Οι ανησυχίες αυτές είναι απόλυτα δικαιολογημένες αν σκεφτούμε ότι οι traders μπορούν να πετύχουν εξαγωγές σε χαμηλότερες τιμές σε σύγκριση με τις υψηλές τιμές χονδρικής που ισχύουν στις γειτονικές χώρες και κυρίως στην Βουλγαρία και την Ιταλία, με τις οποίες η χώρα μας διαθέτει ηλεκτρικές διασυνδέσεις.
Πιο συγκεκριμένα, παράγοντες της αγοράς υποστηρίζουν ότι η πλειοψηφία των παικτών κινήθηκε χθες σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα στην προσπάθειά τους να αποσπάσουν ποσότητες, οι οποίες θα τους επιτρέψουν τη διαμόρφωση ανταγωνιστικών προϊόντων ηλεκτρικής ενέργειας. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά την υψηλή τιμή των €48.84/MWh, αυτές υπολείπονται σημαντικά από το μεταβλητό κόστος των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη και φυσικό αέριο με αποτέλεσμα η πρόσβαση στα προϊόντα ΝΟΜΕ να βοηθά τους ιδιώτες προμηθευτές στο σχηματισμό ελκυστικών πακέτων.Υπενθυμίζεται, επίσης, ότι η τιμή εκκίνησης είχε οριστεί στα €36.34/MWh, οπότε και η αύξηση των τιμών προσφοράς ήταν αναμενόμενη, αλλά όχι στο συγκεκριμένο ύψος.
Στελέχη της αγοράς τονίζουν ότι με την συγκεκριμένη υψηλή τιμή στα NOME «προστατεύθηκαν» οι προμηθευτές από τους μεγάλους κινδύνους που επιφέρει η ανοδική πορεία τωνχονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμούστις ευρωπαϊκές αγορές (άρα και στην εγχώρια), που αποτελεί τον βασικό παράγοντα διαμόρφωσης των τιμών και όχι ο ανταγωνισμός στην εσωτερική αγορά. Μάλιστα, ανταγωνισμός στη εγχώρια λιανική δεν υφίσταται, αφού δεν υπάρχουν περιθώρια για τιμολόγια χαμηλότερα από εκείνα της ΔΕΗ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη ότι η ίδια είναι υποχρεωμένη μέσω μνημονιακών στόχων το μερίδιό της να φτάσει κάτω από το 50% της λιανικής μέχρι το 2020. «Όμως, με την διαδικασία των ΝΟΜΕ, η αγορά δεν ανοίγει», παρατηρούν τα ανωτέρω στελέχη.
Στη χθεσινή δημοπρασία συμμετείχαν 14 εταιρείες προμήθειας, βιομηχανίες και traders, με 2 να "βγαίνουν" εκτός και να μην παίρνουν ποσότητες.Από τους υπόλοιπους, οι 12 πήραν τις ποσότητες που ζήτησαν με τους 8 να «κλείνουν» τα προϊόντα με τιμές στα €48.84/MWhκαι οι 4 έναντι €48.74/MWh. Πέραν βέβαια από την επιτακτική ανάγκη των εταιρειών να λάβουν τις απαιτούμενες ποσότητες από τη χθεσινή δημοπρασία, παρατηρήθηκαν φαινόμενα κατά τα οποία κάποιοι παίκτες ακολούθησαν την τακτική αγοράς σχετικά φθηνού ρεύματος με την προοπτική να το διοχετεύσουν σε σημαντικά υψηλότερες τιμές κυρίως στην Βουλγαρία και την Ιταλία.Τα αποτελέσματα της χθεσινής δημοπρασίας είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του Χρηματιστηρίου Ενέργειας στο:
http://www.enexgroup.gr/fileadmin/groups/EDSHE/FEP/AuctionResults/20180718_PurchaseOrdersFinalClassificationTable_Auction2018A03.pdf
Οι στρεβλώσεις της αγοράςέγκεινται στην αναποτελεσματικότητα της λειτουργίας των ΝΟΜΕ (αν οι ποσότητες που προέκυπταν από τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ διοχετεύονταν αποκλειστικά και μόνο στην εγχώρια αγορά, οι μόνοι ωφελημένοι θα ήταν οι Έλληνες καταναλωτές), στην επικερδή αξιοποίησή τους από τους traders, αλλά και στην έλλειψη επαρκούς θεσμικού πλαισίου για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. Οι συμμετέχοντες στην αγορά, όπως και η ΡΑΕ, γνωρίζουν τα συγκεκριμένα προβλήματα. Μάλιστα, η Ρυθμιστική Αρχή προσπάθησε να περιορίσει τις εξαγωγές, ώστε να υπάρξει ανάσχεση τέτοιων περιπτώσεων, κάτι το οποίο όμως δεν έγινε αποδεκτό από τους θεσμούς, καθότι αντιβαίνει τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς.
Βέβαια, όλες οι προαναφερθείσες στρεβλώσεις αναμένεται να επιλυθούν με την επικείμενη σύζευξη (coupling) των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης (βλέπε διάγραμμα), όπου η Ελλάδα αναμένεται να συζευχθεί με την Ιταλία το 2019 και την Βουλγαρία το 2020, επιτυγχάνοντας με αυτόν τον τρόπο χαμηλότερες ενιαίες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Ακόμη, τα ΝΟΜΕ θα εκλείψουν με την πώληση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ (εντός του 2019), αφού στην προμήθεια θα εισέλθουν ανεξάρτητοι παραγωγοί που θα ανταγωνίζονται τη ΔΕΗ με το εγχώριο καύσιμο.
* Ο ΔημήτρηςΜεζαρτάσογλου είναι Υπεύθυνος Μελετών του ΙΕΝΕ.