του πατέρα της ψυχανάλυσης, δεν είναι σήμερα τόσο επίκαιρο, όσο αυτό το κείμενο που γράφτηκε σε μία Ευρώπη που όδευε προς τον ζόφο των απολυταρχικών καθεστώτων (του φασισμού, του σταλινισμού και του ναζισμού) και την φρίκη ενός δεύτερου παγκόσμιου πολέμου.
Σε άρθρο του στην La Repubblica, ο Μάσιμο Ρεκαλκάτι, ένας από τους γνωστούς ιταλούς ψυχαναλυτές με αδιαμφισβήτητο κύρος και στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, εξηγεί πώς μία «θεωρητική ενόραση» ώθησε το Φρόιντ να ασχοληθεί «με τον ομαδικό φανατισμό, με το υπνωτικό βλέμμα του ηγέτη, με την ακέφαλη και σαγηνευτική ταύτιση με τον ηγέτη, με την αγελαία ορμή και την μανιακή έξαψη του να αισθάνεται κανείς ένα με το μεγάλο σώμα της μάζας».
Ο ιταλός ειδικός λέει ότι η κύρια θέση της φροϋδικής πραγματείας είναι ότι «η μάζα σχηματίζεται με αφετηρία μία κοινή κάθετη ταύτιση με τον ηγέτη που βρίσκεται στη θέση του Ιδεώδους Εγώ». Η απώλεια της κριτικής σκέψης που συνεπάγεται αυτή η εξιδανικευτική ταύτιση αντισταθμίζεται από το ταυτοτικό καταφύγιο που προσφέρει. «Η ανταλλαγή φαίνεται βολική: απόλυτη υπακοή στον ηγέτη με αντάλλαγμα την προστασία της», συνοψίζει ο Μάσιμο Ρεκαλκάτι.
«Δίψα για υπακοή»
Εξελίσσοντας με απόλυτα πρωτότυπο τρόπο τις ενοράσεις του Γκιστάβ Λε Μπον (συγγραφέα της «Ψυχολογίας των Μαζών» τον οποίο εκτιμούσε ιδιαίτερα ο Μπενίτο Μουσολίνι) ο Φρόιντ εστίασε την προσοχή του στη «δίψα για υπακοή», κύριο χαρακτηριστικό της ζωής των μαζών. Διαφορετικά, όμως, από τον Λε Μπον, ο Φρόιντ δεν ταυτίζει τη μάζα με την αγέλη αλλά με την ορδή. Για αυτόν τον λόγο θεωρεί κεντρική τη φιγούρα του Ντούτσε, του Φίρερ, του ηγέτη που αποτελεί ενσάρκωση του Ιδεώδους Εγώ.
(η συνέχεια στο Protagon.gr)