«Η Κύπρος θα χρειαστεί να πιέσει την Ελλάδα να ανακηρύξει
πρώτα την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της και μετά να την οριοθετήσει
με την Αίγυπτο» αναφέρει, σε συνέντευξή του στον «Φ», ο Ελληνοαμερικανός
καθηγητής, δρ Θεόδωρος Καρυώτης, ο οποίος έχει γίνει γνωστός σαν ο
«πατέρας» της ελληνικής ΑΟΖ. «Αυτή η οριοθέτηση», όπως τονίζει, «πρέπει
να προηγηθεί της οριοθέτησης Ελλάδας-Κύπρου, γιατί θα είναι ένα πιο
ισχυρό όπλο στην άμεση αντίδραση της Τουρκίας μετά από αυτή την τριπλή
οριοθέτηση». Ο δρ Θεόδωρος Καρυώτης είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής
Οικονομίας και διαμένει τα τελευταία 45 χρόνια στην Ουάσιγκτον. Υπήρξε
μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο
της Θάλασσας και έχει γράψει βιβλία και άρθρα στα Ελληνικά και Αγγλικά
για τα ζητήματα που αφορούν την ΑΟΖ.
-Ποιες σημαντικές ενέργειες πιστεύετε ότι έχουν γίνει έως
τώρα από μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας στο θέμα της ΑΟΖ και τι
χρειάζεται να γίνει ακόμα;
-Η Κύπρος υπήρξε τυχερή γιατί ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος
κατάλαβε πολύ νωρίς την αξία της ΑΟΖ για το μαρτυρικό νησί του και
ανακήρυξε την ΑΟΖ το 2004, παρά τις αντιρρήσεις της τότε κυβέρνησης
Σημίτη και κατόπιν της κυβέρνησης Καραμανλή (ενθυμούμαι πόσο έξω φρενών
ήταν τότε η Ντόρα Μπακογιάννη με τον Παπαδόπουλο). Επίσης, η κυπριακή
αντιπροσωπεία πολέμησε σθεναρά για την έννοια της ΑΟΖ και ιδιαίτερα για
τα δικαιώματα των νήσων στις συζητήσεις για το νέο σύνταγμα των ωκεανών
στη Νέα Υόρκη και στη Γενεύη. Σήμερα, οι υδρογονάνθρακες αποτελούν,
αναμφισβήτητα, ένα ισχυρό διπλωματικό όπλο. Αλλά, θα χρειαστεί να πιέσει
την Ελλάδα να ανακηρύξει πρώτα την ΑΟΖ της και μετά να την οριοθετήσει
με την Αίγυπτο. Αυτή η οριοθέτηση πρέπει να προηγηθεί της οριοθέτησης
Ελλάδας-Κύπρου, γιατί θα είναι ένα πιο ισχυρό όπλο στη άμεση αντίδραση
της Τουρκίας μετά από αυτή την τριπλή οριοθέτηση.
-Σε πρόσφατο άρθρο σας, επισημάνατε ότι, σύμφωνα με τη Διεθνή
Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS ΙΙΙ), «ένα κράτος δεν έχει
δικαίωμα να απαγορεύει σε ένα άλλο κράτος να περάσει έναν αγωγό φυσικού
αερίου από την ΑΟΖ του». Δηλαδή, το Ισραήλ θα μπορούσε να στείλει φυσικό
αέριο στην Τουρκία χωρίς την έγκριση της Κυπριακής Δημοκρατίας;
-Η Διεθνής Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας (UNCLOS III)
στο Άρθρο 79,
με τίτλο: «
Υποβρύχια καλώδια και αγωγοί στην υφαλοκρηπίδα», αναφέρει στη παράγραφο 3
«…το παράκτιο κράτος δεν μπορεί να εμποδίζει την τοποθέτηση ή συντήρηση αυτών των καλωδίων ή αγωγών». Υπάρχουν
δεκάδες αγωγοί και θα υπάρξουν, μελλοντικά, δεκάδες άλλοι στον πλανήτη
Γη και κανένα τρίτο κράτος δεν μπορεί να εμποδίσει τους αγωγούς να
περάσουν από την ΑΟΖ του. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να ζητήσει
αλλαγή πορείας του αγωγού. Έτσι, ο αγωγός South Stream από τη Ρωσία στη
Βουλγαρία θα διέσχιζε την ΑΟΖ της Τουρκίας και η Τουρκία δεν έφερε καμία
αντίρρηση, ούτε θα μπορούσε να φέρει. Πριν αρκετά χρόνια, είχε γραφτεί
ότι σε περίπτωση που η Κύπρος δεν είχε θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα θα
ήταν μεγάλη καταστροφή γιατί ένας αγωγός από την Κύπρο στην Ελλάδα
έπρεπε να περάσει από την ΑΟΖ της Τουρκίας και, φυσικά, η Τουρκία δεν θα
έδινε άδεια. Έγραψα και τότε ότι η Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας του
1982 απαγορεύει σε ένα κράτος να παρεμποδίσει τη διέλευση αγωγού από
την ΑΟΖ του. Τότε, η κυπριακή κυβέρνηση αποδέχτηκε, με ανακούφιση, αυτή
τη θέση μου, αλλά τώρα φαίνεται ότι άλλαξε γνώμη! Θα ήθελα εδώ να
προσθέσω ότι κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το
Δίκαιο της Θάλασσας, οι ΗΠΑ και η Σοβιετική Ένωση ζήτησαν επίμονα να
υπάρξει αυτή η διατύπωση του Άρθρου 79!
-Η ΕΕ δεν κατάφερε να έχει κοινή εξωτερική πολιτική, ούτε
κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας. Επομένως, φαντάζει σχεδόν ανέφικτο
να δημιουργηθεί μια ευρωπαϊκή ΑΟΖ. Με βάση τα συγκρουόμενα συμφέροντα
στη νοτιοανατολική Μεσόγειο και τις τουρκικές απειλές, η Ελλάδα «ορθά
πράττει» -σύμφωνα με την επικρατούσα αντίληψη στην Αθήνα- και αποφεύγει
να κάνει οτιδήποτε στο Αιγαίο, όπως επίσης αποφεύγει την οριοθέτηση για
την ΑΟΖ με την Κύπρο. Διαφωνείτε κάθετα με αυτή την πολιτική. Τι
προτείνετε για όλο το πλαίσιο που αφορά τα ελληνικά χωρικά ύδατα, την
υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ;
-Η Ελλάδα δεν «πράττει ορθά» γιατί, δυστυχώς, δεν
διαθέτει έναν Τάσσο Παπαδόπουλο. Η δημιουργία μιας ευρωπαϊκής ΑΟΖ πρέπει
να είναι μία από τις προτεραιότητες εξωτερικής πολιτικής της ελληνικής,
αλλά και της κυπριακής κυβέρνησης. Σήμερα, πράγματι, φαντάζει ανέφικτο,
αλλά πρέπει να πειστούν όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Μεσόγειο
ότι είναι κάτι πολύ χρήσιμο για τα θέματα ενέργειας και αλιείας που θα
βοηθήσει, πάνω απ' όλα, στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.
Βέβαια,
η μέχρι τώρα συμπεριφορά της ΕΕ είναι απόλυτα απογοητευτική. Δεν
υπερασπίζεται το Καστελόριζο, γιατί δεν λένε στους Τούρκους ότι «το
Καστελόριζο δεν είναι μόνο νησί της Ελλάδας, αλλά και νησί της Ευρώπης»
και βέβαια ξεχνούν, για χρόνια τώρα, να πουν στους Τούρκους ότι έχουν
στρατεύματα κατοχής σε ένα κράτος-μέλος της ΕΕ. Αντίθετα, συνεχίζουν τις
προσπάθειες ώστε κάποια μέρα η Τουρκία να γίνει πλήρες μέλος της
Ευρωπαϊκής οικογένειας. Η Ελλάδα είναι το μοναδικό κράτος στον κόσμο που
έχει χωρικά ύδατα 6 ν.μ. αλλά φαίνεται ότι ο κύριος λόγος που δεν
τολμούμε να πάμε στα 12 ν.μ. δεν είναι το casus belli της Τουρκίας, αλλά
η θέση των ΗΠΑ που θέλει να έχει ελεύθερη διέλευση στο Αιγαίο Πέλαγος.
Όσον αφορά την ΑΟΖ, η Αμερική έχει μία εντελώς φιλοτουρκική θέση
τονίζοντας, για χρόνια τώρα, ότι πρέπει να τα βρούμε πρώτα με την
Τουρκία και μετά να ανακηρύξουμε ΑΟΖ.
-Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε πρόσφατα νέο ψήφισμα για
τους Ωκεανούς και το Δίκαιο της Θάλασσας. Κατά ψήφισε μόνο η Τουρκία.
Τι θα μπορούσαν να κάνουν η Αθήνα και η Λευκωσία ώστε να αναδείξουν την
τουρκική θέση που περικλείει τη μόνιμη τουρκική παραβατικότητα και
επεκτατικότητα;
-Τις αποφάσεις του ΟΗΕ, για το Δίκαιο της Θάλασσας
και για το Κυπριακό, η Τουρκία τις γράφει στα παλιά της τα παπούτσια. Η
Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να σταματήσει τις συνομιλίες ένταξης της Τουρκίας
μέχρι να επικυρώσει τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, που
είναι μια υποχρέωση που έχει αναλάβει απέναντι στην Ευρώπη. Η συμφωνία
ξεκάθαρα ορίζει ότι εάν η Τουρκία δεν επικυρώσει το UNCLOS, δεν θα
μπορεί να γίνει πλήρες κράτος-μέλος της ΕΕ. Ίσως, εδώ, απαιτούνται
περισσότερα απ' ό,τι πρέπει από τους Ευρωπαίους, αφού και η Ελλάδα και η
Κύπρος ξεχνούν να υπενθυμίσουν στην Τουρκία αυτή την υποχρέωσή της.
Οι συναντήσεις να γίνουν τετραμερείς
-Σε τι νομίζετε βοήθησαν οι τριμερείς συναντήσεις και πώς θα
συνέβαλλαν αποτελεσματικότερα για την ΑΟΖ και την ασφάλεια της Κύπρου
και της Ελλάδας;
-Είμαι της γνώμης ότι οι τριμερείς
συναντήσεις μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου και μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου
Ισραήλ είναι χρήσιμες, αλλά φαίνεται ότι επαναλαμβάνονται και έχουμε
«μια από τα ίδια», χωρίς ουσιαστικά κέρδη. Πιστεύω λοιπόν ότι θα είναι
πιο χρήσιμη μια τετραμερής, που θα παίρνει και θα υλοποιεί σημαντικές
αποφάσεις για τα κοινά τους συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο.
-Και μια τελευταία ερώτηση κύριε καθηγητά. Ποιος είναι ο
λόγος που οι ελληνικές κυβερνήσεις σάς αγνοούν τα τελευταία δέκα
χρόνια;
-Με αγνοούν πάνω από δέκα χρόνια
τώρα γιατί είμαι ΠΑΣΟΚ και με θεωρούν trouble maker σαν τον δικό σας
Σόλωνα Κασίνη, διότι γνωρίζουν ότι δεν είμαι ένας «yes man». Θα μου
πείτε βέβαια ότι υπήρξε και κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, αλλά, τότε, δεν ήμουν
καθόλου συμπαθής στον Γεώργιο Παπανδρέου γιατί ήμουν πολύ συμπαθής στον
μεγάλο πατέρα του. Για τους ίδιους λόγους, βέβαια, με αγνοεί και η
ελληνοαμερικανική κοινότητα.
WHO IS WHO
O δρ Θεόδωρος Καρυωτής είναι καθηγητής
Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστημιακό Σύστημα Maryland των ΗΠΑ και
ειδικός σε θέματα ΑΟΖ, δεδομένου ότι θεωρείται και ο πατέρας της
ελληνικής ΑΟΖ. Διδάσκει Μακροοικονομία, Τραπεζική και Διεθνή Οικονομία.
Υπήρξε μέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπίας στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το
Δίκαιο της Θάλασσας.
ΟΙ ΦΑΝΑΤΙΚΟΙ ΤΗΣ ΑΟΖ
Πριν από δύο χρόνια σε
συνέντευξή του στην αθηναϊκή «Ελευθεροτυπία» ο δρ Καρυώτης σχολιάζε για
τους φανατικούς της ΑΟΖ: «Υπάρχουν, δυστυχώς, δύο στρατόπεδα φανατικών
οπαδών και φανατικών εχθρών της ΑΟΖ. Οι φανατικοί οπαδοί πιστεύουν ότι η
Ελλάδα, με την ανακήρυξη ΑΟΖ και την άμεση εκμετάλλευση του
υποθαλάσσιου πλούτου μας, θα γίνει μία από τις πλουσιότερες χώρες του
κόσμου. Δεν αντιλαμβάνονται ότι σε περίπτωση που, πράγματι, υπάρχει
τέτοιος πλούτος, δεν μπορεί η Ελλάδα να δει καρπούς από ένα τέτοιο
Ελντοράντο πριν από την πάροδο 8-10 ετών. Ξεχνούν ότι η Κύπρος ανακήρυξε
ΑΟΖ πριν από 9 χρόνια και τώρα ζητά βοήθεια από την Τρόικα. Οι
φανατικοί εχθροί της ΑΟΖ, κατά έναν περίεργο τρόπο, επιμένουν να
διατηρούν στο προσκήνιο την υφαλοκρηπίδα, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι
παίζουν το παιχνίδι της Τουρκίας, η οποία προτιμά να συζητά μαζί μας όχι
για ΑΟΖ, αλλά για υφαλοκρηπίδα. Όσοι λοιπόν θέλουν να μας πείσουν ότι η
ΑΟΖ ουδόλως υπερτερεί της υφαλοκρηπίδας, ας μας εξηγήσουν γιατί μέχρι
σήμερα 134 κράτη έχουν ανακηρύξει ΑΟΖ».