Ο διευθυντής Πληροφορικής (Director of
Computing) στο Media Lab στο ΜΙΤ της Μασαχουσέτης των ΗΠΑ και κορυφαίος
έλληνας ερευνητής κ.
Μιχάλης Μπλέτσας εύχεται στον υπουργό Παιδείας της Ελλάδας κ.
Κώστα Γαβρόγλου
«να πάει στο σπίτι του» και θυμίζει στους πολιτικούς μας ότι «οι
επενδύσεις στην Παιδεία είναι οι πιο σίγουρες και αποδοτικές που μπορεί
να κάνει ένα κράτος».
Μιλώντας στο «Βήμα» για την επόμενη ημέρα των ελληνικών
πανεπιστημίων, αλλά και τις διδακτικές «κινήσεις» των συστημάτων
εκπαίδευσης ανά τον κόσμο μπροστά στην επανάσταση της τεχνολογίας,
σχολιάζει αρνητικά «την ερμηνεία της ισότητας ως ισοπέδωσης προς τα κάτω
και το βόλεμα με τις διάφορες μορφές του» και λέει ότι για τη χώρα μας
π.χ. τα «διαδικτυακά μαθήματα κλασικών σπουδών από τα ελληνικά
πανεπιστήμια θα μπορούσαν να αποτελέσουν την καλύτερη διαφήμιση για
συνέχεια και εμβάθυνση σε προγράμματα που θα γίνονται στην Ελλάδα».
Εχει η εκπαίδευση σήμερα… παιδεία; Αναρωτιέμαι αν τα
εκπαιδευτικά συστήματα του πλανήτη μπορούν τελικά να αναπροσαρμοστούν
ώστε να μαθαίνουν στους νέους να προγραμματίζουν και να γράφουν κώδικες
και ταυτόχρονα να διαβάζουν Θουκυδίδη.
«Προφανώς και έχει, αλλά προσαρμοσμένη ακόμα στις ανάγκες της
βιομηχανικής επανάστασης -αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο. Η γνώση
εξακολουθεί να είναι ο πρωταρχικός στόχος της αντί για την ανάπτυξη των
δεξιοτήτων κτήσης της. Και προφανώς, η εγγενής και απόλυτα φυσιολογική
αδράνεια των εκπαιδευτικών συστημάτων επιβραδύνει την προσαρμογή, η
οποία όμως έχει αρχίσει. Το γεγονός ότι οι επιζητούμενες σήμερα
δεξιότητες, όπως η αναλυτική και συνθετική ικανότητα, η κριτική σκέψη, η
επικοινωνία, η δημιουργικότητα και η συνεργατικότητα, δεν ταιριάζουν
εύκολα με την ισχύουσα θεματολογία του σχολείου κάνει την ανάγκη
δραστικών αλλαγών πασιφανή. Η ερώτηση λοιπόν δεν είναι αν μπορούν να
αναπροσαρμοστούν, αλλά πόσο γρήγορα θα εξαφανιστούν αν δεν αλλάξουν
ριζικά. Οταν γράφεις κώδικα, μαθαίνεις να αναλύεις ένα πρόβλημα σε
απλούστερες συνιστώσες, να ιεραρχείς την προτεραιότητα με την οποία θα
πρέπει να ασχοληθείς με καθεμία από αυτές και να καταγράφεις με σαφήνεια
το τι θα κάνεις.
Μαθαίνεις να χτίζεις πάνω στις προηγούμενές σου
προσπάθειες, να αναγνωρίζεις ομοιότητες και διαφορές και να μη σπαταλάς
τον χρόνο σου λύνοντας συνέχεια το ίδιο πρόβλημα. Μαθαίνεις να σκέφτεσαι
και αυτό σε κάνει πολύ πιο δεκτικό στη κατανόηση του έργου των
κλασικών. Δυστυχώς πολύ συχνά βλέπουμε ένα μεγάλο μπέρδεμα της Παιδείας
με την επαγγελματική κατάρτιση στην εκπαιδευτική πολιτική και την
εμπέδωση της άποψης ότι η python δεν μπορεί να συγκατοικήσει στο
μυαλό με τον Θουκυδίδη».
Πάντως, υπάρχουν καταγεγραμμένες πολλές περιπτώσεις χωρών
που βγήκαν από την οικονομική κρίση μέσω των συστημάτων εκπαίδευσής
τους. Τι «αρετές» νομίζετε ότι θέλει αυτό το μονοπάτι;
«Οι επενδύσεις στην Παιδεία είναι οι πιο σίγουρες και αποδοτικές
που μπορεί να κάνει ένα κράτος. Είναι όμως μακροχρόνιες και παίρνουν μία
γενιά τουλάχιστον για να αποδώσουν πραγματικά. Πολύ καλό παράδειγμα
αποτελεί η Ιρλανδία, της οποίας οι μεταπολεμικές επενδύσεις στην Παιδεία
ανέβασαν τις οικονομικές της επιδόσεις στα τέλη του 20ού αιώνα, χωρίς
μάλιστα αυτή να αναπτύξει βαριά βιομηχανία. Είναι προφανές ότι οι όποιες
επεμβάσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να γίνονται με ευρεία
συναίνεση για να έχουν τον απαραίτητο χρόνο να αποδώσουν. Ο νόμος
Διαμαντοπούλου, νομίζω, είναι το καλύτερο παράδειγμα σωστής πρακτικής
στη διαμόρφωση εκπαιδευτικής πολιτικής, ενώ η πρόσφατη ουσιαστική
κατάργησή του το χειρότερο».
Για να πάμε σε εσάς, στο ΜΙΤ ποιο είναι ετησίως το ύψος τού
προϋπολογισμού του και από πού προέρχεται αυτό; Και τελικά τι αφήνει η
ερευνητική του δουλειά στη χώρα ως τζίρο, αλλά και στην κοινωνία ως
εκπαιδευτικό αποτέλεσμα;
«Ο συνολικός ετήσιος προϋπολογισμός για το 2016 ήταν 3,35
δισεκατομμύρια δολάρια και ήταν πλεονασματικός. Από τα έσοδα, τα μισά
προήλθαν από ερευνητικές δραστηριότητες (με την αμερικανική κυβέρνηση να
αποτελεί τον μεγαλύτερο χρηματοδότη), ενώ μόνο ένα 10% προήλθε από τα
δίδακτρα. Τα υπόλοιπα προήλθαν από την εκμετάλλευση της περιουσίας του
ιδρύματος, δωρεές, καθώς και εμπορικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με μια
έρευνα του 2015, το 2014 υπήρχαν 30.000 ενεργές εταιρείες ιδρυμένες από
αποφοίτους του ΜΙΤ, που απασχολούσαν 4,6 εκατομμύρια ανθρώπους και είχαν
ετήσιο τζίρο 1,9 τρισ. δολάρια, ο οποίος αντιστοιχεί στη 10η μεγαλύτερη
οικονομία παγκοσμίως. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ένα τέταρτο από αυτές
τις εταιρείες αποφοίτων του ΜΙΤ ιδρύονται εκτός των ΗΠΑ. Δεν νομίζω ότι
μπορείτε να βρείτε καλύτερο παράδειγμα για την κοινωνική συνεισφορά ενός
άριστου πολυτεχνείου».
Οι φοιτητές τι σας ρωτούν στα εργαστήρια σχετικά με το
εργασιακό τους μέλλον, αλλά και το μέλλον των κοινωνιών των ανθρώπων
γενικότερα; Ποιον θεωρούν τον μεγαλύτερο κίνδυνο; Και ποια τη δυνατότερη
ελπίδα;
«Οι φοιτητές του ΜΙΤ είναι εξαιρετικά προνομιούχοι σε σχέση με τους
περισσότερους συνομηλίκους τους, γιατί δεν τους αγγίζει προσωπικάτο
θέμα της ανεργίας. Είναι όμως βαθιά πολιτικοποιημένοι και με πολύ έντονη
κοινωνική συνείδηση. Η περσινή εκλογή Τραμπ, η επίθεσή του στην
επιστημονική έρευνα και στην κοινωνική ανοικτότητα και ανεκτικότητα
έφεραν μεγάλη θλίψη και ανησυχία. Αν όμως μαθαίνουν κάτι στο ΜΙΤ, αυτό
είναι ότι το καλύτερο μέλλον δεν έρχεται αυτόματα και οι ίδιοι, ως
προνομιούχοι κάτοχοι της καλύτερης τεχνολογικής παιδείας, έχουν την
υποχρέωση να το φέρουν».
Τι μήνυμα θα δίνατε, ως ερευνητής στο εξωτερικό, στον υπουργό Παιδείας για το αύριο της χώρας;
«Δυστυχώς, κρίνοντας από το μέχρι τώρα έργο του κ. Γαβρόγλου καθώς
και την έμμεση μεν, σαφή δε, υποστήριξή του στον θεσμικό μπαχαλακισμό
που επικρατεί σήμερα στα ελληνικά πανεπιστήμια (π.χ. δηλώσεις του περί
των αρμοδιοτήτων του "ρωμαλέου φοιτητικού κινήματος"), το μόνο που θα
ήθελα να πω είναι ότι εύχομαι να πάει γρήγορα στο σπίτι του, μήπως και
μείνει κάτι όρθιο στο ταλαίπωρό μας εκπαιδευτικό σύστημα. Τι άλλο μήνυμα
να δώσεις σε ανθρώπους που έχουν μονίμως γυρισμένη την πλάτη τους στο
μέλλον;».
Τα πανεπιστήμια ύστερα από είκοσι χρόνια
Στις ΗΠΑ τι συζητάτε για το μέλλον της εκπαίδευσης; Πώς φαντάζεστε τα ύστερα από είκοσι χρόνια;
«Τα πανεπιστήμια στις ΗΠΑ βρίσκονται μπροστά σε τεράστιες προκλήσεις.
Το σημερινό μοντέλο χρηματοδότησης της ανώτατης εκπαίδευσης φαίνεται να
οδεύει προς τη χρεοκοπία, με τα κόστος των διδάκτρων να ανεβαίνει
συνεχώς και την ανταποδοτικότητα να πέφτει. Το πτυχίο (με τις λίγες
εξαιρέσεις των κορυφαίων ιδρυμάτων) έχει συρρικνούμενο αντίκρισμα στην
αγορά εργασίας, η γνώση και οι δεξιότητες μπορούν να αποκτηθούν εκτός
πανεπιστημίου και η ανάγκη για γρήγορη προσαρμογή στα νέα (και ταχέως
μεταβαλλόμενα) δεδομένα σκοντάφτει στη θεσμική αποτελεσματικότητα και
αδράνεια των περισσότερων ιδρυμάτων.
Νομίζω ότι βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα θα δούμε πολλά από τα
μικρότερα και μεσαία ιδρύματα να κλείνουν ή να συγχωνεύονται, η όλο και
πιο έντονη στροφή στη διεπιστημονικότητα ήδη αντιστρέφει την τάση για
εξειδίκευση στις προπτυχιακές σπουδές, η μετάδοση γνώσης θα
αντικατασταθεί (τουλάχιστον μερικώς) από την πιστοποίηση, η Αμερική θα
αναγκαστεί να αντιγράψει λίγο την Ευρώπη ως προς τη χρηματοδότηση της
πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, αλλά και θα συνεχίσει να φιγουράρει στην
κορυφή των διεθνών κατατάξεων λόγω της έντονης παραγωγής γνώσης από τα
μεγάλα ερευνητικά ιδρύματα».
(από www.tovima.gr)