Σε ένα νέο βιβλίο μου (Πριν και Μετά το Ευρώ: Οι Κύκλοι της Μεταπολίτευσης και η Ελληνική Οικονομία, Αθήνα, Εκδόσεις Gutenberg, 2021), εξετάζω διεξοδικά την πορεία της ελληνικής οικονομίας μετά τη μεταπολίτευση, με ιδιαίτερη έμφαση στην περίοδο μετά την ένταξη στην ΕΕ.
Το βιβλίο αυτό, το οποίο βασίζεται σε μία πολυετή και σε βάθος έρευνα και ανάλυση των στοιχείων και των εξελίξεων, στόχο έχει την εξαγωγή των κατάλληλων συμπερασμάτων για το μέλλον, και όχι την πυροδότηση νέων άγονων κομματικών αντεγκλήσεων και αντιπαραθέσεων για το παρελθόν. Η ανάλυση οδηγεί σε σημαντικά συμπεράσματα για την αντιμετώπιση της κρίσης που βιώνουμε.
Υπάρχουν δύο θετικά στη σημερινή κρίση σε σχέση με αυτή του 2010. Το ότι η Ελλάδα δεν είναι πολιτικά απομονωμένη όπως το 2010 και το ότι οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν τελικά στη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και άλλες πρωτοβουλίες ύψους 750 δισ.
Το κύριο ερώτημα όμως παραμένει. Μπορεί η Ελλάδα να αλλάξει πορεία μετά την κρίση και, σε συνδυασμό με την κοινοτική βοήθεια, να υιοθετήσει πολιτικές που θα οδηγήσουν σε επαρκή και βιώσιμη ανάκαμψη της οικονομίας.
Οι κυριότερες οικονομικές αδυναμίες των τελευταίων σαράντα χρόνων, όπως αναλύονται στο βιβλίο, ήταν η χαμηλή διεθνής ανταγωνιστικότητα, οι δημοσιονομικές ανισορροπίες και, έως την ένταξη στην ευρωζώνη, η νομισματική αστάθεια.
Η κυριότερη πολιτική αδυναμία υπήρξε διαχρονικά η έλλειψη πολιτικής συναίνεσης, ακόμη και στα αυτονόητα αναφορικά με την οικονομική πολιτική και τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Οι εμπειρίες του 2009-10 και του 2014-15 είναι χαρακτηριστικές και δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να επαναληφθούν.
Για παράδειγμα, το 2009 η τότε αντιπολίτευση αρνήθηκε την έκκληση του τότε πρωθυπουργού για στοιχειώδη συνεννόηση, υπερθεμάτισε σε εξαγγελίες παροχών, εξεβίασε πρόωρες εκλογές στην κορύφωση της παγκόσμιας κρίσης και απευθύνθηκε στο εκλογικό σώμα με το «λεφτά υπάρχουν». Ως κυβέρνηση, μετά τις εκλογές, προχώρησε σε παροχές, άφησε τα φορολογικά έσοδα να καταρρεύσουν και εξήγαγε τις εσωτερικές πολιτικές αντιπαραθέσεις στο εξωτερικό, χωρίς να προσπαθήσει να αντιμετωπίσει την επερχόμενη κρίση χρέους με ένα δικό της πρόγραμμα προσαρμογής. Αντίστοιχα φαινόμενα υπήρξαν και το 2014-15, με την πρόκληση πρόωρων εκλογών και την ατελέσφορη προσπάθεια επαναδιαπραγμάτευσης του ως τότε ισχύοντος προγράμματος προσαρμογής από την τότε αξιωματική αντιπολίτευση και μετέπειτα κυβέρνηση. Αυτό τελικά οδήγησε στα μέσα του 2015 στο δημοψήφισμα, την παρ' ολίγο έξοδο από την ευρωζώνη και στο τρίτο Μνημόνιο. Σήμερα, εν μέσω πανδημίας και διεθνούς κρίσης, οι αντιπαραθέσεις κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης έχουν στοιχεία που αρχίζουν να θυμίζουν εκείνες τις περιόδους.
Η συναίνεση μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι αναγκαία σήμερα περισσότερο από ποτέ. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της σημερινής κρίσης, όπως η ανάγκη αναδιάρθρωσης του παραγωγικού προτύπου της χώρας και η ανάγκη μείωσης του επιπλέον δημοσίου χρέους που δημιουργείται λόγω της κρίσης, θα απαιτήσει ένα πρόγραμμα σταδιακής διαρθρωτικής και δημοσιονομικής προσαρμογής. Για να αποδώσει ένα τέτοιο φιλόδοξο πρόγραμμα θα χρειασθεί συνέχεια και συνέπεια που υπερβαίνει μία ή και δύο κυβερνητικές θητείες. Το κύριο πολιτικό προαπαιτούμενο είναι μία ελάχιστη διακομματική συναίνεση στις βασικές κατευθύνσεις ενός προγράμματος ανάκαμψης και προσαρμογής.
* Ο Γιώργος Αλογοσκούφης είναι καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικής Επιστήμης στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, πρώην υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών. Το άρθρο αυτό βασίζεται στο νέο βιβλίο του συγγραφέα «Πριν και Μετά το Ευρώ: Οι Κύκλοι της Μεταπολίτευσης και η Ελληνική Οικονομία», Αθήνα, Gutenberg, 2021.
(Αναδημοσίευση από ΤΑ ΝΕΑ)
Πριν και Μετά το Ευρώ
Οι Κύκλοι της Μεταπολίτευσης
και η Ελληνική Οικονομία
Γιώργος Αλογοσκούφης
Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 2021
Το νέο αυτό βιβλίο του Γιώργου Αλογοσκούφη αναλύει την πορεία
της ελληνικής οικονομίας μετά τη μεταπολίτευση του 1974, στις περιόδους πριν και μετά την εισαγωγή του ευρώ.
Επικεντρώνεται στους παράγοντες που καθόρισαν αυτή την πορεία και οδήγησαν την ελληνική οικονομία στη μεγάλη κρίση της δεκαετίας του 2010. Επίσης στοχεύει στη διερεύνηση των δυνατοτήτων της ελληνικής οικονομίας να ανακάμψει παραμένοντας στην ευρωζώνη, ιδιαίτερα μετά και τη νέα παγκόσμια οικονομική κρίση, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.