Πριν λίγες μέρες η Ελληνική Στατιστική Αρχή ανακοίνωσε ότι το
Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν αυξήθηκε κατά το πρώτο τρίμηνο του 2017 κατά
0,4%. Το νούμερο μπορεί να είναι μικρό και να μην έχει καθοριστική
σημασία. Τα πολιτικά σχόλια, ωστόσο, που ακολούθησαν αυτό το θετικό νέο
είναι ενδεικτικά της ουσιαστικής κρίσης της χώρας και δυστυχώς άκρως
αποθαρρυντικά.
Ο πρωθυπουργός σχολίασε την ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ με έναν τρόπο που
μοιραία παραπέμπει στα νεότερα αμερικανικά πολιτικά ήθη: με μία ανάρτηση
στο Facebook. Αυτό όμως που με προβληματίζει ιδιαιτέρως είναι ότι δεν
αναφέρεται καθόλου στην σημασία των νέων στοιχείων για την πορεία της
χώρας ενώ τα χρησιμοποιεί απλά ως αφορμή για να καταγγείλει το αντεθνικό
ήθος της αντιπολίτευσης. Είναι έκδηλη η ικανοποίηση του πρωθυπουργού
της χώρας όχι τόσο για την σχετική ανάπτυξη όσο για την διάψευση των
προβλέψεων και κατηγοριών της αντιπολίτευσης. Ήδη από την δεύτερη
πρόταση ο αναγνώστης νοιώθει την «χαιρεκακία» τού σχολιαστή –λέξη την
οποία χρησιμοποιεί για να περιγράψει την στάση της αντιπολίτευσης σε
παρελθόντα κακά νέα– και κανενός άλλου είδους πηγαία χαρά. Η
αντιπολίτευση συνεχίζει από την πλευρά της τον ‘διάλογο’ με επίσημη
ανακοίνωσή της στον ίδιο τόνο και στο ίδιο επίπεδο. Αντιπαρέρχεται
πλήρως την ουσία τού πράγματος, την ανάπτυξη 0,4%, επαναλαμβάνει
μονότονα την γνωστή μονόπλευρη κριτική της και κλείνει λέγοντας ότι ο
τόπος χρειάζεται «μια μεγάλη πολιτική αλλαγή». Είναι σαφές ότι τα καλά
νέα της ΕΛΣΤΑΤ δεν ταιριάζουν στο αφήγημά της, και έτσι ο πρωθυπουργός
δεν έχει τελείως άδικο όταν της καταλογίζει χαιρεκακία.
Είναι όμως αυτό δημόσιος πολιτικός λόγος ουσίας; Είναι αυτό αυτό που
χρειαζόμαστε μετά από τόσα χρόνια βαθιάς κρίσης; Έναν πρωθυπουργό που
‘φαϊσμπουκάρει’ και έναν αρχηγό αξιωματικής αντιπολίτευσης που
‘τρολλάρει’;
Ο πολιτικός λόγος και ακόμα χειρότερα η πολιτική πράξη στην Ελλάδα
παραμένουν ακόμα και σήμερα εγκλωβισμένοι σε υπεραπλουστευμένα
λαϊκιστικά σχήματα άνευ περιεχομένου, που παραθεωρούν τόσο τις
πραγματικές συνθήκες της κοινωνίας όσο και την ίδια την ταυτότητα και
πορεία των κομματικών φορέων. Η παραθεώρηση της αντικειμενικής
πραγματικότητας καθιστά τους κομματικούς φορείς τραγικούς·η παραθεώρηση
της ιδεολογικής τους ταυτότητας και ιστορικής τους μετεξέλιξης,
τραγελαφικούς. Η αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση ακόμα και όταν η
τελευταία κάνει αυτά που η πρώτη όχι μόνο έχει συνυπογράψει αλλά και
εφαρμόσει στο παρελθόν. Η δε κυβέρνηση κατακρίνει την αντιπολίτευση ότι
επαναλαμβάνει στείρα την κριτική που έκανε η ίδια όταν ήταν στην
αντιπολίτευση. Με αυτόν τον τρόπο το πολιτικό σκηνικό καταλήγει να
μοιάζει πραγματικά σχιζοφρενικό και οι μομφές της χαιρεκακίας και τού
τυχοδιωκτισμού μπορούν να αποδοθούν εξ ίσου σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
Παρ’ όλα αυτά, η ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ θα μπορούσε να είχε δώσει αφορμή
για μία ουσιαστική ανταλλαγή επιχειρημάτων. Η κυβέρνηση με πρώτο τον
πρωθυπουργό θα μπορούσε να είχε αναφερθεί στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ
πρωτίστως ως επιβεβαίωση της πολιτικής της. Επιβεβαίωση της πολιτικής
της σημαίνει όμως επιβεβαίωση της τωρινής πολιτικής της, όχι τού
‘προγράμματος’ της Θεσσαλονίκης ή των θερινών αυταπατών τού 2015. Η
κυβέρνηση θα μπορούσε να διαφημίσει με αξιοπρέπεια την πολιτική της
ταυτότητα και το όραμά της όπως αυτά καθορίστηκαν με το τρίτο μνημόνιο,
προσυπογράφηκαν από όλα τα δημοκρατικά κόμματα και επικυρώθηκαν έντιμα
από τις εκλογές τού Σεπτέμβρη τού 2015. Ο πρωθυπουργός θα είχε κάθε
δικαίωμα να αυτοπροβληθεί ως πολιτικός ηγέτης με την μεγαλύτερη δυνατή
δημοκρατική νομιμοποίηση. Και βέβαια θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι οι
δικές του συγκεκριμένες πολιτικές και πρακτικές είναι οι πλέον
ενδεδειγμένες για την πραγματοποίηση αυτού του τού οράματος. Αν η
κυβέρνηση πίστευε ότι η ανάπτυξη 0,4% έχει κάποια ουσιαστική πολιτική
σημασία που είναι άξια δημόσιου πολιτικού λόγου, τότε αυτά θα ήταν τα
πραγματικά της επιχειρήματα.
Η αντιπολίτευση αντιθέτως στην επίσημη ανακοίνωσή της δεν θα έπρεπε να
αποσιωπά τα όποια θετικά σημάδια και να επιμένει στον αρνητισμό της. Η
κριτική της ωστόσο θα έπρεπε να είναι ότι αυτό το 0,4% άργησε δυόμιση
χρόνια. Προφανώς, για να δείχνουν τα νούμερα ανάπτυξη, κάτι πάει
καλύτερα –όπως ήδη το 2014. Έτσι η αντιπολίτευση θα έπρεπε κατ’ αρχάς να
ερμηνεύσει αυτά τα νούμερα ως επιβεβαίωση της δικής της παλαιότερης
πολιτικής και στην συνέχεια να αναφερθεί στην ανικανότητα της κυβέρνησης
να ταυτιστεί ιδεολογικά με ένα πρόγραμμα –ή, έστω, με τις πλευρές ενός
προγράμματος– που φέρνει ανάπτυξη, καθώς επίσης και στις συγκεκριμένες
επιμέρους αδυναμίες τού κυβερνητικού έργου που η ίδια ενδεχομένως θα
βελτίωνε.
Ούτε η κυβέρνηση ούτε η αντιπολίτευση επιλέγουν την ουσιαστική πολιτική
αντιπαράθεση, είτε επειδή δεν μπορούν είτε επειδή δεν θέλουν, και
αρκούνται στην αναπαραγωγή ανεπίκαιρων πολιτικών ‘παρόλων’. Αν δεν
μπορούν να κάνουν αλλιώς, σημαίνει ότι δεν γνωρίζουν ποια είναι τα
ουσιαστικά πολιτικά προβλήματα και για αυτό το συγχέουν με τα
μικροπολιτικά θέματα. Αν δεν θέλουν να κάνουν αλλιώς, τότε συνειδητά
αποφεύγουν να πουν τι πραγματικά πιστεύουν για τα μνημόνια, που ο
λαϊκισμός έχει ταυτίσει με το ‘απόλυτο κακό’, χωρίς όμως να έχει
διαχρονικά καταφέρει να αρθρώσει μία αντιπρόταση. Δεν ξέρω τι από τα δύο
είναι χειρότερο. Το αποτέλεσμα πάντως είναι ότι είμαστε η μοναδική χώρα
που παραμένει υπό μνημονιακή επιτήρηση.
Δεν θέλω να κλείσω επικαλούμενος τον ‘λαό’ ως μεταφυσική αρχή κατά το
έθος λαϊκιστικών πολιτικών και αφελών σχολιαστών. Ωστόσο θέλω να ελπίζω
ότι υπάρχουν αρκετοί Έλληνες πολίτες που σκέφτονται όπως περιγράφω εγώ
εδώ. Αν υπάρχει κάτι που μας διδάσκει η κρίση, αυτό είναι ότι η πολιτική
επιπέδου ανάρτησης στο Facebook δεν οδηγεί στην έξοδο από την κρίση.
Προσωπικά, νοιώθω να προσβάλλομαι από τους ‘ατακοδόρους’ πολιτικούς που
με αντιμετωπίζουν ως άμορφο πλήθος επευφημούν και γιουχαΐζον σε
ποδοσφαιρικό ντέρμπυ αιωνίων αντιπάλων. Οι καλές ειδήσεις όπως αυτή της
ΕΛΣΤΑΤ, και όχι μόνο οι κακές στις οποίες τόσα χρόνια έχουμε συνηθίσει,
καταδεικνύουν πόσο στρεβλή είναι η δημόσια πολιτική μας συνείδηση και
μάς βοηθούν να συνειδητοποιήσουμε πόσο αδήριτη έχει γίνει πλέον η ανάγκη
για πολιτικούς που έχουν την ωριμότητα να μην αποπλανώνται από και να
μην αποπλανούν με επιπόλαια λαϊκιστικά σχήματα σκέψης. Όσο δεν μάς
ενοχλεί ο ληθαργικός ανεπίκαιρος πολιτικός λόγος, τόσο θα συνεχίζουμε να
ζούμε στην επικαιρότητα της κρίσης.
*(Δρ. Φιλοσοφίας, Εντεταλμένος Διδάσκων Παν/μίου Χαϊδελβέργης)
Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα είναι έργο του Στάθη Βατανίδη.
πηγή κειμένου: Aντίφωνο