ανακοίνωσε ότι διεξάγει μια προκαταρτική έρευνα. Στην
καλύτερη περίπτωση, οι αξιωματούχοι λένε ότι θα μπορούσαν να επεκτείνουν
την απαλλαγή από τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες της ΕΕ για τον TAP,
προκειμένου να κρατήσουν την Gazprom έξω, αλλά οι Βρυξέλλες θα
χρειαστούν οι εμπλεκόμενες εταιρίες να ξεκινήσουν τη διαδικασία.
Η παρέμβαση αυτή μπορεί επίσης να έρθει σε αντίθεση με τους στόχους
της ΕΕ για την προώθηση μιας ελεύθερης αγοράς φυσικού αερίου. Και
κινδυνεύει επίσης να προκαλέσει σπασμωδικές κινήσεις από τη Μόσχα
«Έξυπνη στρατηγική»
Με την πρόσβαση στον TAP, η Gazprom επιδιώκει να προστατεύσει το
μερίδιο αγοράς της πλημμυρίζοντας την Ευρώπη με φθηνότερο φυσικό αέριο
σε σχέση με άλλους επίδοξους διεκδικητές, από την ανατολική Μεσόγειο και
τη Βόρεια Αφρική. «Ο κόμβος γύρω από το Ισραήλ, την Κύπρο την Αίγυπτο
θα μπορούσε να ανταγωνιστεί, αλλά αν η Ρωσία μπορεί να προμηθεύσει
πλήρως τον TAP, δεν θα είναι εύκολο», δήλωσε μια ανώτερη ιταλική πηγή
από τον κλάδο της βιομηχανίας του φυσικού αεριού.
Πέρυσι η Gazprom επιδιώκει ένα άλλο σχέδιο αγωγού – τη γραμμή
διασύνδεσης Τουρκίας Ελλάδα Ιταλία (ITGI) Ποσειδώνας, το πρώτο που
υποστηρίζεται από την ΕΕ ως εναλλακτική λύση για τις ρωσικές εισαγωγές –
για δική της χρήση.
«Στο γεωπολιτικό παιχνίδι γύρω από την Τουρκία και την ΕΕ, η Ρωσία
προσπαθεί να κρατήσει όλες τις επιλογές της ανοικτές», δήλωσε ο Kirsten
Westphal του Ιδρύματος SWP στο Βερολίνο. «Αυτό είναι έξυπνο … επειδή
καθιστά δύσκολο για τους άλλους να λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με τα
έργα».
Η περιφερειακή αστάθεια έχει ήδη ακυρώσει το μεγαλεπήβολο σχέδιο της
ΕΕ για τη μεταφορά του αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, το Κουρδιστάν, το
Ιράκ και το Ιράν σε ένα τεράστιο σύστημα παροχής 100 bcm / έτος . Ενώ η
BP αναφέρει ότι επιπλέον ποσότητες από το Shah Deniz II θα μπορούσαν να
προστεθούν σε ένα διευρυμένο TAP, οι αναλυτές είναι επιφυλακτικοί καθώς η
εγχώρια ζήτηση φυσικού αερίου πετά στα ύψη.
Αλλά η κρατική εταιρεία του Αζερμπαϊτζάν SOCAR, η οποία έχει
υπογράψει σύμβαση με τον TAP, απέρριψε τις ανησυχίες ότι η Shah Deniz θα
μπορούσε να εξαντληθεί.
«Η Gazprom δεν είναι αντίπαλος της SOCAR στον TAP», δήλωσε μια πηγή
στο Reuters, αναφέροντας ότι η μισή χωρητικότητα του αγωγού θα κρατηθεί
για το αέριο του Αζερμπαϊτζάν.